Time dergisi, İran Devrim Muhafızları'nın ekonomik gücünü temsil eden bir holdingin bu ülkeye uygulanacak yaptırımların kapsamına alınmasına sağlayan ABD'nin, Tahran'a karşı önemli bir zafer elde ettiğini belirtti.
Obama yönetimi, İran Devrim Muhafızları’nın sahip olduğu Khatam Al-Anbiya (KAA) adlı holdingi yaptırımlar kapsamında varlıkları dondurulacak 41 şirketin listesine eklemesi için Rusya’yı ikna edince, İran’a uygulanmak istenen yaptırımlar çerçevesinde son dakikada gelen bir zafer elde etmiş oldu.
Bahsi geçen liste, 9 Haziran tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde Lübnan’ın çekimser, Türkiye ve Brezilya’nın ise red oyu kullandığı ve 2’ye karşı 12 oyla kabul edilen daha geniş yaptırımlar kapsamında yer alıyor.
KAA'nın aynı zamanda, İran’ın Kum kentinde ortaya çıkarılan gizli nükleer tesisten, Basra Körfezi’ne kadar uzanan önemli petrol ve doğalgaz yataklarına kadar sayısız yatırımda, milyarlarca dolarlık sözleşmelerden sorumlu 812’den fazla yan şirketi bulunuyor.
İran hükümetinden bir yetkili, “İran Devrim Muhafızları’nın İran’da önemli bir ekonomik güç haline gelmesinin fazlasıyla Khatam Al-Anbiya şirketi ve yan kuruluşlarına bağlı olduğunu” belirtti.
SON DAKİKA GÖRÜŞMELERİ
KAA holdinginin yaptırımlara dâhil edilmesi kararı 7 Haziran günü ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ile holdingle büyük iş bağlantıları olan Rusya ve Çin arasında düzenlenen görüşmelerin ardından geldi. ABD ayrıca, tarafsız gözlemcileri ikna edebilmek çabasıyla Güvenlik Konseyi üyelerine KAA’nın faaliyetleri hakkında önemli istihbarat iletti.
ABD Başkanı Barack Obama, KAA’ya uygulanacak yaptırımların yakın zamanda İran’ın çizgisini değiştirmekte etkili olacak sonuçlar vermekten uzak olduğunu kabul etti. Obama, İran hükümetinin tavrını bir gecede değiştirmeyeceğini bildiklerini söyledi.
KAA üzerindeki yaptırımların İran Devrim Muhafızları’na maliyeti ekonomik anlamda çok büyük olabilir. ABD Hazine Bakanlığı’na göre, holding 2006 yılında petrol, doğalgaz ve ulaşım sektörlerinde 7 milyar dolar tutarındaki anlaşmalara imza attı. Batılı istihbarat kurumlarının 400 bin çalışanı olduğunu tahmin ettikleri KAA’nın devletler ile yapılmış 1,700 adet iş taahhüdü bulunuyor.
Guardian gazetesine göre, bu sözleşmeler arasında 1.3 milyar dolar değerinde bir doğalgaz boru hattı ile Güney Pars petrol sahası işletmek için 2.5 milyar dolarlık bir sözleşme bulunuyor.
TÜRKİYE VE BREZİLYA ÖFKELENDİRDİ
ABD ve Batılı müttefikleri, BM’den çıkan yaptırım kararını gelecek haftalarda hayata geçirmeyi planladıkları tek taraflı yaptırımlar için tetikleyici unsur olarak görüyor. Fransa, İngiltere ve Almanya gibi Avrupa’nın önde gelen ülkeleri, 13 Haziran günü yapılacak Avrupa Birliği zirvesinde kıta genelinde İran’a yönelik ek yaptırımları onaylamayı planlıyor.
Obama yönetiminin KAA'yı listeye alma başarısı göstermesi,Türkiye ve Brezilya’yı yaptırımları kabul etmeye ikna etme başarısı göstermesiyle kıyaslandığında daha ahenkli bir karar süreciydi. Türkiye ve Brezilya, güven-tesis edici mekanizma olarak İran’la müzakere ettikleri nükleer yakıt takası anlaşmasının ABD ve müttefikleri tarafından göz ardı edilmesine kızgındı. Verdikleri red oyu ise, Tahran’ın nükleer programıyla gösterdiği direnişe getirilmek istenen uluslararası dengeyi zayıflatıyor.
Öte yandan, yaptırımları kaç ülkenin hangi kapsamda uygulayacağına yönelik soru işaretleri mevcut. Çarşamba günü alınan karar uygulamaların denetlenmesi için bir organ oluşmasını sağladı ancak KAA gibi şirket çok sayıda paravan şirket kurarak cezalardan kaçmalarıyla biliniyor.