Merkez Enflasyonun Yükseliş Sebeplerini Açıkladı

Merkez Bankası, Ekim ayında gıda enflasyonu yükseldiğini ancak temel mal ve hizmet enflasyonundaki düşüşe bağlı olarak çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları azaldığını bildirdi.Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Ekim ayı ’Aylık Fiyat Gelişme’lerini açıkladı. Buna göre; Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 1,44 oranında arttı ve yıllık enflasyon 0,12 puanlık düşüşle yüzde 7,16 oldu. Ekim ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti’nde de ifade edildiği üzere, gıda enflasyonu yükseldi ancak temel mal ve hizmet enflasyonundaki düşüşe bağlı olarak çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları azaldı. Çekirdek göstergelerin ana eğilimleri ise hizmet fiyatlarına bağlı olarak yavaşladı.Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 1,44 oranında artmış ve yıllık tüketici enflasyonu 0,12 puan düşerek yüzde 7,16 oldu. Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları sırası ile 0,54 ve 0,64 puan azalarak yüzde 7,01 ve 7,04 olarak gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda grubunun katkısı 0,23 puan artarken temel mal ve hizmet gruplarının katkılarının sırasıyla 0,21 ve 0,14 puan düştüğü gözlendi.Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerindeki yavaşlamanın devam ettiği görüldü. Bu gelişmede hizmet grubu belirleyici olurken temel mal grubu ana eğilimi bu dönemde yatay seyretti.Ekim ayında hizmet fiyatları yüzde 0,35 oranında artarken grup yıllık enflasyonu 0,39 puan azalarak yüzde 7,80 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon kirada yükselmiş, lokanta-otellerde yatay seyretti, diğer alt gruplarda ise geriledi. Enerji maliyetlerindeki artışa bağlı olarak başta havayolu taşımacılığı ve nakliye ücretleri olmak üzere ulaştırma hizmetleri fiyatları Ekim ayında yükseldi, ancak grup yıllık enflasyonu baz etkisiyle geriledi. Diğer hizmetler grubu enflasyonundaki azalışta ise paket tur fiyatlarındaki düşüş (yüzde 5,51) etkili oldu. Öte yandan kira yıllık enflasyonu yükselişini sürdürerek yüzde 9,11 seviyesine ulaştı.Temel mal grubu yıllık enflasyonu Ekim ayında 0,83 puan azalarak yüzde 6,15 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda düşüş kaydetti. Aylık giyim enflasyonu yakın dönemdeki eğilimini koruyarak Ekim ayında da mevsimsel ortalamaların altında gerçekleşti. Dayanıklı mal grubunda ise Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak başta otomobil olmak üzere tüm alt gruplarda fiyatlar yükseldi. Giyim ve dayanıklı dışı temel mal grubunda ise daha ılımlı bir fiyat artışı gözlendi. Özetle, temel mal grubu yıllık enflasyonu üzerindeki birikimli döviz kuru etkileri zayıflamaya devam etse de son dönemde Türk lirasında gözlenen değer kaybı yıllık enflasyondaki iyileşmeyi sınırladı.Enerji fiyatları Ekim ayında yüzde 0,92 oranında arttı. ÖTV artışının Ekim ayına yansıyan etkilerine ek olarak Türk lirasındaki değer kaybı ve petrol fiyatlarındaki artışla birlikte akaryakıt fiyatları bu dönemde yüzde 5,06 oranında yükseldi. Benzer şekilde tüp gaz fiyatlarında da yüzde 3,09 oranında artış gözlendi. Diğer taraftan, doğalgaz fiyatlarındaki yüzde 8,38 oranındaki azalış enerji fiyatlarındaki artışı sınırladı. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonu sınırlı bir artışla yüzde 4,71 oranında gerçekleşti.Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu Ekim ayında 1,04 puan artarak yüzde 5,20 oldu. İşlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu sebze fiyatlarındaki yüksek artışa bağlı olarak yüzde 2,95’e yükseldi. Bununla birlikte mevsimsellikten arındırılmış işlenmemiş gıda fiyatları son iki aydaki düşüş eğilimini Ekim ayında da, taze meyve öncülüğünde, sürdürdü. İşlenmiş gıda fiyatları ise yüzde 0,43 oranında artarken grup yıllık enflasyonu yüzde 7,18’e geriledi. Bu dönemde fiyat artışlarının grup geneline yayıldığı gözlendi. Taze meyve-sebze dışı gıda yıllık enflasyonu ise düşük seviyesini bu dönemde de korudu.Yİ-ÜFEYurt içi üretici fiyatları Ekim ayında yüzde 0,84 oranında arttı, yıllık enflasyon 1,06 puan yükselerek yüzde 2,84 oldu. Bu gelişmede Türk lirasındaki değer kaybı ile başta petrol olmak üzere uluslararası emtia fiyatlarındaki artışlar etkili oldu. Yıllık enflasyon imalat sanayisinde yüzde 4,37’ye, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 4,17’ye yükseldi.Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, ara malı ve dayanıklı tüketim mallarında belirgin fiyat artışları gözlendi. Ara malı fiyatlarındaki yükselişte ana metaller, dayanıklı tüketim malı fiyatlarındaki artışta ise mobilya fiyatları belirleyici oldu. Sermaye malı fiyatları ise metal yapı ürünleri ve özel amaçlı makine fiyatları kaynaklı arttı. Diğer taraftan, dayanıksız tüketim malları fiyatları işlenmiş et ve meyve-sebzeye bağlı olarak sınırlı oranda azaldı. Sonuç olarak Ekim ayında tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar zayıf seyrini korumuştur.