Diz eklemlerinde yer alan menisküsler, eklemlerin uyumunu ve yük absorsiyonunu sağlar. Genç insanlarda menisküs probleminin görülmesi daha çok travmatik nedenlere bağlıdır. Yaşlılarda ve yetişkinlerde ise problemin kaynağı menisküsün kalitesindeki düşüştür. Kıkırdak dokusu olarak tabir edilen menisküsler, diz eklemlerinin birbirleriyle temas etmesini önleyen bir bariyer görevi görür. Ayrıca dizlerin bükülmesinin ağrısız ve kolay bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Diz bölgesindeki iki bacak kemiğinin birleştiği yerde bulunan bu dokuların zarar görmesi ile birlikte menisküs hastalığı ortaya çıkar.
Hastalığın detaylarına geçmeden önce cevaplanması gereken ilk soru; menisküs nedir? Menisküs, her iki diz ekleminde de bulunan kıkırdak yapıdır. Diz eklemlerini oluşturan uyluk ve bacak kemiklerinin arasında, iç ve dış dizlerin her birinde ikişer adet olmak üzere toplamda dört adet bulunan menisküsler, dizlerin stabil bir şekilde kullanılması için gerekli olan ve süspansiyon etkisiyle kıkırdaklarda yaralanmayı önleyen dokular olarak diz eklemlerinin ağrısız bir şekilde bükülmesini sağlar. Menisküs ile ilgili rahatsızlıklar ağrılara ve hareket kabiliyetinin kıstılanmasına yol açar. Bu nedenle menisküs hakkında bilgi sahibi olmak tedavi için zamanında herekete geçemekte yardımcı olur.
Dizlere yönelik direkt temas ya da basınç artışına yol açan etkinlikler, menisküs yırtılmasının nedenleri arasında yer alır. Dizlerin bükülme açısını azaltan seviyelerde çömelme ve ağırlık kaldırma da menisküs rahatsızlığına neden olabilir. Bu genel nedenler üzerinden bakıldığında, menisküs hastalığı daha çok sporcular açısından var olan bir risk olarak görülür. Basketbol, futbol ve tenis gibi dizlere yüklenmenin ve ani dönüşlerin yoğun olduğu spor dalları menisküs açısından risk yaratır.
Eklemlerde ağrı ve sertliğe neden olan kireçlenme problemi, eklemlere bağlı bir şekilde ortaya çıkan menisküs hastalığının oluşumuna davetiye çıkarabilen nedenler arasında yer alır.
Menisküs tedavisi, menisküs yırtılması bulunan bölge ve yırtılmanın boyutuna göre değişkenlik gösteren müdahalelerden oluşur. Hastanın yaşı ve aktivite durumuna göre tedavi süreci şekillendirilir. Dış menisküs problemlerinin kendiliğinden iyileşmesi mümkünken, iç menisküs yırtıkları cerrahi müdahale gerektirir. Yaşlılarda görülen menisküs problemi genellikle kireçlenme ve kemiklerin aşınması gibi nedenlere bağlı olarak ortaya çıktığından, tedavi süreci artroskopi ve ameliyat gibi yöntemler ile planlanır. Doktorunuz dizlerinizin durumuna göre size en uygun tedavi yoluna karar verir.
Sporcularda meydana gelen menisküs hastalığında da cerrahi müdahale ön plana çıkar. Menisküs egzersizleri ise tedavi sürecinin hızlanması ve daha sağlıklı ilerlemesi adına fizik tedavi kapsamında cerrahi müdahaleye destek amacıyla uygulanır.
Tedavi süreci her bir hasta için, hastayla alakalı değişkenlere ve sorunun boyutuna göre farklı şekilde planlanır. Her hasta için standart bir ameliyat ya da reçete ortaya konması mümkün değildir. Genel olarak uygulanan tedavi yöntemleri ise aşağıdaki başlıklarla ifade edilebilir.
1. Menisküs dikilmesi
Menisküslerde meydana gelen hasar onarılabilir düzeyde ise tedavi yöntemi olarak menisküs yırtığının dikilmesi tercih edilir. Cerrahi operasyon ile menisküs yırtığı dikildikten sonra, 6 ila 8 hafta arası bir süre boyunca yürüme eylemi koltuk değneklerinin yardımıyla gerçekleştirilir. Sporcuların ise menisküs ameliyatı sonrası tekrar spor faaliyetlerine başlamak için yaklaşık 6 ay beklemesi gerekir. Tedavi süreci sıkıntılı da olsa menisküsün kendini yenilemesiyle birlikte sorunlar aşılır.
2. Menisküslerin çıkarılması
Menisküs zedelenmesi onarılamayacak düzeydeyse, menisküsler cerrahi operasyonla çıkarılır. Hafif düzeyli bir işte çalışanlar bir hafta, ağır bir işte çalışanlar yaklaşık olarak bir ay sonra işlerine geri dönebilirler. Menisküslerin alınması, zamanla diz ağrılarına ve kireçlenmeye yol açabilir. Böyle bir sorunla karşılaşılması durumunda, kadavralardan temin edilen menisküslerle nakil yapılabilir.
İleri seviye menisküs hasarlarının onarımı ve menisküs nakli için "meninsektomi" olarak adlandırılan ameliyat yapılır. Bu ameliyat, artroskopik cerrahi ile yürütülür. Artroskopi, eklem hastalıkları alanında tanılama ve tedavi amaçlı uygulanan gelişmiş bir kapalı cerrahi yöntemidir. Daha detaylı ve ince işlemler için elverişli bir yöntem olması nedeniyle hekimler tarafından tercih edilir.
Diz bölgesinde meydana gelen herhangi bir problem için ilk olarak menisküs nasıl anlaşılır araştırmasına girilip, belirtiler bu hastalığa yorulsa da dizlerle alakalı tüm sorunlar doğrudan menisküs hastalığını çağrıştırmayabilir. Hastalığın mevcut olup olmadığı ortopedi ve travmatoloji alanında uzman bir hekimin yapacağı muayene ve tetkikler sonucunda ortaya çıkar.
1. Diz bölgesinde ağrı
Menisküs ağrısı nasıl olur sorusu ayrıntılı bir cevap içerir. En yaygın menisküs belirtisi olan diz bölgesinde meydana gelen ağrıların uzun süreli ve şiddetli bir hal alması halinde menisküs hastalığından şüphe edilerek gerekli muayene ve tetkikler yaptırılmalıdır. Hastalık tam olarak ortaya çıkmamış olsa bile menisküs dokusu zedelenmiş olabilir. Ağrının önemsenmeyip gerekli önlemin alınmaması hastalığın riskini artırır.
Ağrılar, günlük hareketlerin yapılmasına engel olabilecek düzeylere çıkabilir. Otururken kalkmak, ağırlık kaldırmak ve çömelme gibi aktivitelerde acı veren bir hal alan ağrıların bazı vakalarda ayakta durmak zorluk çekmeye neden olduğu da görülür.
2. Diz bölgesinde şişlik
Diz ve çevresinde ortaya çıkan şişlikler, menisküs riski nedeniyle ciddi bir yaklaşımla değerlendirilmelidir. Şişlik düzeyi, genel olarak birkaç gün içerisinde kademeli olarak artış gösterir. Tedavi edilmeden kendiliğinden geçmesinin beklenmesiyle şişlik yerini sertleşmeye bırakır. Bu durum da yürümede zorluk çekilmesine yol açar.
3. Hareket kabiliyetinin kısıtlanması
Yürüme, çömelme, eğilme, oturma, kalkma gibi günlük rutin hareketleri yapmada zorluk çekmek menisküsün hastalığının varlığını işaret ediyor olabilir. Bu belirtilerin sebebinin anlaşılması ve buna göre uygun tedavi yöntemine başlanabilmesi amacıyla mutlaka en kısa süre içerisinde hastaneye müracaat edilmesi gerekiyor. Aksi durumda hareket kabiliyetinin daha fazla düşmesi riski alınmış olur.
4. Dizlerde kitlenme
Dizlerde kitlenme belirtisi ani olarak, genellikle yüksek düzeyli ağrı ile birlikte ortaya çıkar. Acilen hekime başvurulmasını gerektiren bir belirtidir. Diğer tüm belirtilerde olduğu gibi sorunun geçici olduğunun düşünülmesi, hastalığın şiddetinin artmasına ve onarılması güç tahribatların meydana gelmesine neden olur.
Menisküs yırtığınız varsa, dizinizi rehabilite etmek için fizik tedavi egzersiz programından yararlanabilirsiniz. Fiziksel bir terapistle çalışmak normal seviyenize dönmenize yardımcı olabilir. Egzersizler menisküs yırtılmasından sonra diz rehabilitasyon programınızın önemli bir bileşeni olmalıdır. Klinikte ve evde egzersiz programının bir parçası olarak fizik tedavi egzersizleri, menisküs hasarınızdan tamamen iyileşmenize yardımcı olabilir. Ama hangi egzersizler sizin durumunuz için en iyisidir? Bilmenin tek yolu uzmana danışmaktır. Hekiminiz sizin özel durumunuz için doğru egzersizleri reçete edecektir.