Rio de Janeiro eyalet yönetimi, 2016 Olimpiyatları ve Paralimpik oyunlarına kadar içinde bulundukları kurşun gibi ağır ekonomik ve sosyal krizlerle başa çıkabilmek adına “kamusal felaket” ilan etti.
Toplumsal sağlık sorunları ve şiddet suçlarının iyice yükselişe geçmesi ile kısıtlanan bütçeler nedeniyle kamu hizmetleri devasa bir baskı altında. Polis ve itfaiye araçları ve helikopterleri yakıt tasarrufu etmek amacıyla garaja çekilmiş durumda
Polisler ve itfaiyeciler greve gitti hatta grevdeki bir grup havaalanında bir bölgeyi işgal edip, gelenleri “Cehenneme hoş geldiniz!” pankartıyla karşılıyor. Aynı zamanda kamu çalışanları geciken maaş ödemelerinden dolayı şehir merkezinde eylemler yapmaya devam ediyor.
Bu olaylar şehirde bir korku ve güvensizlik iklimini yaratırken aynı zamanda sayısız şiddet olayı ve vandalizm şehri etkisi altına almış durumda. Sadece Nisan ayında, şehirde 450 tane cinayet vakası görüldü. Bir fizikçinin ve genç bir kızın cinayetini de içeren bu yüksek profilli suç olayları şehri şok etmiş durumda. Hükümetin yaptıklarına kızgın olan gruplar otobüsleri ateşe veriyor ve pek çok saldırı, tecavüz ve silahlı saldırı vakası görülüyor.
Dünyanın en önemli spor organizasyonlarından birisi yapılacağı için şehre şimdiden farklı ülkelerden turistler ve ülke takımları gelmeye başladı. Bu ziyaretçilerin güvenliği ile ilgili birçok güvenlik riski yeniden gündeme geldi. Hatta Brezilya’nın efsane futbolcularından Rivaldo Fereira insanları oyunlardan uzak olmaları konusunda uyardı ve katılımcıların hayatlarını riske ettiğini söyledi.
Yakın zamanda gerçekleşen olaylar da bu endişelerin temelsiz olmadığını gösteriyor: bir grup silahlı adam, Olimpiyat oyunları için şehre gelenlere önerilen bir hastaneye saldırdı ayrıca Olimpiyat Stadının yakınında bulunan Copacabana plajında parçalarına ayrılmış bir beden bulundu. Engelli olimpiyatlarına katılacak olan Avusturalyalı sporcular ve İspanyol yelkenciler silah zoruyla soyuldular. Yeni Zelandalı, Büyük Britanyalı, Danimarkalı ve İrlandalı sporcular bir silahlı eyleme tanık oldular.
Bu olaylar durup dururken meydana gelmedi. Yerel halk çok uzun zamandır polisler, uyuşturucu çeteleri ve milisler arasındaki çatışmaların korkusuyla yaşıyor. Otoritelerin, çetelerin gelir kaynaklarını keserek ve çetelere karşı direnç arttırarak, şehrin varoş bölgelerindeki bozulmuş düzeni yatıştırma çalışmaları bulunuyor. Gelir dağılımındaki adaletsizlik, şehrin kanalizasyon problemi ve Rio’nun sağlık sisteminin çökmesi bu olayların diğer sebeplerinden bazıları. Arrastao, yani grup suçları problemi artık sadece plajlarda değil şehrin sokaklarına da taşmış durumda.
Hasar kontrolü
Şehir, ülke ve hükümet yaklaşan olimpiyatlara hazırlık için gözle görülür adımlar attı.
Brezilya özel kuvvetleri terör saldırılarına karşı eğitim almaya devam ediyor ayrıca FIFA Dünya Kupası sırasında meydana gelen kundaklama olayları gibi tehlikeli durumlarda güç kullanmak üzere yetkilendiriliyor. Silahlı kuvvetler ayrıca Zika Virüsü kontrolü konusunda da görevlendiriliyor. Bazı bilim insanları bu virüsten dolayı bazı oyunların iptal edilmesini ya da en azından ertelenmesini talep etmişti.
Oyunlar başlayana kadar Brezilya ordusu 38 bin askeri personelini deniz kontrolü, sınır denetimi, hava kontrolü, terörle mücadele ve daha fazlasını içeren on ayrı noktada görevlendirecek. Bunun yanı sıra 55 farklı ülkeden 250 polisten de Paralimpik oyunları sona erene kadar Interpol, Europol ve Ameripolden yardım aldıkları gibi yardım alacaklar.
Ayrıca oyunların oynanabilmesi için oluşması beklenen finansman boşluklarını doldurmak için de büyük fonlar kullanacaklar. 24 Haziran’da Rio de Janeiro eyaletinin geçici valisi Francisco Dornelles, Rio’nun ciddi bir ekonomik krizle karşı karşıya kalacağını belirtti. () Eyalet hükümeti, 140 bin insanın başka bir geliri olmamasına rağmen emekli maaşlarını ödemeyi durdurdu. Brezilya tarihinde ilk defa bir iflasını açıkladı.
Aslında Rio eyalet yönetiminin iflasını açıklaması bir yandan stratejik bir tutum. Şöyle ki Dornelles, bazı bakanların yolsuzluk yaparak ve işledikleri iddia edilen bazı diğer suçlarla görevlerini kötüye kullandıklarını federal hükümete bildirerek para yardımı talep etti. Bu taktik işe yaradı, Brezilya hükümeti Rio eyaletine, olimpiyat oyunları sırasında güvenliği sağlayabilmesi için yaklaşık 878 milyon dolar değerinde 2.9 milyar Brezilya reali bütçe sağladı.
Halk protestoları
Hükümetin sağladığı bu para yardımı sosyal medyada
#naovaiterolimpiadas (Olimpiyatlara hayır) etiketini kullanarak oyunları protesto eden Rio halkını tatmin etmiş görünmüyor. Birçok kişi bu geçici yardımların şehirde bir değişikliğe neden olacağını düşünmüyor. Nitekim daha ziyade oyunların mirasının sosyal ve çevresel gelişime engel olacağına dair şüpheler bulunuyor.
Ayrılan bütçe toplu taşımalarda şu anda sayısı günde 20’yi bulan saldırıların küçük oranda olsa da azalmasını sağlamış gibi görünüyor. Binlerce kadın, 16 yaşındaki genç bir kızın 33 erkek tarafından tecavüze uğramasının ardından Rio’daki tecavüz kültürüne karşı sokaklara döküldü.
Bunların haricinde Brezilya’da yılın geçtiğimiz çeyreğinde işsizlik oranı %11.2’ydi ve bu durum hala ekonominin sırtında büyük bir yük olarak duruyor. Ve olimpiyat oyunları için yapılan yeni bir bisiklet yolunun çökmesi üzerine iki kişi hayatını kaybetti, bu da şehirdeki inşaat alanlarının ne kadar güvenli olduğu sorusunu akıllara getirdi.
Meşale taşınma seremonisi sırasında bazı talihsiz olaylar da yaşandı. 27 yaşındaki bir adam bir cesaret Olimpiyat meşalesini söndürmeye kalkıştı. Meşale seremonisi sırasında nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan bir yunus türü kullanıldı. Bundan günler sonra benzer bir şekilde seremonide kullanılan bir jaguar kaçtı ve vuruldu.
Bütün bunlara rağmen devlet adamları gayet kendinden emin görünüyor. Rio belediye başkanı Eduardo Paes, uluslararası basında yer alan ekonomik krizin Olimpiyatların yapılmasını ve oyunların oynanmasını hiçbir şekilde engellemeyeceğine dair bir tweet attı. Paes’e göre içinde bulunulan kriz durumunun sebebi oyunlar değil. Adalet Bakanı Alexandre de Moraes ise Rio’nun içine düştüğü durumun en kısa süre içerisinde çözüleceğini dile getirdi.
Londra ve Sochi gibi şehirlerde de Olimpiyatlar düzenlendiğinde kriz dönemleri yaşanmasına rağmen organizasyonların başarılı birer organizasyon sayılması, Rio için de hala bir umut olduğunu gösteriyor.
Yaşanan bütün bu olayların nedeni kesinlikle Olimpiyatlar değil, yıllardır yaşananların birikimiyle bütün bu olaylar meydana geliyor. Ne yazık ki bu sosyal patlama 5 Ağustos’ta başlayan Olimpiyat oyunlarından hemen önce kriz noktasına ulaştı. Fakat yine de Rio, gereksiz para harcamadan da bu büyük organizasyona harika bir ev sahipliği yapabilir. Yatırımları yeniden düzenlemek ve şehrin yeniden kendi ayakları üzerinde durmasını sağlamak için hala vakit var. Bundan sonra Brezilyalı yöneticilerin önündeki en önemli görev halkın güvenini ve inancını yeniden kazanmak.
Kaynak: Rio reaches crisis point just weeks before the Olympic Games begin