Ankara - Ankara Ticaret Odası'nın yaptığı araştırmaya göre, piyasada "ödememe ya da geç ödeme eğilimi" 2001 kriz dönemine göre yüzde 56 oranında arttı.
ATO, piyasanın stresini ölçmek amacıyla, protesto edilen senetler, karşılıksız çıkan çekler, özel sektörün alacak tahsilatında karşılaştığı sorunlar ve batık tüketici kredilerini dikkate alarak "Piyasa Stres Endeksi" oluşturdu. ATO'nun Piyasa Stres Endeksi, piyasalardaki "borç ödememe eğiliminin" aylarda, özellikle de Mayıs-Haziran döneminde yaşanan dalgalanmadan sonra önemli ölçüde arttığını ortaya çıkardı. Piyasa Stres Endeksine göre, 2002 yılında ayda ortalama 41 bin 562 senet
protesto edilirken, bu yılın ilk dokuz ayında protesto edilen aylık ortalama senet sayısı 93 bin 604 oldu.
Protesto edilen aylık ortalama senet sayısı, 2002 yılına göre %125 artış gösterdi. Bu yılın Ağustos ve Eylül aylarında protesto edilen senet sayısı ilk kez 100 bin sınırını aştı. Aynı gelişme, karşılıksız çek sayısında da yaşandı. Bankaların bildirdiği karşılıksız çek sayısı 2002 yılında ayda ortalama 61 bin 914 düzeyinde
seyrederken, bu yıl aylık ortalama 82 bin 585'e çıktı.
Ödememe eğilimi artıyor
2002 yılı Ocak ayında 100 olan stres endeksi, 2001 krizini izleyen aylarda özellikle protestolu senet sayısında Aralık 2002'de 97,3'e indi. 2002 yılında özellikle enflasyonun beklenmedik şekilde düşmeye başlamasıyla birlikte piyasadaki stresin de azaldığını gösteren endeks, 2003 yılında protestolu senet ve karşılıksız çek sayısındaki artışla birlikte 118,6'ya yükseldi. 2004 yılı, özellikle karşılıksız çek sayısındaki yüksek artışla birlikte piyasa stresinin giderek yükseldiği bir yıl olurken, 2005 yılı hem karşılıksız çekler hem de protestolu senetlerdeki yüksek oranlı artışlarla birlikte "ödememe eğiliminin" oldukça arttığı bir yıl olarak kayıtlara geçti.
ATO Piyasa Stres Endeksi, 2004 yılı sonunda 141,6 iken, 2005 yılı sonunda 158,6'ya çıktı. Piyasalar, 2006 yılına düşen bir stresle başladı. Ocak ayında 143,4, Şubat ayında 146,1, Mart ayında 150,8 olan endeks, Nisan'da 125,7'yle bu yılki en düşük düzeyine geriledi. Mayıs ayında piyasalarda yaşanan dalgalanmayla birlikte "ödememe eğilimi" de hızla büyümeye başladı. Mayıs ayında 137,7, Haziran ayında 143,5, Temmuz ayında 141,3 ve Ağustos ayında 154,4 olan stres endeksi, Eylül ayında 156'ya çıkarak bu yılın en yüksek düzeyine ulaştı.
Endeks nasıl oluşturuldu?
ATO'nun Piyasa Stres Endeksi, protesto edilen senet sayısı, karşılıksız çıkan çek sayısı, Merkez Bankasının özel sektör imalat sanayi iş yerleri arasında yaptığı iktisadi yönelim anketi kapsamındaki son bir ayda alacak tahsilatında meydana gelen gecikmenin seviyesiyle ilgili soruya verilen yanıtlar dikkate alınarak oluşturuldu. 2002 Ocak ayında endeks 100 kabul edildi.