Televizyonu açtınız “ bunları yiyeceksiniz şunları yemeyeceksiniz...”
Gazeteyi açtınız “ bu gıdalar mucize... şu gıdalar sakın ha bomba etkili...”
İşe gittiniz arkadaşınız bak şunu ye iyi gelir diyor...
Eczane camları tüm dertlere çare ürünlerin panayır yeri ...
Anlayacağınız çok şanslısınız. Her şey düşünülmüş, her şey elinizin altında. Hatta o kadar sağlıklı bir toplumuz ki doktorlar hasta görmek yerine tencere tava yemek yapmakta, daha nasıl uzun yaşarız diye ekranda formül geliştirmekte.
Ancak ne hikmetse herkes daha da hasta. Her semtte en az 2-3 plaza dolusu hastane. Sizce bu hastanelere akşam ne pişirelim, hangi biberi kullanalım diye sormaya mı gidiliyor?
Her şeyi bir kenara bırakalım bu kadar yetişkin insana yine bir yetişkinin elma, havuç, dere otu, enginar vs.. göstererek bakın bu çok sağlıklı demesi kara mizah değilse nedir? Konuya hakim sunucuların hiç bir ayrıntıyı gözden kaçırmaması ise cabası ...Siyah turp mu? kırmızı turp mu?; brokoli mi? beyaz lahana mı?; roka bitti, tere olur mu?
Hanımlar lütfen kendinize gelin...Yıllarca pişirip doyurduğunuz bu insanların sizi maskara etmesine izin vermeyin.
Siz zaten Türk mutfağının hakimleri olarak çoğunlukla doğru yemekleri biliyorsunuz.
İllaki pratik bilgiye ihtiyaç varsa buyurun yiyecekleriniz:
Manavdaki her şey
Kasaptaki /denizdeki her şey
Pastanedeki az şey
Şarküterideki doğal olan her şey
Bakliyatçıdaki her şey
Türk mutfağı da zaten tüm bu gıdaların en iyi şekilde sentezi değil midir?
Sağlıklı beslenmenin tek bir temeli vardır. Yukarıdaki gıda gruplarının hepsinden gün içinde yeteri kadar tüketmek.
Çünkü vücut için yenilen yemeğin ne olduğunun hiçbir önemi yoktur. Vücudun yemekten beklentisi gıdalar sindirildikten sonra bağırsaklar tarafından emilen maddelerin canlılığın devamı için gereken temel maddeler olmasıdır.
Besleyici bir yemeğin sindirildikten sonra içermesi gereken 7 temel besin unsuru şunlardır:
Karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineral, su ve lif.
Vücut enerji için karbonhidrat, protein ve yağları kullanır.
Yapı taşı için (kas, kemik, kıl, enzim, hormon vs.) protein, yağ ve bazı mineralleri kullanır.
Metabolik süreçlerde etki etmek üzere vitamin, mineral ve suyu kullanır.
Lif ise bağırsak sisteminin iyi çalışması için gereklidir.
Vücut gerekli olan maddelerinin bir kısmını metabolizma sırasında kendisi sentezler. Ancak bir kısım maddeleri hiçbir şekilde üretemez ve bunların mutlaka beslenme yoluyla alınması gerekir.
Vücudun üretemediği zorunlu olarak dışarıdan alması gereken maddeler:
Esansiyel yağ asitleri: Linoleik asit (omega-6), linolenik asit (omega-3).
Amino asitler: Valin, lösin, izolösin, treonin, metiyonin, lizin, fenilalanin, triptofan ve çocuklar için histidin ve arjinin esansiyel amino asitlerdir. Bunların dışındaki amino asitleri vücut kendisi üretebilir. Genel olarak bitkisel proteinlerde esansiyel amino asitler eksiktir, bu nedenle hayvansal proteinlerin beslenmede yer alması gerekir.
Mineraller ( kalsiyum, demir vb. ) organizmada sentezlenemezler, dışarıdan alınmaları zorunludur.
Yemeklerimiz enerji miktarı yanında bu esansiyel maddeleri ne kadar çok içeriyorsa o kadar yüksek besin değerine sahiptir.
Öte yandan yediğimiz besinlerin içerdiği yağ ve amino asit türlerinin birbirleriyle dengede olması yine doğru beslenme için temel gerekliliktir. Bu oranı dengelemenin ve temelde sağlıklı beslenmenin yolu yediğimiz gıdaların çeşitliğini arttırmaktır.
Bu nedenle kuru fasulye içine konan bir parça et ve yanında pilav eksiksiz bir öğündür.
Bu nedenle etli bir sebze yemeği ve bir iki dilim tahıl ekmeği iyi bir öğündür.
Bunun için et, köfte, balık yanında bolca salata, piyaz veya püre iyi bir öğündür .
O kadar ki asla denilen hamur işleri (makarna, mantı, hamur çorbaları vb.) Türk mutfağında bol yoğurtlu sos ile anında verimli bir hale getirilmektedir. Yeter ki makul ölçülerde yiyelim.
Kısacası tüm gıdaları çeşitlendirilerek yemek varken, bitkiler içinde ayın bitkisi, balıklar içinde ayın balığı vb. öneriler sadece serüvendir.
Bir teklifim var.
Sağlık mensuplarının beslenme önerilerinde bulunması doğru ortamlarda zorunludur. Çünkü doğru beslenme ve hareket sağlıklı olmanın temel kuralıdır. Ancak bu eğitimin ve farkındalık arttırmanın şekli sebzeler içinde sebze seçmek ve bir oryantal sanatçısına pişittirmek değildir.
Bu yüzden doktorlar hasta baksın, şefler yemek yapsın!.. Mevcut durumda daha sağlıklı olunamadığına göre en azından lezzetli yemekler yeriz.
Uzm.Dr.Aydın Duygu
www.draydinduygu.com