Noel Baba, Noel Baba...
Kim bu adam ve "bizim kültürümüzde yeri yok" serzenişlerinizi duyar gibiyiz lakin o kadar da ciddiye alınacak bir durum söz konusu değil sevgili okur...
Gayet güzel bir hikaye aslında. Hikayenin ana konusu "umut"...
Bu, geceleri "bacadan" girip çocuklara hediyeler bırakan ak sakallının olayı aslında çok eskiye dayanmakta.
Yabancı birçok kültürde var olan bu mit karakter için söylenecek çok şey var aslında...
Farklı farklı özellikleri olsa da ortak özellikleri; ren geyiklerinin çektiği uçan kızağını hediyelerle dolduran ve evlere bacalardan girerek herkesin hediyesini dağıtan yaşlı bir adam Noel Baba.
Bu arada (filmlerde sık görmüşsünüzdür; şömine dibine koyulmuş), çocuklar tarafından kendisi ve geyikleri için bırakılan süt, kurabiye, havuç gibi yiyecek ve içecekleri götürür bu kahraman ötesi karakter...
Olayın aslı birçok kaynakta farklı olarak geçse de aslında ilk olarak Piskopos Nikola'ya dayandığı gerçeği yadsınamaz. Sonrası biraz karışık zaten...
Bir Flemenk efsanesi olan Sinterklaas'a dayandığı ve oradan türediği düşünülen bu enteresan karakter için elimizde kesin bilgi bulunmamakta maalesef...
Eb belirgin kaynak olan "Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2014" bize bu konuda ışık tutabilir.
Bire bir geçen tanımlama şöyle;
Piskopos Nikola (Barili Nikola ya da Myralı Nikola olarak da bilinir), Likya'nın Myra yöresinde (günümüzde Demre) yaşamış. bir 4. yüzyıl Hristiyan azîzidir. Yunanistan'ın, Rusya'nın, çocukların ve denizcilerin azizidir. 6 Aralık, Aziz Nikola Günü olarak kutlanır. 6 Aralık tarihinde birçok ülkede çocuklara hediyeler verilir.
Nikola'nın varlığını destekleyen tarihi bir doküman mevcut değildir. Antik Likya'nın liman kenti Patara'da doğduğu kabul edilir. Gençliğinde Filistin ve Mısır'ı dolaştı. Likya'ya döndükten sonra Myra piskoposu oldu. Roma İmparatoru Diocletian döneminde Hristiyanların gördüğü zulüm esnasında tutuklandı. İmparator Büyük Konstantin döneminde serbest bırakıldı ve 325 yılındaki İznik Konsili'ne katıldı. Öldükten sonra Myra'daki kilisesinin mezarlığına gömüldü. 6. yy'a gelindiğinde türbesinin ünü bayağı yayılmıştı. 1087 yılında İtalyan denizciler ya da tüccarlar kemiklerini İtalya'nın Bari kentine götürdüler. Bu nakil, Nikola'nın Avrupa'daki ününü büyük oranda artırdı ve Bari bir hac merkezi haline geldi. Nikola'nın kemikleri bugün Bari'deki 11. yy yapımı Aziz Nikola Bazilikası'ndadır.
Nikola, iyi kalpliliği ve cömertliği ile meşhurdu. Yoksulluk nedeniyle fuhuşa sürüklenecek olan üç genç kızın çeyiz masraflarını ödeyip evlendirdiğine ve bir kasap tarafından öldürülüp tuzlu suya basılan üç çocuğu dirilttiğine inanılır.[2] Hıristiyanlıktaki küçük azîzlerden biri olmasına rağmen, Ortaçağ'da ünü tüm Avrupa'ya yayıldı ve pek çok ülkede adına binlerce kilise inşa edildi. Roma İmparatoru I. Justinianos Nikola adına Konstantinopolis'de (bugünkü İstanbul) bir kilise inşa ettirdi. Nikola'ya atfedilen mucizeler, Ortaçağ ressamlarının ve oyuncularının sıklıkla canlandırdığı konulardandı."
Metnin sonu daha ilginç;
Mitolojide de benzerlikte bulunan karakterler var. Özellikle İskandinav mitolojisinde...
Hediye getirme geleneğini büyük tanrı Odin'den aldığı, bunun da hikayesinin çok enteresan bir mite dayandığı bilinmekte...
"Odin, uçan atı Sleipnir ile avlanmaya gittiğinde, çocuklar Sleipnir için çizmelerinin içine havuç ve saman koyup şöminenin yanına asarlardı. Odin'in bu iyilik karşılığında çocuklara hediye ve şekerlemeler getirdiğine inanılırdı."
Yukarıda geçen metindeki olay avrupada şekil değiştirse de benzer şekilde uygulanıyor... Çizme yerine uzun çoraplar kullanılmakta.