Peki MCH nedir veya ne anlam ifade eder? Hemoglobin kırmızı kan hücrelerine rengini verir. Oksijen bağlayarak, kan akışının vücuttaki her bir hücrede gerçekleşmesini sağlar. Tüm hücreler hayatta kalmak için tamamen oksijene bağımlıdır. Kanın oksijen taşıma kapasitesi azaldığında, ortaya çıkan duruma anemi denir. Bu da MCH değerlerinin düşmesi veya yükselmesi anlamına gelir.
MCH Testi Nedir?
Kırmızı kan hücreleri akciğerlerden gelen oksijeni vücut hücrelerine taşıyan bir protein içerir. Tam kan sayımı veya CBC olarak adlandırılan bir laboratuvar testi, her kırmızı kan hücresindeki hemoglobin miktarını ölçer. MCH de bu testin bir parçasıdır. Hemoglobin düzeyi düşükse, vücut hücreleri yeterli ölçüde oksijen alamaz. MCH normal değerleri yetişkinlerde hücre başına 27 ila 33 pikogram (pg) civarındadır. Bu sayılar, testi gerçekleştirmek için kullanılan makineye göre değişebilir. Ancak bu sayı çocuklarda farklıdır.
Düşük MCH'si olan bir kişi, hücre başına 26 pg veya daha düşük konsantrasyonlara sahiptir. Yüksek MCH seviyeleri olan bir kişi, hücre başına 34 pg veya daha fazla konsantrasyonlara sahiptir.
MCH Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?
- Farklı anemi tipleri düşük MCH seviyelerine neden olabilir. Örneğin, kan hücreleri çok küçük olduğunda mikrositik anemi oluşur ve kana yeteri kadar hemoglobin dahil edilemez. Bu, yetersiz beslenme veya beslenme eksikliklerine bağlı olarak gelişebilir.
- Kandaki demir oranının düşük olması da MCH düşüklüğüne neden olabilir. Vücut hemoglobin üretmen için demiri kullanır. Vücutta demir tükendiği durumlarda demir eksikliği anemisi meydana gelir ve MCH düzeylerinde de düşüş görülebilir. Bu tür anemi genelde vejetaryenlerde veya beslenme bozukluğu zayıf olan kişilerde daha sık görülür.
- Çölyak hastalığı vücudun demiri düzgün bir şekilde emmesini engelleyebilir, bu da demir seviyelerini olması gereken miktarlarda tutmayı zorlaştırır. Çölyak hastalarında demir eksikliğini gidermek için doktorlar genelde hastalara katı bir glutensiz diyet uygulamalarını ve demir takviyesi almalarını tavsiye ederler. Aynı zamanda aşırı adet kanaması yaşayan kadınlar da geri alabileceklerinden daha fazla demir kaybettiklerinde anemik olabilirler.
- Bazı vitamin eksiklikleri de MCH seviyesinin düşmesine neden olabilir. Folat ve B12 gibi B vitaminlerini yeterli miktarda almayan kişilerin testlerinde düşük MCH konsantrasyonları görülebilir. Ancak vitamin eksikliği MCH seviyesinin yükselmesine de sebep olabilir. Bu durumda doktorlar kesin tanı koyabilmek için daha fazla laboratuvar testi yapabilirler.
- Mide ameliyatı geçirdiyseniz (gastrik bypass), kan testi sonuçlarınızda MCH seviyelerinizin düşük olduğunu görebilirsiniz. Tıpkı çölyak hastalığı gibi mide cerrahisi de vücudun demiri emmesini engelleyebilir. BioMed Research International isimli dergide yer alan makaleye göre enfeksiyonların, kronik hastalıkların ve yaşlanmanın, mide ameliyatı geçiren kişilerde inflamasyona ve anemiye neden olabileceği belirtilmiştir.
MCH düşüklüğü ilk başta fazla bir belirti göstermez. Ancak durum uzun süre devam ederse veya değerlerde aşırı bir düşüş olursa şu belirtiler görülebilir:
- Nefes darlığı
- Geçmeyen yorgunluk hali
- Baş dönmesi
- Vücutta zayıflık ve güçsüzlük
- Cildin solgun bir hal alması
- Cildin kolaylıkla morarması
MCH Düzeyleri Nasıl Artırılır?
1. Daha fazla demir tüketmek
MCH seviyesini artırmanın en iyi yolu, beslenme programınıza daha fazla demir bakımından zengin gıdalar eklemek veya takviye olarak demir almaktır. İhtiyaç duyduğunuz günlük demir miktarı yaşınıza, cinsiyetinize ve diğer faktörlere göre değişir. Örneğin 18-50 yaş arasındaki yetişkin kadınların günlük alması gereken demir miktarı 18 mg iken, erkeklerinki 8 mg’dır. Hamilelik döneminde ise bu miktar 27 mg’a çıkar. Demir yönünden en zengin gıdalar:
- Yağsız et, deniz ürünleri ve kümes hayvanları
- Demir takviyeli kahvaltı gevrekleri ve ekmekler
- Fasulye, mercimek, ıspanak, barbunya ve bezelye
- Kuru yemişler ve kuru üzüm gibi bazı kuru meyveler
Demir emilimini engellediği için yemeklerden sonra en az 1 saat boyunca çay içmemeniz önerilir.
2. Yeterli miktarda B6 vitamini almak
Vücudunuzun demirleri düzgün bir şekilde emebilmesi için B-6 vitamininin yeterli miktarda alınması gerekir. Bol bol ve düzenli olarak demir ve B6 içeren besinler tüketerek MCH seviyenizi yükseltebilirsiniz. En çok B6 içeren besinler ise:
- Muz
- Balık
- Süt, yumurta
- Avokado
- Patates
- Yulaf
- Bezelye
- Havuç
3. Lif tüketimini artırmak
Lif beslenmenin ve diyet programlarının önemli bir ögesidir ve demirin bağırsaklarda emilimine yardımcı olur. Eğer MCH değerleriniz düşükse, günlük tükettiğiniz lif miktarını artırabilirsiniz. Lif içeren besinler:
- Mercimek
- Avokado, elma
- Hindistan cevizi
- Bamya
- Bezelye
- Brokoli, Brüksel lahanası
- Nohut, fasulye ve börülce gibi baklagiller
4. Demir takviyesi almak
Kanınızdaki MCH ve MCHC seviyelerini artırmanın bir başka yolu da anemiyi tedavi etmek için demir takviyesi almaktır. Vitamin ve mineralleri besin kaynaklarından almak her zaman en iyisi olsa da, anemiyi tedavi etmek için bazen demir takviyesi almak gerekebilir. Ayrıca eğer kişi mide ameliyatı veya çölyak hastalığı geçirmişse doktorlar daha fazla demir alınmasını önerebilir.
MCH Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?
- MCH yüksekliği genellikle makrositik aneminin bir göstergesidir. Makrositik anemi, kan hücreleri çok büyük olduğunda oluşur ve bu, vücutta yeterli miktarda B12 veya folik asit bulunmamasının bir sonucu olabilir. Folat yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller, etler, karaciğer, buğday kepeği ve kepekli tahıllarda bulunur. B12 vitamini ise, et ve süt ürünlerinde bulunan ve eksik olduğunda kansızlığa neden olabilen başka bir B vitaminidir.
- Herediter sferositoz, kırmızı kan hücrelerini etkileyen genetik bir hastalıktır. Genetik mutasyon kırmızı kan hücresi zarını etkiler ve daha kırılgan ve yıkıma eğilimli hale getirir. Herediter sferositozun şiddeti değişkenlik gösteren çeşitli formları vardır. Belirtiler şu rahatsızlıkları içerebilir: Anemi, sarılık, dalak büyümesi veya safra kesesi taşları. Folik asit takviyeleri almak veya folik asit yönünden yüksek bir diyet yapmak kırmızı kan hücresi üretimini destekleyebilir. Şiddetli vakalarda, kan transfüzyonu veya splenektomi gerekebilir. Eğer problem safra taşları ise, safra kesesinin tamamı veya bir kısmı çıkarılmalıdır.
MCH yüksekliğinin diğer nedenleri ise şunlardır:
- Karaciğer hastalıkları
- Aşırı aktif çalışan tiroit bezi
- Düzenli olarak alkol tüketmek
- Belirli kanser türlerinden kaynaklanan komplikasyonlar
- Enfeksiyondan kaynaklanan komplikasyonlar
- Östrojen içeren çok fazla ilaç almak