Manda Boynuzları Bastonda Sanat Eserine Dönüşüyor

HÜSEYİN TIRAŞ - Devrek'te çeşitli motiflerle süsledikleri kızılcık dallarında dünyaca ünlü bastonlar hazırlayan ustalar, manda boynuzlarını farklı şekiller vererek ürünlerin sap kısmında kullanıyor Gövdesi kızılcıktan yapılan, kezzapla renklendirilen, geleneksel yılan motifiyle "yaşamın, yeniden doğuşun ve nesillerin sürekliliği"ni simgeleyen ilçeye özgü bastonlar, ustaların el işçiliği sayesinde farklı ham maddeler kullanılarak birer sanat eserine dönüşüyor. Genellikle kartal, kurt, kobra, aslan ve at başı, keçi ayağı, panter ve kuş figürleri işlenen saplar da bostana ayrı bir değer katıyor. Gövdeye uygun sap seçimi de baston ustasının eserine kazandıracağı değer açısından önem taşıyor. Her gövdeye ve işlemeye her sapın yakışmayacağını bilen ustalar, uyumu sağlayabilmek için büyük özen gösteriyor. Baston ve El Sanatları Küçük Sanat Kooperatifi Başkanı Metin Dedemen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ürettikleri bastonlarının dünyaca ünlü olduğunu, ürünlerine talebin de arttığını söyledi. Devrek ve Çaycuma ile bağlı köylerden temin ettikleri manda boynuzlarını atölyelerinde işlediklerini anlatan Dedemen, "Boynuzları bazen orijinal haliyle bastonlara monte ediyoruz. Bazılarına da ısıtarak her türlü şekli oluşturabiliyoruz. Genellikle bastonların sap kısmında motif verilerek kullanılan manda boynuzları, bakteri üremesini de engelleyerek hijyen sağlıyor. Manda boynuzun bakteri üremesinin engellediğini birçok uzman da dile getiriyor" dedi. - İhracat hedefi Dedemen, Devrek bastonuna yurt içinden talebin fazla olduğunu, yurt dışına ihraç edilmesine yönelik de çalışmalar yaptıklarını belirterek, şunları kaydetti: "Bölgede yetiştiriciliği sıkça bilinen mandanın boynuzundan ürettiğimiz bastonların üretimine yeni başladık. Buna rağmen kısa sürede talep patlaması yaşadık. Yurt dışına da ihracat çalışmalarına başladık. 240 çeşit modelde üretim yapıyoruz. Bastonlarımızın en büyük özelliği kızılcık dalından yapılmasıdır. Bunların kırılma ihtimali sıfırdır, esnektir ve uzun ömürlüdür. Dolayısıyla ömür boyu garantilidir. Bu nedenle yaptığımız ürünleri biz müşteriye takdim ederken, ömür boyu firma garantisi veriyoruz." - Baston yapımı İlçede 1892'de Osmanlı döneminde zanaat ürünü olarak yapımına başlandığı tahmin edilen bastonlar, 20 santimetrelik kalınlığa 35-40 yılda ulaşabilen esnek yapıya sahip, 180-240 santigrat derecede 8-15 dakika fırınlandığında yumuşayan kızılcık ağacının dalından yapılıyor. Fırında yumuşatılan dallar, düzeltme tahtasında sanat eserine dönüşmek üzere soğutulmaya bırakılmasının ardından tornalama işlemine geçiliyor. Sap takılacak kısmı, işleme yapılacak gövdesi ve uç takılacak bölümleri hazırlanan bastonun, daha sonra fiyatını ve sanatsal değerini belirleyecek gövde kısmına yapılacak yılan ve baklava gibi motiflere geçiliyor. Bastonlar, kartal, kurt, kobra, arslan ve at başı gibi saplarının hazırlanmasının ardından zımparalanarak renklendiriliyor. Ustalar, sapın altına imzaları taşıyan süslemeleri yapmalarının ardından vernikleyerek bastonu tamamlıyor.