Ünlü aktrist Angelina Jolie'nin annesini meme kanserinden kaybettikten sonra, yaptırdığı testlerle genetik olarak risk faktörünün yüksek olduğunu öğrenmiş ve radikal bir karar vererek hem meme hem de yumurtalıklarını aldırmıştı. Angelina Jolie'nin bu büyük kararının ardından, kanserin genetik geçişli olduğunun bunca zaman göz ardı edildiği fark edildi.
Hisar Intercontinental Hospital Klinik Laboratuvarlar Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bekir Sami Uyanık, meme ve yumurtalık kanserinde genetik risk faktörünün yerini ve risk faktörü taşıyanların ihmal etmemeleri gerekenleri anlatıyor...
Meme ve yumurtalık kanserinin sebebi ne?
Genlerin yapı taşı olan DNA molekülünde, mutasyon dediğimiz değişiklikler, kanser dahil birçok metabolik hastalıklara yol açar. Meme kanserlerinin çoğunluğu, bilinmeyen bir sebeple, bir anda ortaya çıkar. Ayrıca, yüzde 10 kadarına da, kalıtımsal olarak anne ve babadan çocuğa geçen mutasyona uğramış anormal genler sebep olur. Bu genlerden en önemlileri, DNA'nın stabilitesini sağlayarak, kontrolsüz hücre büyümesine önleyen BRCA (BReast CAncer gene) genleridir. Mutasyonal değişiklikler, genlerin fonksiyonunu gerçekleştirmesine engel olarak, kalıtımsal meme ve yumurtalık kanseri gelişme eğilimini artırır. BRCA1, BRCA2 geni mutasyonu taşıyan bir kadında, meme kanserine yakalanma riski yüzde 10'dan, yüzde 70'lere, yumurtalık kanseri olma riski %1.5'tan, yüzde 15-40'lara kadar artar.
BRCA1, BRCA2 gen mutasyonları ayrıca rahim ağzı (serviks), rahim (uterus), mide, pankreas, safra kesesi ve kalın bağırsak kanseri içinde risk oluşturur. Kanser teşhisiyle tedavi yapılan hastaların kanında gen mutasyonları analizleri yapılabilir. Genetik danışma alınarak, test sonuçlarına göre diğer aile bireylerine de, gen mutasyon tetkikleri yapılmasıyla, kanser riski belirlenebilir.
Meme kanserinin tanısı ve tedavisi nasıl?
Meme kanserinin kalıtsal yönünün olması tedirgin edicidir. Ancak çoğunlukla ileri yaşlarda çıkması ve erken tanı konulmasıyla, tedavisi mümkündür. Kişinin aile hikayesi önemli olmakla birlikte, gen testleri, bebek ve çocuklarda değil, 18 yaşından sonra önerilir.
Hangi durumlarda mutasyon testi gerekli?
• Birinci derecede yakınlarınızdan (anne, kız kardeş, kız çocuk) ikisi meme kanseri ise ve bunlardan birine 50 yaşından önce tanı konulmuşsa,
• Birinci derece yakınınızın iki memesinde, birden kanser varsa,
• Birinci veya ikinci derece yakınlarınızdan (büyükanne, hala, teyze) üç veya daha fazlasında, meme kanseri varsa,
• Ailenizde, hem meme hem yumurtalık kanseri olan birinci ve ikinci derece yakınlarınız varsa,
• Ailenizde yaştan bağımsız olarak yumurtalık kanseri olan birinci ve ikinci derece yakınlarınız varsa,
• Ailenizde pankreas, kalın bağırsak ve tiroid kanserleri gibi kanserler yaygınsa, risk durumunuzu öğrenmek ve gerekli önlemleri almak için mutlaka mutasyon testlerini yaptırmanız gerekir.