TUNUS (AA) - ADİL ESSABİTİ - Tunus'ta, yeni Cumhurbaşkanı Kays Said'in göreve başlamasıyla, gözler Meclis'teki birinci parti Nahda Hareketi'nin hükümeti kurmak üzere görevlendirilmesine çevrildi.
Anayasa'ya göre, nihai sonuçların açıklanmasının ardından Cumhurbaşkanı 6 Ekim'deki parlamento seçimlerinden en çok oyu alarak 52 milletvekiliyle birinci parti olan Nahda Hareketi'ni hükümeti kurması için görevlendirecek. Kurulacak hükümetin 217 sandalyeli Meclis'te 109 güvenoyu alması gerekiyor.
Tunus'taki yüzde üç seçim barajının ortaya çıkardığı parlamento, "mozaik" gibi çok parçalı ve çok sesli bir görüntü sergiliyor.
- Meclis'te 31 ayrı oluşum var
Seçim sonuçlarına göre bağımsızlar, seçim koalisyonları ve partilerden oluşan 31 ayrı yapının bulunduğu Meclis'te, söz konusu yapılardan 17'sinin sadece birer milletvekili ile temsil edilmesi dikkati çekiyor.
Nahda bu karmaşık ve çok parçalı Meclis aritmetiği içinde koalisyon ortakları arayacak. Nahda yetkilileri, 38 milletvekiliyle parlamentoda ikinci büyük parti olan Tunus’un Kalbi Partisi ile lideri hakkındaki yolsuzluk suçlamaları nedeniyle; 17 milletvekili bulunan Özgür Anayasa Partisi ile de kutuplaştırıcı ve dışlayıcı söylemleri nedeniyle hükümet kurmak istemediklerini açıkladı.
Tunus parlamentosundaki önde gelen partilere bakıldığında, sosyal demokrat Demokratik Akım 22, bağımsız isimlerin bir araya geldiği Onur Koalisyonu 21, Arap milliyetçisi Halk Hareketi 16, eski Başbakan Yusuf Şahid'in liderliğindeki Yaşasın Tunus 14 ve Tunus Projesi 4 milletvekili çıkardı.
Seçimlerde bu partilerin dışındaki diğer listeler ise 33 milletvekili çıkarırken, 17 ayrı oluşum ise sadece birer milletvekiliyle temsil edildi.
Bu parlamento manzarasının ardından, Nahda Hareketi için olası koalisyon ortaklarından Demokratik Akım, koalisyona ancak "İçişleri ve Adalet bakanlıklarının kendisine verilmesi ve başbakanın Nahda'dan olmaması" şartıyla katılabileceğini açıkladı.
Bunun yanı sıra Halk Hareketi ise Nahda ile koalisyonu reddettiklerini belirterek, Kays Said'in atadığı bir ismin liderlik edeceği "cumhurbaşkanı hükümeti" çağrısı yaptı.
Anayasa'ya göre Meclis'teki birinci parti konumundaki Nahda Hareketi'nden, Cumhurbaşkanı tarafından görevlendirilmesinin ardından iki ay içinde hükümeti kurması istenecek. Nahda Hareketi hükümeti kurmakta başarısız olursa Cumhurbaşkanı kendi seçtiği bir kişiye hükümeti kurma görevini verecek. Sonraki iki ay içinde de hükümet kurulamaması durumunda ise seçim yenilenecek.
- Gannuşi'nin başbakanlığı tartışılıyor
Tunus'ta "Arap Baharı" isimli süreçteki devrimin ardından ana aktör olarak öne çıkan muhafazakar İslami siyaseti savunan Nahda Hareketi'nin lideri Raşid el-Gannuşi, bugüne kadar herhangi bir siyasi rol veya kamu görevi üstlenmedi.
Başkent Tunus'tan partinin birinci sıra milletvekili olarak parlamentoya giren Gannuşi'nin bu dönemde başbakanlık görevine gelip gelmeyeceği merak ediliyor.
Kulislerde Gannuşi'nin, geçen hafta partinin karar mekanizması Şura Meclisi toplantısında bir sonraki hükümete başkanlık etme arzusunu dile getirdiği konuşuluyor.
Koalisyon senaryolarına giderken, Gannuşi'nin başbakanlığa talip olup olmayacağı veya başbakanın Nahda içinden bir isim olup olmayacağı merak edilen konular arasında.
Nahda Hareketi, başbakanın parti içinden bir isim olması konusundaki kararlılığını ve hareketin lideri olarak prensipte Gannuşi'nin de başbakanlık için birinci aday olduğunu açıklamıştı.
- Eski rejimin hükümeti uzak ihtimal
Uzmanlara göre, Tunus'taki olası hükümet senaryoları arasında, başta Tunus'un Kalbi Partisi (38) ve Hür Anayasa Partisi (17) olmak üzere eski rejim yanlısı partilerin hükümet kurma olasılığını uzak bir ihtimal olarak değerlendiriliyor.
- Koalisyon için ilk adaylar: Demokratik Akım ve Halk Hareketi
Tunuslu siyaset araştırmacısı Riyad eş-Şuaybi, AA muhabirine yaptığı değerlendirmesinde, Demokratik Akım, Halk Hareketi ve Yaşasın Tunus partilerinin, "başbakanın Nahda Hareketi içinden olmasına bakmaksızın bir biçimde koalisyon hükümetine katılmasını beklediğini" belirtti.
Nahda Hareketi'nin Anayasa gereği hükümeti kurmakla görevlendirileceği ve Nahda'nın bu hakkından vazgeçmeyeceği gibi diğer partilerin de sonunda bu gerçeğe razı olacağı görüşünü paylaşan Şuaybi, koalisyona katılacak partilerin seçmenlerine verdikleri vaatlerindeki programlara göre bakanlıkları alabilmek için bastıracağını söyledi.
Şuaybi, Demokratik Akım'ın parti programında vurguladığı yolsuzlukla mücadele söylemine göre, İçişleri, Adalet ve İdari Reform bakanlıklarına talip olabileceğini ifade ederken, Halk Hareketi'nin ise Arap milliyetçiliği vurgusuyla Eğitim Bakanlığına talip olduğunu gizlemediğini dile getirdi.
Tunuslu araştırmacı, Nahda Hareketi ve Yaşasın Tunus partilerinin ekonomik programlarını öne çıkardıklarını dolayısıyla bu yöndeki bakanlıkları paylaşacağını belirtti.
Gannuşi'nin başbakanlığı konusuna da değinen Şuaybi, "Nahda'nın kararı başbakanın partiden olması yönünde ve Gannuşi başbakan olmayı istiyor." diye konuştu.
Şuaybi, Gannuşi'nin başbakan olmayı istemesinin arkasındaki nedenlere ilişkin şunları söyledi:
"Gannuşi, Nahda'nın, gelecek hükümeti kurabileceğine ve böylece Tunus'un ekonomik ve siyasi durumunu güçlendirebileceğine inanıyor. Gannuşi, böyle bir mirasa imza atmak için de başbakan olmayı arzuluyor."
- Nahda, itirazları göz önüne almalı
Buna karşın Tunuslu Sosyolog Hişam el-Haci, Halk Hareketi ve daha düşük tonda da olsa Demokratik Akım'ın koalisyona katılmayı reddeden tavrını Nahda Hareketi'nin göz önüne alması gerektiği uyarısını yaptı.
Nahda Hareketi'nin koalisyona katılmak konusunda özellikle Demokratik Akım içindeki görüş ayrılıklarından yararlanmaya çalışacağına işaret eden Haci, "Halk Hareketi'nin Cumhurbaşkanının atayacağı başbakan teklifi kimseye fayda sağlamaz. Ancak Eğitim Bakanlığı verilirse Halk Hareketi koalisyona razı olabilir." diye konuştu.
Haci, Nahda Hareketi'ne 21 milletvekiliyle Onur Koalisyonu'nun yanı sıra hükümet içinde yer almak isteyen bazı bağımsızların da katılabileceğini dile getirdi.
Tunus'un Kalbi Partisi'nin de hükümete katılmamasına rağmen koalisyonun oluşumuna karşı çıkmayacağını belirten Haci, Tunus'un Kalbi Partisi lideri Nebil el-Karvi'nin "büyük ulusal çıkarlara uygun hareket edebileceğini göstermek istediğini ve Nahda Hareketi ile tüm köprüleri atmak istemediğini" aktardı.
Haci, Tunus'un Kalbi'nin de hükümete parlamentoda destek vermesiyle Nahda Hareketi'nin kuracağı koalisyonun 217 sandalyeli mecliste 109 vekilin güvenoyunu alabileceğini aktardı.
Gannuşi'nin başbakan olma olasılığını değerlendiren Haci, Nahda Hareketi'nin kendi dışından da bir başbakan çıkartabilme olasılığını da yüksek bulduğunu ve "koalisyon senaryolarında tüm seçeneklerin masada olduğunu" ifade etti.