Merkez Bankası Enflasyon Raporunu Açıkladı…(2)

Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın faiz koridorunun geniş tutulduğuna ilişkin eleştirisine yanıt verdi. Faiz koridorunu itfaiye aracına benzeten Başçı, bankaların fazla bulundurma opsiyonunun da yangın musluklarına benzediğini söyledi. Başçı, “Eğer yangın musluklarınız bol miktarda varsa, yangın musluğu alt yapınız hazırsa, o kadar da çok itfaiye aracı bulundurmanıza gerek olmayabilir” dedi.

Başçı, 2012 Temmuz Enflasyon Raporu’nu düzenlediği basın toplantısı ile açıkladı. Enflasyon tahminlerinde gıda fiyatları ile petrol ve diğer ithalat fiyatlarının önemli rol oynadığını hatırlatan Başçı, Nisan ayı Enflasyon Raporu’nun yayımlanmasından itibaren geçen sürede petrol fiyatlarının öngörülerinin altında seyrettiğini söyledi. Gıda fiyatları varsayımlarını ise 2012 yılsonu için sınırlı oranda aşağı yönlü güncellediklerini belirten Başçı, işlenmemiş gıda fiyatlarının ilk yarıdaki olumlu seyrine bağlı olarak gıda fiyatlarının da tarihsel ortalamalara kıyasla daha düşük bir artış sergilediğini kaydetti. Ancak bu düşüşü tahminlerine yansıtmadıklarını ifade eden Başçı, temkinli bir yaklaşım benimseyerek gıda fiyatlarının ilk yarıdaki olumlu seyrinin ikinci yarıda önemli oranda tersine döneceğini varsaydıklarını söyledi. Bu çerçevede bir önceki raporda yüzde 7.5 olan gıda fiyatlarının yıllık artış oranı varsayımını sadece 0.5 puan aşağı yönlü güncelleyerek yüzde 7 düzeyine çektiklerini ifade eden Başçı, bu gelişmenin 2012 yıl sonu tahminleri üzerindeki etkisinin yaklaşık 0.15 puan düşürücü yönde olduğunu bildirdi.

Kamu maliyesine dair varsayımlarını da aktaran Başçı, her zaman olduğu gibi bu konuda Orta Vadeli Program’da (OVP) öngörülen çerçeveyi temel aldıklarını söyledi. Bu doğrultuda, 12 aylık birikimli faiz dışı harcamaların GSYİH’ye oranının yılın ikinci yarısında önemli bir değişim göstermeyeceğini varsaydıklarını belirten Başçı, tütün fiyatlarının, 2011 yılının son çeyreğinde yapılan vergi düzenlemeleri çerçevesinde 2012 yılı boyunca sabit kalacağını, 2013 yılının ilk ayında ise bahsi geçen düzenlemenin ima ettiği oranda artacağını varsaydıklarını kaydetti. Başçı, diğer vergi ayarlamalarının ve yönetilen/yönlendirilen fiyatların ise enflasyon hedefleri ve otomatik fiyatlandırma mekanizmaları ile uyumlu olacağı bir görünümü esas aldıklarını ifade etti.

ENFLASYONDA ŞGNYD 5 HEDEFİ

Konuşmasında enflasyon ve çıktı açığı tahminlerini de açıklayan Başçı, tahminlerini oluştururken para politikasının temkinli ve esnek duruşunu koruyacağını, kredilerin büyüme oranının ise önceki raporda olduğu gibi yılsonunda yüzde 14 civarında gerçekleşeceğini varsaydıklarını söyledi. Başçı, şöyle devam etti:

“Enflasyonun, 2012 yılı sonunda orta noktası yüzde 6.2 olmak üzere yüzde 5.3 ile yüzde 7.1 aralığında gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. 2012 yılı sonu tahminimiz ise orta noktası yüzde 5.1 olmak üzere yüzde 3.4 ile yüzde 6.8 aralığında yer alıyor. Orta vadede enflasyonun yüzde 5 hedefi düzeyinde istikrar kazanacağını öngörüyoruz. Özetle temelde enerji fiyatlarına ilişkin varsayımlarda yaptığımız aşağı yönlü güncellemenin etkisiyle yılsonu enflasyon tahminimizi 0,3 puan düşürerek yüzde 6,2 düzeyine çektik Enflasyonun Temmuz ayında sınırlı bir miktar yükseldikten sonra aşağı yönlü bir eğilim sergilemesini bekliyoruz. Ancak, asıl düşüşü yılın son çeyreğinde göreceğimizi vurgulamak istiyorum. Son çeyrekte gerek yönetilen/yönlendirilen ürünlerdeki vergi ayarlamasından gerekse işlenmemiş gıda fiyatlarından kaynaklanan baz etkisinin ortadan kalkmasıyla beraber enflasyondaki düşüşün belirginleşeceğini tahmin ediyoruz. Çekirdek enflasyon göstergelerinin ise yılın kalan dönemi boyunca aşağı yönlü eğilimini korumasını bekliyoruz. Bu noktada, açıklanacak her türlü yeni veri ve haberin para politikası duruşunu değiştirmemize neden olabileceğini tekrar vurgulamak isterim. Dolayısıyla, tahminlerimizi oluştururken para politikasının görünümüne ilişkin ifade etmiş olduğum varsayımlar tarafımızca verilmiş bir taahhüt olarak algılanmamalıdır.”

BAKAN ÇAĞLAYAN’A FAİZ YANITI

Açıklamalarının ardından gazetecilerin sorularını da cevaplandıran Başçı, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın dün Merkez Bankası’nın faiz bandını çok geniş tuttuğu yönündeki eleştirisine yanıt verdi.

Kısa vadeli sermaye akımlarına karşı gelişmekte olan ülkelerin her birisinin kendi imkan ve araçlarıyla bir takım tedbirler almaya çalıştıklarını belirten Başçı, bu kısa vadeli sermaye akımlarının bazen çok kuvvetli, bazen çok zayıf olabildiğini, ani giriş ve çıkışlar olabildiğini söyledi. Özellikle mevcut konjonktürde buna elverişli bir ortam bulunduğuna işaret eden Başçı, “Buna karşı neler yapılabilir? Tek araçlı para politikası ile buna cevap vermek mümkün değil. Sadece kısa vadeli faizlerin sabit tutulduğu ve ayda bir değiştirildiği bir politika setiyle, tek bir araçla buna karşı bir şey yapamazsınız. Buna karşı mutlaka birden faza aracınızın bulunması gerekir. Daha ziyade gelişmekte olan merkez bankalarında sıkça kullanılan ikinci bir araç döviz alım ve satımlarıdır. Sermaye akımları kuvvetlendiği zaman merkez bankaları döviz alırlar, zayıfladığı zaman da temkinli şekilde bir miktar döviz satarlar. Fakat bunun ideal bir araç olmadığını herkes biliyor ve kabul ediyor. Özellikle döviz satımlarında pek çok soru işaretleri beraberinde geldiği için, bu mükemmel bir araç değil” dedi.

Türkiye’de döviz alım satışlarına iki yeni araç ilave edildiğini belirten Başçı, bunlardan birisinin faiz koridorunu geniş tutmak olduğunu söyledi. Başçı, “Faiz koridorunu geniş tuttuğumuz zaman kısa vadeli faiz oranlarındaki esneklik ve dalgalanma pahasına döviz kurlarındaki dalgalanmayı azaltma imkanına sahibiz. Bunun çalıştığını ve işe yaradığını gördük ve herkes gördü, dolayısıyla oldukça faydalı bir araç; döviz almak veya satmak ihtiyacını azaltan bir araç. Çok kuvvetli sermaye akımları, girişler olduğunda mümkün olduğunca kısa vadeli faizleri düşük tutuyoruz; çok kuvvetli çıkışlar olduğunda da mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde kısa vadeli faiz oranlarının yükselmesine izin veriyoruz. Ama bu kontrollü bir yükseliş; kontrol de bizim koridorun üst sınırı tarafından belirleniyor. Kısa vadeli faizler koridorun üst sınırını geçemiyor” diye konuştu.

Bunun, döviz alım satımlarına göre bir miktar daha tercih edilebilecek bir araç olarak düşünülebileceğini vurgulayan Başçı, ama bunun da mükemmel, ideal bir araç olmadığını söyledi. Bu yapılanların hepsinin ekonomi literatüründe ‘ikinci en iyi’ kısma girdiğini belirten Başçı, dolayısıyla ideal tedbir bulmanın mümkün olmadığını söyledi.

FAİZ KORİDORUNA, İTFAİYE ARACI BENZETMESİ

Yeni uygulamaya koydukları ikinci bir araç olduğunu da bildiren Başçı, bunun da bankaların Türk Lirası zorunlu karşılıklarının yerine, döviz veya altın getirme imkanını kullanmalı olduğunu söyledi. Bunun enteresan bir araç olduğunu ve şu anda sadece Türkiye’nin kullandığını belirten Başçı, “Burada şunu yapıyoruz; yabancı para borçlanma maliyetleriyle, Türk Lirası borçlanma maliyetleri arasında önemli bir fark olduğu için ve biz Türk Lirası zorunlu karşılıklarına faiz ödemediğimiz için, zorunlu karşılıkta TL yerine yabancı para yatırmak avantajlı oluyor, maliyet avantajı var. Yine altın yatırmak da maliyet avantajına sahip. Bu maliyet avantajını yeni bir mekanizmaya dönüştürmek amacıyla belli katsayılarla fazla bulundurma imkanını kademelendirmeye başladık. Orada en son geldiğimiz nokta da son yüzde 5’lik dilim için 1.9 katsayı. Yani 100 TL’lik bir zorunlu karşılık yükümlülüğüne karşı, 190 TL eşdeğerinde yabancı para getirebilecekler” dedi.

Muhtemelen bir adım daha atacaklarını belirten Başçı, “Ondan sonra buradaki mekanizmayı ayağı yukarı oluşturmuş olacağız. Bir sonraki 5’lik dilim için de büyük ihtimalle 1.9’dan daha yüksek bir katsayıyla, bu fazla bulundurmayı yapacağız” dedi.

Bu mekanizma bittikten sonra ellerinde, kısa vadeli sermaye akımlarına karşı çok güçlü bir araç olmuş olacağını belirten Başçı, buradaki katsayıları sınırlı miktarda yukarı veya sınırlı miktarda aşağı indirerek döviz rezervinin de kendiliğinden kısa vadeli sermaye akımlarına karşı özel sektör tarafından kullanılabilmesine imkan sağlayacaklarını söyledi.

“MERKEZ BANKASIN EN ÖNEMLİ GÖREVLERİNDEN BİRİ İTFAİYECİLİK”

Tüm bunların bir inşaat süreci olduğunu belirten Başçı, şöyle devam etti:

“Merkez Bankasın en önemli görevlerinden bir tanesi itfaiyecilik. Kriz yönetimine katkıda bulunmak, problem çıkarsa elindeki araçları problem büyümeden çözmeye çalışmak. Burada bizim eğer faiz koridorunu itfaiye aracına benzetecek olursak, belli miktarda itfaiye aracınız olması gerekiyor. Bu itfaiye araçlarıyla herhangi bir yerde herhangi bir olay çıkarsa hemen anında müdahale etmeniz gerekiyor. Dolayısıyla yeteri kadar itfaiye aracınızın bulunması gerekiyor. Fakat, eğer yangın musluklarınız bol miktarda varsa, yangın musluğu alt yapınız hazırsa, o kadar da çok itfaiye aracı bulundurmanıza gerek olmayabilir.”

Başçı, faiz koridorunun itfaiye aracına benzediğini ve ikinci araçları olan fazla bulundurma opsiyonunun da yangın musluklarına benzediğini belirterek, “Bu inşaat sürecini tamamladığımızda o kadar çok itfaiye aracına gerek kalmayacak ve faiz koridorumuzu o zaman tekrar daraltmayı gündeme alabileceğiz. O zamana kadar kullanmasak bile, bunun bir miktar geniş kalmasında fayda var. Temkinli olmaktan kastımız da bu. Daha iyi bir araç gelene kadar mevcut aracı biz hazır edeceğiz, gerektiğinde kullanacağız, gerekmediğinde kullanmayacağız. Biz muhtemelen bu yeni aracı 2 ay içinde hazır etmiş oluruz. Zaten bununla ilgili epey adım attık ve alt yapıyı hazırladık. Alt yapı tamamlandıktan sonra o kadar geniş faiz koridoruna ihtiyacımız kalmayabilir” diye konuştu.

Başçı, enflasyonun Temmuz ayında bir miktar yükselip, yeniden düşmesi ile ilgili açıklamasının hatırlatılarak, enflasyonda çift haneli rakamları öngörüp öngörmediklerine ilişkin bir soru üzerine, “Bu ay işlenmemiş gıda fiyatlarında çok kuvvetli düşüş olmuştu; o tür bir baz etkisi nedeniyle sınırlı bir artış olacak. Çift haneye çıkma ihtimalini şu anda görmüyoruz. Açıklandığında hep birlikte izleşeceğiz. Sadece bir ay için bir yükselme görülüyor, ondan sonra düşüşün devam edeceğin düşünüyoruz. Çekirdek enflasyonda ise düşüşün başladığını ve devam edeceğini tahmin ediyoruz” dedi.