Öksürük solunum yolu hastalıklarının en sık görülen belirtilerindendir. Öksürüğün, solunum yollarına giren patolojik maddeleri dışarıya atmak için bir refleks biçiminde ortaya çıktığını belirten Özel Medline Eskişehir Hastanesi’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülsüm Duç Erol, öksürüğün nedenleri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgilendiriyor.
Öksürük, şiddetli bir soluk vermeyle birlikte gırtlağın kapanmasını sağlayan ses tellerinin kasılmasıyla oluşur. Göğüs kaslarının bu sıradaki ani kasılmasına karın kasları da eşlik eder. Soluk borusunun içindeki basıncın yükselmesi gırtlağı açılmaya zorlar ve zorlanan gırtlaktaki ses tellerinin titreşimi tipik öksürük sesinin çıkmasına yol açar.
İki temel öksürük türü vardır!
Kuru öksürük; Sigara, duman gibi tahriş edici nedenler, balgam oluşturmayan gırtlak, soluk borusu, bronş iltihapları, plörezi gibi akciğer zarı hastalıklarında görülen öksürük tipidir. Öksürük sesi yalnızca ses tellerinin titreşimiyle oluşur
Balgamlı öksürük; Enfeksiyon sonucu meydana gelen balgam, mukus ve cerahati dışarıya atan öksürüktür. Ses tellerinin gerilmesiyle ortaya çıkan sese balgam parçacıklarının solunum yolları boyunca hareketiyle oluşan sesler de eklenir.
Öksürük bunlardan farklı nedenlerle de ortaya çıkabilir!
Nöbet halinde öksürük: Derin ve gürültülü bir soluk almayla kesilen, arka arkaya şiddetli öksürüklerden oluşur. Tipik olarak boğmacada görülür, ama bronş mukozasının zedelendiği durumlarda ya da solunum yollarına yabancı cisimler kaçtığında da ortaya çıkabilir.
Havlar gibi öksürük: Öksürük kuru ve hastanın sesi kısıktır. Larenjit, difteri vb. hastalıklara bağlı ses telleri iltihabında, özellikle de küçük çocuklarda akut gırtlak-soluk borusu-bronş iltihabında görülür.
Kısık öksürük: Çok rahatsızlık verir. Gırtlakta tümör ya da verem gibi ses tellerinin ağır lezyonlarında görülür.
Psikojenik öksürük: Kişi sinirlenince veya heyecanlanınca belirgin olur.
Metalik öksürük: Ana nefes borusunu ve büyük bronşları ilgilendiren hastalıklarda yüksek tonda, metalik tınılı bir öksürüktür.
Kusturucu öksürük: Şiddetli öksürük nöbetleri, kusma ile sonlanır. Bu duruma çocuklarda sıklıkla rastlanır. Bu tür kusmaların mide hastalıklarıyla hiçbir ilgisi yoktur.
İdrar kaçırtan öksürük: Daha çok, ileri yaşlardaki kronik astımlı hanımlarda görülür. Hasta, öksürükten çok idrar kaçırmaktan şikâyetçi olduğu halde bunu doktora söylemeye çekinir.
Sigara öksürüğü: Sigara içenlerdeki öksürük bronş tahrişinin bir belirtisidir. Bu hastalar için iyi ihtimal yeni başlayan bir kronik bronşit, kötü ihtimal ise bronş kanseridir.
Gece öksürüğü: Gece hastayı uykusundan kaldıran öksürüğe sol kalp yetersizliğinde, astımda, geniz akıntısı olanlarda ve reflüde rastlanır
Yemek öksürüğü: Öksürüğün yemeklerle bir ilişkisi varsa, mide fıtığı, yemek borusu iltihabı ve mide hastalıkları akla gelmelidir.
Gıcık şeklinde öksürük: Daha çok üst solunum yolları hastalıklarında rastlanan, boğaza bir şey yapışmış da onu atmak isteme çabasını gösteren öksürük tipidir.
Öksürük nasıl geçer?
Öksürüğün tedavisi bağlı olduğu hastalığa yönelik olmalıdır. Kuru öksürük, hava kirliliği veya sigara gibi tahriş nedenleri ortadan kaldırıldığı zaman çoğunlukla kesilir. Güzel bir havalandırma ve havanın nemlendirilmesiyle birlikte öksürük büyük oranda azalır.
Enfeksiyon kapılmış ise bu öksürük, antibiyotiklerle tedavi edilmelidir. Enfeksiyonlardan kaynaklanan öksürükler, mikropların akciğerlerde birikmemesi için, kesilmeyip aksine desteklenir. Kronik öksürüğe en çok neden olan üç etmen reflü, astım ve post-nazal akıntıdır Bu durumlar ekarte edildiğinde gerekirse ileri tetkik ile araştırılması gerekir.