BBC, Yunanistan'ın borç krizi ile konuşulup Atina'ya atfedilen güncel efsaneleri ve bunların doğru olup olmadığını araştırdı.
Acaba Yunan ekonomisine ilişkin "modern efsaneler" ne kadar doğru?
1. iddia: Yunanistan'da kayıtlı Porsche Cayenne sayısı, yıllık gelirlerinin 50 bin euro ve üzerinde olduğunu açıklayan vergi mükelleflerinden daha fazla.****İddiayı kim ortaya attı?**
Bu sözleri ilk sarfeden Yunanistan'ın eski başbakanının ekonomik danışmanı Herakles Polemarkakis oldu.
Doğru mu?
Prof. Polemarkakis BBC'ye yaptığı açıklamada, bu ifadeyi gelişigüzel sarfetmiş olduğunu ve birkaç yıl önce Yunan siyasi çevrelerinde dolaşan sözleri esas aldığını belirtti. Polemarkakis'in sözlerini dayandırdığı tek doğru veri, Larissa kentinde her 2500 kişiye bir Porsche otomobil düşmesine ilişkindi. Ve bu orantı OECD ülkelerindeki ortalamanın iki katıydı. Ama Polemarkakis'in ortaya attığı ilk savı desteklemeye yeterli değil.
Gerçek şu ki, 2010 yılında Yunanistan'da gelirlerinin 50 bin euro ve üzerinde olduğunu beyan edenlerin sayısı 311 bin 428'di. Porsche firması, 2003'ten bu yana Yunanistan'da 1500 adet Cayenne sattıklarını açıkladı.
2. iddia: 2010'da Yunanistan'daki vergilerin yüzde 89,5'u toplanmadı. Almanya'da bu oran yüzde 2,3.****İddiayı kim ortaya attı?**
İlk önce Amerikan Washington Post gazetesinde yayımlanan grafik, sosyal medyada yaygın şekilde Yunanistan'ın sorunlarının temelinin, vergi mükelleflerinin büyük çoğunluğunun vergi ödememesinden kaynaklandığı şeklinde yorumlara yol açtı.
Doğru mu?
Yüzde 89,5 oranıı, Yunanistan'ın 2010 yılında yurttaşlarından toplaması gereken vergilere ilişkin değildi, ülke tarihindeki vergi borçlarını inceleyen bir OECD raporundan kaynaklanıyordu.
Vergi uzmanı Richard Murphy'ye göre bu rakamın çok büyük olması, Yunanların muhasebe sistemiyle ilişkili.
Murphy, "Sağduyulu vergi yetkilileri her yıl bu konuda görüş belirtiyor ve 'asla toplayamayacağımız vergi alacaklarımızın bir kısmını silmek gerekiyor' diyorlar. Ama eski alacaklar silinmediği için Yunanistan'da bunca büyük rakamlara ulaşılıyor." yorumunu yapıyor.
Dolayısıyla ortaya muhasebe açısından anormal bir durum çıkıyor.
"Yunanistan'da gerçekten de 'büyük' bir vergi toplama sorunu var." diyen Murphy, buna rağmen herhangi bir yılda vergilerin yüzde 89,5'unun toplanmamasının söz konusu olmadığını kaydediyor.
O halde 2010 yılında Yunanistan'da ne kadar vergi toplandı?
OECD'ye göre, 2010'da Yunan hükümeti 70,3 milyar euro (Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın % 34'ü) tutarında verdi topladı. Bu da, yüzde 38,5 olan Avrupa Birliği ortalamasından biraz düşük.
Bunun bir nedeni Yunanistan'da büyük bir "kayıtdışı ekonominin" olması. Yani gelir vergisi ödemeksizin kazanç elde ediliyor ya da KDV ödemekten kaçınılıyor.
IMF'nin esas aldığı bir çalışmaya göre, 1999-2010 yılları arasında Yunanistan'ın kayıtdışı ekonomisi, ülke GSMH'sinin yüzde 27'sini oluşturuyordu. Varlıklı ekonomilere sahip ülkelerdeyse bu oran ortalama yüzde 20,2.
Yani Yunan hazinesinin kasasına girebilecek her 4 eurodan yaklaşık 1'i, vergi kurumuna beyan edilmedi. Bu yüzden de Yunan hükümeti her yıl kasasına girebilecek 28 milyar euro dolayındaki ek geliri kaybetti.
3. iddia: Yunanlar bazen Avrupa'nın en fazla çalışan halkı olduklarını söyler.****İddiayı kim ortaya attı?**
15'i Avrupa'dan, 34 devletin üye olduğu OECD'nin rakamlarına göre 2014 yılında ortalama Yunan 2000 saatten fazla çalıştı. Bu süre, Avrupa'daki diğer herhangi bir işçinin çalışma süresinden fazla. Bu konuda, Yunanistan, sadece Meksika, Kosta Rika ve Güney Kore'nin gerisinde kaldı. Ortalama bir Alman vatandaşı ise sadece 1371 saat çalıştı. Bu ise, elimizde verisi bulunan OECD ülkeleriyle kıyaslandığında, en düşük çalışma süresi.
Doğru mu?
Yunanların daha uzun süre çalıştığı ve Almanların tembel olduğu doğru mu? Yoksa madalyonun diğer yüzü daha farklı mı? OECD istihdam piyasası istatistik uzmanı Pascal Marianna, BBC'ye yaptığı açıklamada, Yunanistan'da çiftçi veya dükkan sahiplerinin bağımsız çalışğına işaret ediyor. Bu kesim, bir işverene bağlı olup belirgin süreler içinde çalışanlardan daha uzun süre iş yapıyor. Almanya'daysa yarı-zamanlı çalışan insanların sayısı hayli yüksek ve bu, haftalık ortalama çalışma saatini düşürüyor.
Dolayısıyla istihdam piyasalarının farklılığı, karşılaştırma yapılmasını güçleştiriyor. Ancak bu unsurlar dikkate alınarak yarı-zamanlı ve bağımsız çalışan kişiler sayılmaz ve sadece tam-zamanlı çalışan maaşlı insanlar hesaba katılırsa, Yunanlar yine de Almanlardan daha uzun süre çalışıyor. Bunun nedeni de Almanların daha fazla tatile çıkması ve hastalık izni kullanması.
Peki çalışma saatleri içinde ne üretiliyor?
Her iki ülkede saat başına elde edilen üretime bakılacak olursa, Almanya, OECD içindeki en verimli işçi sıralamasında 9'uncu. Yunanistan ise 25. sırada.
(Not: Tüm bu sayılar hesaplamalarda kendi yöntemlerini uygulayan ayrı ayrı istatistik kurumlarından alındı. Yunanistan istatistik dairesi de bu alanda eksikliklere sahip.)
4. İddia: Son 5 yılda 10 bin Yunan intihar etti.****İddiayı kim ortaya attı?**
İngiliz Guardian gazetesi, Syriza partisini desteklemiş olan işsiz bir kadının söylediklerini aktarmıştı.
Doğru mu?
ABD'deki Pensilvanya Üniversitesi'nin 1983-2013 yılları arasında Yunanistan'daki ekonomik darboğaz ile intiharlar arasındaki ilişkiyi araştıran çalışmasına göre, ülkede 11 bin 500 intihar olayı kaydedildi. Bu yılda ortalama 400 intihar olayına denk düşüyor.
2012'den bu yana ise intihar verileri yayımlanmadı.
Pensilvanya Üniversitesi'nden bilim insanlarına göre, bir ayda kayda geçen intihar sayısı en fazla 64. Son 5 yılda her ayın bu derece kötü olduğunu varsayarsak toplam sayı 3 bin 800'ü aşıyor.
Yani 10 bin kişinin intiharı söz konusu değil.
Ancak Yunanistan'da intihar oranı artıoyor ve bu durum kaygı yaratıyor.
5. iddia: Yunanistan'da demiryolları o denli pahalı ki, taksiyle şehirlerarası yolculuk yapmak daha ucuza geliyor.**İddiayı kim ortaya attı?**
Bu cümleyi, 1992'de Yunanistan Maliye Bakanı olan Stefanos Manos sarfetmişti. Manos 2012'de BBC'ye yaptığı açıklamada ise durumun günümüzde daha kötüleşmiş olabileceğini söyledi.
Doğru mu?
1992 verilerinin kontrol edilmesi güç.
2012'de ise Yunan demiryolları 1 milyar euronun biraz üzerinde zarar etti. BBC'nin hesabına göre, o yıl yolcu başına tren yolculuğunun maliyeti kilometre başına 60 sentti.
Selanikli bir taksi şoförüne Selanik-Atina yolculuğunun maliyetini sorduk. Kilometre başına taksi fiyatını 1,2 euro olarak verdi.
Bu tren yolculuğunun iki katı. Ama taksiyi birden fazla kişi paylaşır ve örneğin 4 yolcu taksiyle yolculuk ederse, maliyet, tren yolculuğunun yarısına iniyor.****