Mangala oyunu, farklı ülkelerde farklı isimlerle bilinen, yaklaşık olarak 6000 yıllık geçmişi olan bir oyundur. Özellikle Orta Doğu’da, Afrika’da ve Güneydoğu Asya’da son derece yaygındır. Türkiye’de Mangala adı ile anılan oyun İran’da Nard, Yunanistan’da Tavli, İsrail’de ise Shesh Bes isimleri ile bilinir. Her oyunda olduğu gibi Mandala oyununda da uyulması zorunlu olan kurallar bulunur. Bu kurallara göre oynayan oyuncular çukurları olan bir oyun tahtası ve bu çukurlara belli bir mantık ile yerleştirecekleri taşlar kullanırlar.
Oyun kurallarına göre iki kişi ile oynanması gereken mangala oyunu, oyunun orijinal kutusunun içinde yer alan çukurlu tahta ve 48 adet özel mangala taşı ile oynanır. Tahtada altı adet çukur ve 1 adet hazine kuyusu adı verilen çukur bulunur. Kurallara göre her kuyuya dört tane taş yerleştirilir. Oyuncular, kendi oyun tahtalarında yer alan çukurlara sırayla taşlar yerleştirirler. Her bir oyuncunun asıl amacı taşları, karşı tarafa geçirerek rakibin taşlarını alabilmektir. Bu nedenle doğru hamle yapmak ve doğru hamle için iyi bir strateji kurmak önemlidir.
Mangala oyunu, tüm dünyada her yaştan insanın oynayabileceği bir strateji ve zekâ oyunu olarak kabul edilmiştir. Ancak tüm oyunlarda olduğu gibi bu oyun için de alt yaş sınırı bulunur. Bazı kaynaklarda oyun 2000 yıl öncesine bazı kaynaklarda ise 6000 yıl öncesine dayanır. Oyunun kabul edilen alt yaş sınırına göre mangala, altı yaş ve üzeri herkesin oynayabileceği bir oyundur. Altı bin yıldır oynanan mangala, ilk üretildiği zamandan günümüze kadar çok fazla değişiklik yapılmamıştır.
Mangala oynarken, ilk hamleden önce oyuncuların önlerinde bulunan karelere dörder taş yerleştirilir. Tahta iki oyuncunun arasına koyulur ve her oyuncunun önünde kalan altı adet boşluk önünde durduğu oyuncunundur. Sağ tarafta yer alan büyük çukur, oyuncunun depo alanıdır. Önce kimin başlayacağı taş saklama oyunu ile de belirlenebilir. Oyunculardan biri bir eline taş saklar ve diğerinin bu taşı bulmasını ister. Taşı tahmin ederse ilk hamleyi yapma hakkı kazanır. Mangala oyununun uyulması gereken kuralları şunlardır:
Kökeninin Afrika’ya dayandığı bilinen mangala oyunu, Araplar tarafından da oynandığı için oyunun ilk oynandığı yer olarak farklı kaynaklarda farklı isimler bulunur. Ancak genel olarak bu iki farklı kültürün karışımı bir oyun olduğu söylenir. Toplamda 48 adet taş ile oynanan bir oyundur. Öncelikle oyuna önce kimin başlayacağı belirlenir. Bu seçim yazı tura atarak ya da taraflar arasında kararlaştırılarak yapılabilir. Her oyuncu sırası geldikçe önündeki oyuklara elindeki taşları yerleştirir.
Mangala taktiklerine göre oyunun sonunda hangi oyuncu en çok sayıda taşı topladıysa oyunu kazanır. Oyunu kazanabilmek için en önemli taktik doğru strateji ile çukurlara taş yerleştirmektir.