Mısır yeni çatışmalara gebe

BBC Orta Doğu Editörü Jeremy Bowen, gergin bir dönemde seçime giden Mısır'daki yeni siyasi tabloyu irdeledi.

Jeremy Bowen

BBC Orta Doğu Editörü, Kahire

Kahire'deki Tahrir meydanı, Ocak ve Şubat aylarında Hüsnü Mübarek'in cumhurbaşkanlığından devrilmesini sağlayan isyan günlerinden farklı.

İlk işgal ülkedeki tartışmayı, belirsizlikleri ve şiddeti bütün boyutlarıyla yansıtırken, basit bir talep üzerinde odaklanmıştı: Mübarek gitmeli.

Bu kez Mısırlılar yine tutkulu bir şekilde geleceklerini tartışırken, belirsizlik de var, korkunç şiddet de.

Ancak cumhurbaşkanına yönelik nefret karşıtlarını bir arada tutan bir tutkaldı, bu nefret olmadığındaysa, siyaset daha parçalı.

Reklam
Reklam

İşleri, diktatörden kurtulmak olduğunda, diğer herşey konusunda karar ertelenebilirdi, ama şimdi bazı seçimler yapmak zorundalar. Bu seçimler de sancılı olacak.

Meydanda, eski birliktelik ortamını yaratmak için girişimler de yok değil.

Hafta sonunda, bir grup genç, pislik içindeki meydanı temizlemeye girişti.

Tahrir'e zayıf destek

Ama Tahrir kendini farklı hissediyor, çünkü bu kez dokuz ay öncekinden daha istikrarsız ve hukuksuzluğun hüküm sürdüğü bir toplumu yansıtıyor.

Kadınlar daha az güvende hissediyorlar kendilerini. Yankesicilik yaygın. "Ultra" diye bilinen futbol fanatikleri polisle çatıştı. Bu grup şimdi protestocuların bazılarının kahramanları. Mübarek karşıtı bazıları ise, yeni Tahrir'den hoşnut değil, saldırganlıkları nedeniyle de öfkeli.

Tahrir eylemcileri, temel sorunun Mübarek dönemindeki gibi basit olduğunun altını çizerek Mısır'ın geleceğine ilişkin tartışmada insiyatifi yeniden ele geçirme çabası içinde.

Hedeflerinde ise, sallanmakta olan Mübarek'e son darbeyi vurarak iktidardan uzaklaşmasını sağlayan askeri konsey var. Konsey'in lideri Mareşal Tantavi'nin bir kuklası, meydandaki trafik ışıklarının olduğu direğe asılmış. Bu direkte geçen kış da Mübarek'in kuklaları asılıydı.

Reklam
Reklam

Göstericiler, generallerin siyasetten tamamen çekilmelerini ve görevi sivil idareye devretmelerini istiyor.

Generaller ise, böyle bir ödünü vermeye hazır değil. Öyle ki, nüfuzlarını daha seçilmemiş olan sivillerin üzerinde etkin kılabilmek için girişimlerini anayasa güvencesi altına almaya bile çalıştılar.

Mısırlılar ise bir kez daha, bırakın bir hafta sonrasını, kendilerine yarın ne olacağını bile bilmiyor. Ülke bölünmüş durumda, belirsizlik de had safhada.

Gelecek yıla sarkacak olan kademeli seçimler de başladı. Yerleşik demokrasilerde sandık, yeni ve temiz bir başlangıç anlamına gelir. Ama Mısır'da seçimler ayrışmaları derinleştirebilir.

Ordu-Müslüman Kardeşler ittifakı

Mübarek'in devrilmesinin ardından demokratik seçimler herkeste müthiş bir coşku yaratmıştı. Şimdiyse bazıları seçimlerin ertelenmesini istiyor, geçen hafta dökülen kanların yarattığı ortamda âdil bir seçimin imkansız olduğunu savunuyorlar.

Bazı lâikler ve liberaller, Müslüman Kardeşler'le askeri konsey arasında oluşan örtülü ittifak nedeniyle devre dışı kalmış durumda. Müslüman Kardeşler, Tahrir'deki insanlara sempati duymakla birlikte, onlara katılmamaya özen gösterdi. İyi bir sonuç almayı beklediği, yeni anayasayı kaleme alacak parlamentonun oluşacağı seçimlere doğru gidişi tehlikeye atmak istemedi.

Reklam
Reklam

Mısırlıların Mübarek'in devrilmesi sırasında sunduğu destek, Tahrir'i yeniden işgal edenlere yönelmedi. Tersine, radyolarda yayınlara katılan Mısırlıların bazıları yüksek sesle eleştirdi göstericileri.

Bazıları da kendilerini, ''kanape partisi'' üyesi olarak niteliyor. Gösteri yapmak yerine evde oturmayı tercih eden, sessiz çoğunluk. Seçimlerde oynayacakları rol belirleyici olabilir. Kendisini "kanape partisi"nin tipik bir temsilcisi olarak tanıtan bir kadın, Tahrir'i, "Mısır'ın yeni diktatörü" olarak niteledi.

Generaller de ''kanape partisi''nin kendilerinden yana olduğunu öne sürüyor. Eğer öyleyse, o zaman lâik liberallerin halkın iradesine karşı çıkmaları da zor olacak.

Tahrir göstericileri büyük kalabalıkları toplayabilir, boyun eğmeyecekleri de açık. Generaller ise, ülkenin varlığının garantisi olduğuna inandıkları yapıyı korumaya kararlı.

Bunların hepsi, bir çatışma tehlikesi yaratıyor.