Mersin Balığına Hes Engeli

İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 2001 yılından itibaren nesli tükenmekte olan 3 yılda bir havyar döken ‘Mersin Balığının’ çoğaltılması için yapılan çalışmalara, Sakarya nehri üzerinde yapılan Hes projeleri Mersin balığının üremesini engellediği belirtildi.İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde görevli Prof.Dr. Devrim Memiş yaptığı açıklamada, “Uzun zamandır İstanbul Üniversitesi bu işin içerisinde. En son Sakarya nehrinde Mersin balıklarının göçü ile alakalı projemiz var. Geyve’nin ve Pamukova’nın üzerindeki kısımlarda 70’lerden sonra barajların yapılması ve kirliliğin artması, popülasyonun artması, nehrin sulama amaçlı başka amaçlarla kullanılması, köprülerin, setlerin yapılması bu balıkların yukarılara göçünü engelledi. Son yıllarda Tarım Bakanlığı ile beraber ve Çevre Bakanlığı yaptığımız projeler sonucunda Pamukova altında yumurtlama alanları tespit etmiştik. Fakat bu süreçte aynı zamanda bazı elektrik santralleri yapıldı. Şu anda 3 tanesi aktif durumda çalışıyor. Yaklaşık 100 kilometrelik mesafeden sonraki kısımda en azından bu balıkların serbest yüzmesini düşünüyorduk. Bu süreçte fakat en son yeni öğrendiğimiz 40’ıncı kilometrelerde yeniden bir elektrik santrali planlanıyormuş. Kesinlikle HES’ler dediğimiz şey balığın yukarıya doğru gitmesini engelleyen yapılar. Planlarında balık geçitleri var fakat aktif değil çalışmıyor oraya su verilmiyor yüzde yüz elektrik için su harcanıyor bir kısım su mutlaka en az minimum Sakarya nehri için konuşuyoruz. Yüzde 35’ler 25’ler olmalı . Fakat bu minimum suyu bile bırakmıyor HES’lerin hepsini elektriğe harcıyor suyu bıraksalar bile Mersin balıkları için bu balık geçitleri hiç uygun değil. Mersin balıkları büyük ve cüsseli. 15,20, 30 kilo balık o daracık alanlardan geçip yukarılara gidemez. Yumurtlamak için ama bunlar rehabilite edilebilir. Mersin balığına uygun balık geçitleri planlayıp tavsiye edilerek inşaat yapılırken buna göre yapılarak balıkların yumurtlaması sağlanabilir” dedi.Almanya Berlin Tatlı Su Ekolojisi Araştırma Ensütüsü’nde görevli uluslararası danışman olarak görevli olan Dr.Rer Agr Dipl. Biol Jörn Gessner ise, “Bir sürü HES yapılacağını biliyoruz. Türkiye’de yapmadan önce hangi HES’i hangi bölgede yapmayı planlıyorsak öncesinde o nehre ait bio çeşitliliği bilmemiz gerekiyor. O nehre ait balıkları canlıları tespit etmemiz gerekiyor. Ona göre ona uygun yukarı doğru göç eden türler var mı, yukarı doğru gitmesi gerekiyor mu, HES ten sonra yukarı doğru bu balık nasıl gidecek onu, planlamamız lazım. Bunun ön planını yaptıktan sonra HES’i yapabiliriz. Oradaki canlılığın sürekliliğini sağlamalıyız. Boydan boya nehri kestiğimiz zaman karşıdan karşıya sadece su elektrik tirübünlerine geçişine izin veriyor. Diğer canlıların nasıl geçeceği planlanmıyor. Avrupa’da planlar yapılırken önce hangi canlıların yaşadığı tespit edildikten sonra ona göre HES’ler yapılıyor” ifadelerini kullandı.