Öncelikle gelişmiş ekonomilerin borsa ve faizlerinden sadece Türkiye tahvil faizlerinin ve borsasının negatif ayrıştığını düşünmeyiniz. Gelişmekte olan bir çok ülkede bizim kadar olmasa da düşüşler görülebiliyor. Geçen Cuma günü ABD'den gelen 195.000 kişilik tarım dışı istihdam verisi sonrası borsalarımız olumsuz etkilendi. Kur ve faiz artışı görülürken, BIST ciddi bir realize gördü. Bunun benzer şekilde gelişmekte olan ülkelerden sıcak para çıkışları nedeniyle olduğunu söyleyebilirim. Peki Avrupa Merkez Bankası başkanı M.Drahgi, faizlerin uzun süre düşük, hatta negatif bile olabileceğini söylerken, neden AB genelinde de bizim gibi sert düşüşler yaşanmıyor?
24/06 tarihli ''Cari Açık Etkilenme Riskini Arttırıyor!'' başlıklı yazımda değindiğim cari açık, negatif ayrışmamızın temel nedenidir. % 6-7 civarlarında dolaşan cari açık nedeniyle, kur hareketleri bizi çok daha fazla etkileyebiliyor. Üretim artışını sağlayamadan, ihracatın ithalatı karşılama oranında başa başa yaklaşmadan geçici sıcak para hareketleri ile yapılan finansmanların, görüldüğü gibi olumsuzlukları da yaşanabiliyor.
Gerekirse, bir - iki yıl için enflasyon etkisine bakılmadan, kur artışına müsade edilmeli. Kuru düşüreceğim diyerek faizleri yukarı çekmemeli. Faiz baskısı ile sağlanan düşük kurun, cari açığınız sürdüğü takdirde her zaman bir risk olduğunun bilinmesi lazım. Esas olan her zaman üretim artışı ile enflasyonun düşürülmesidir. Eğer arz talep dengesi arz lehinde yükseltilebilirse, devamında hem kurların, hem faizin ve hem de enflasyonun kontrol altına alınabileceğini görebiliriz. Yoksa böyle kendi iç sorunlarımızın da ön planda olduğu dönemlere denk gelince, cari açık nedeniyle yaşanabilecek sıcak para çıkışı negatif ayrışmamıza neden olur. Ama tabii enerji bağımlılığının bu denli yüksek olduğu bir ülkede kur artışının göz ardı edilmesi de çok kolay bir karar olamıyor.
Dün TCMB sanırım tarihindeki en büyük döviz satışını gerçekleştirmiş oldu. Çok sayıdaki satış ile yaklaşık 2.2 Milyar $'lık bir Dolar satışı yaşanmış. Şimdi gözler benzer benzer bir talep ile benzer tutarda bir satışın yeniden olup-olmayacağında olacaktır. Eğer benzer bir Dolar talebi olmazsa, BIST'in de kısmen toparlanma yaşadığını görebiliriz. Bu talep her türlü sebepten yaşanmış olabilir. Çok büyük bir ya da bir - iki fonun çıkışı da yaşanmış olabilir. Eğer bu sebepten ise, bu tercih edilmeyecek bir neden olmalıdır. Çünkü benzer şekilde devamı başka fonlardan da gelebilir. Yok eğer bu Dolar talebi, her hangi bir kurumun olası vadesi gelen döviz borcunun ödenmesi nedeniyle gerçekleştiyse, bu takdirde talep kısmi tutarlarda yenilense de, kur düzeyi kontrol dahilinde kalır. Sonrasında yaşanan kurumsal talep bitince de, yeniden kur düzeylerinde düşüş görebiliriz.
Ben sadece faiz atışı yüzünden ABD'ye yönelmesi beklenen sıcak para hareketleri nedeniyle borsalarımızın bu denli düşmesini doğru bulmuyorum. Nihayetinde hisse fiyatlarının bilançolarındaki kar ya da zarar rakamları ile oluşması normalidir. Diğer sebeplerle yaşanan hareketlerin geçici nedenlerle olduğunu düşünüyorum. Benim için bizdeki durumda böyle. Hisselerdeki düşüşlerin bilanço karşılıklarından kaynaklandığı kanatinde değilim. Böyle zamanlarda, hisse taşıyanların geri çekilip izlemesi, nakitte olanların da alım fırsatlarını değerlendirmesi doğru bir yatırımcı hareketidir. Ama yaz sonuna kadar % 50 nakit çerçevesinde bu görüşümü paylaşıyorum.
Dün ekstra yaşadığımız negatif ayrışmanın yukarı tepkilerinin yaşanması normal olacaktır. Ben bu seviyelerde alımları doğru buluyorum. Ama eğer 70.000 düzeyi aşağı kırılacak olursa, teknik olarak 66.000 - 65.000 seviyelerini görme riskimiz de söz konusu olabilir. Ama dediğim gibi, bu riskin kuvvetlenmesi için öncelikle 70.000 düzeyinin aşağı kırılması lazım. Şu an bunun değil de yukarı ihtimalin daha kuvvetli olduğu öngörüsündeyim.
Not: Yazı, 09:17'de borsaanalizci.com'da yayınlanmıştır.
Aydın Eroğlu
Stratejist