ANKARA (İHA) - Merkez Bankası, muhtemel bir Irak operasyonunun neden olduğu etkilerin 2002 yılı enflasyon hedefini etkilemesini beklemediklerini ama oluşan belirsizlik ve ham petrol fiyatlarındaki yükselişin 2003 enflasyon hedefi açısından önem taşıdığını bildirdi.
Merkez Bankası Eylül ayı enflasyonu ve beklentilerini açıkladı. Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada, Eylül ayı enflasyonunun önceki yıllara göre düşük çıktığı üzerinde durularak tüketici fiyatlarındaki yıllık yüzde 35'lik hedefin daha düşük olacağı belirtildi. Eylül ayı enflasyonun düşük çıkmasında en önemli noktanın iç talepte enflasyon üzerinde baskı oluşturacak bir canlanmanın bulunmaması olduğu anlatılan Merkez Bankası, Eylül ayında fiyat artışlarının piyasa beklentileri paralelinde gerçekleştiğini ve tüketici fiyatları yüzde 3.5, toptan eşya fiyatları ise yüzde 3.1 oranında arttığını belirtti.
Böylece, Ocak-Eylül döneminde TÜFE artışı yüzde 20.1, TEFE artışı da yüzde 21.7 olarak gerçekleştiğinin kaydedildiği açıklamada, yıllık enflasyon oranları düşüş eğiliminin sürdüğünü ve artış oranlarının TÜFE'de yüzde 37.0'a, TEFE'de ise yüzde 40.9'a geriledi.
Merkez Bankası açıklamasına göre, döviz ve Türk lirası piyasalarının Ağustos ve Eylül aylarında göreli olarak istikrar kazanması ve büyüme verilerindeki olumlu gelişmelere rağmen iç talepte enflasyon üzerinde baskı oluşturacak bir canlanmanın bulunmaması, Eylül ayında TEFE ve TÜFE enflasyonunu sınırlandırdı.
Gıda, giyim ve eğitim grubu fiyatlarında mevsimsel etkilerden kaynaklanan yüksek artış oranlarının eylül ayında tüketici fiyat artışının altında yatan temel unsurlar olduğu belirtilen açıklamada, döviz kurunun göreli istikrar kazanmasıyla birlikte özel imalat sanayi fiyat artışı sınırlı kaldığını, ancak tarım fiyatlarında yaz sezonunun sona ermesiyle görülen yükselişin Eylül ayı toptan eşya fiyat artışında etkili olduğu ifade edildi.
Merkez Bankası yaptığı açıklamasında, Eylül ayında gıda dışı TÜFE'nin yüzde 3.0 oranında, tarım dışı TEFE'nin ise yüzde 2.9 oranında arttığını bildirdi.
Mevsimsellikten arındırılmış TÜFE ve TEFE'nin üç aylık hareketli ortalamalarının yıllıklandırılması yoluyla hesaplanan yıllık enflasyon Temmuz ve Ağustos aylarında artış gösterdikten sonra, Eylül ayında tekrar düştüğü ve TEFE'de yüzde 38.9, TÜFE'de ise yüzde 33.3 olarak gerçekleştiği kaydedilen söz konusu açıklamada, bu şekilde hesaplanan yıllık enflasyon, tarım dışı TEFE'de yüzde 45.8'e gerilerken, gıda dışı TÜFE'de yüzde 28.9 olduğu belirtildi.
TÜKETİCİ FİYATLARINDAKİ GELİŞMELER Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada, TÜFE'de, beklenildiği gibi, gıda ve giyim grubu fiyat artışlarının mevsimsel etkiler nedeniyle hızlanması sonucunda Eylül ayında tüketici fiyatları artış oranı Ağustos ayına göre 1.3 puan yükselerek yüzde 3.5 olarak gerçekleştiği kaydedildi.
Buna karşılık, söz konusu artışın geçmiş yılların Eylül ayı artışları ile karşılaştırıldığında oldukça düşük kaldığının görüldüğü ifade edildi. Nitekim, mevsimsellikten arındırılmış aylık fiyat artışları incelendiğinde, TÜFE artış oranının, bir önceki aya göre 0.7 puan azalarak yüzde 2.0'a gerilediği belirlendi.
Merkez Bankası açıklamasına göre, Ağustos ayında, mevsimsel etkilerle yüzde 4.1 oranında artan hizmet grubu fiyatları, eylül ayında yalnızca yüzde 2.6 oranında arttı.
Kamu kesimi kontrolünde olan sağlık ve ulaştırma hizmetleri ile yılda bir kez Ağustos ayında fiyat ayarlaması yapılan eğitim hizmetleri fiyat artışları Eylül ayında yavaşlaması hizmet grubunda fiyat artış hızının düşmesine katkıda bulundu.
Buna karşılık gıda ve giyim fiyatlarının mevsimsellik nedeniyle hızlanması sonucu mal grubu fiyat artışı yüzde 4.0 olarak gerçekleşti. Mevsimsel etkilerden arındırıldığında mal grubu fiyat artışı yüzde 2.4'e, hizmet grubu fiyat artışı ise yüzde 2.3'e geriledi.
Söz konusu açıklamaya göre yıllık fiyat artışı ise, Eylül ayı itibariyle mal grubunda yüzde 38.4, hizmetler grubunda ise yüzde 34.5 olarak gerçekleşti.
Gıda dışı TÜFE artışı ise ağustos ayına göre 0.3 puan yükselerek yüzde 3.0 olarak gerçekleşti. Ancak bu durum giyim fiyatlarının mevsimsel etkiler nedeniyle artmasından kaynaklandı. Eylül ayı ile birlikte fiyat artış hızı gıda grubunda yüzde 0.9'dan yüzde 4.5'e yükselirken, geçen ay yüzde 1.5 oranında gerileyen giyim grubu fiyatları yüzde 5.0 oranında arttı. Ancak bu artışlar mevsimsel etkilerin ötesine geçmemiş, hatta geçmiş yılların Eylül ayı ortalamalarının da gerisinde kaldı.
Açıklamada, mevsimsellikten arındırılmış verilerin ise, Ağustos ayında yüzde 2.3 olan gıda dışı TÜFE'de aylık artış oranının Eylül ayında yüzde 1.5'e gerilediğini gösterdiği belirtildi.
TOPTAN EŞYA FİYATLARINDAKİ GELİŞMELER Merkez Bankası açıklamasına göre, Eylül ayında tarım ve imalat sanayi fiyat artışları TEFE artışını belirleyen temel alt kalemler oldu, tarım fiyatları, yaz sezonunun sona ermesiyle birlikte hızlandı ve yüzde 4.0 oranında arttı. Söz konusu artış, son yedi ynılın Eylül ayı ortalaması olan yüzde 6.7'nin altında kaldı.
MB açıklamasında ayrıca, mevsimsellikten arındırılmış seriler incelendiğinde, tarım fiyatlarındaki artış oranının Ağustos ayına göre düştüğü belirtildi.
Açıklamaya göre, benzer şekilde, TEFE genelinde de mevsimsellikten arındırılmış enflasyon oranları, Haziran ve Temmuz aylarında arttığı ancak Ağustos ayından itibaren yeniden geriledi. Özel imalat sanayi fiyat artış oranı, döviz kurlarının göreli istikrar kazanması sonucu Eylül ayında sınırlı kaldı. Bu gelişmede, döviz kurundan fiyatlara geçişteki azalmanın da önemli bir rol oynadığı kaydedildi. Açıklamaya göre, Kamu imalat sanayi fiyat artışı ise basın-yayım, petrol ürünleri ve kimya sektöründeki yüksek fiyat artışlarından etkilendi. Temmuz ayından itibaren yavaşlayan mevsimsellikten arındırılmış TEFE artışı Eylül ayında yüzde 2.2'ye geriledi. Söz konusu ayda, mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı TEFE artışı ise yüzde 2.9'a yükseldi.
İLERİYE YÖNELİK BEKLEYİŞLER MB açıklamasına göre, Eylül ayı enflasyon oranları, mali piyasalarda Mayıs-Temmuz döneminde gözlenen dalgalanmaların enflasyon üzerindeki etkisinin sınırlı kaldığını gösterdi. Açıklamada şu ifadelere yer verildi: "Ağustos ayında piyasalarda tekrar oluşan güven ortamının Eylül ayında da devam ettiği ve sonbahar ayları için risk unsuru olarak görülen tarım ve gıda fiyatlarının da enflasyon hedefine ulaşılmasını zorlaştıracak oranda artış göstermediği gözlendi. Bu gelişmelere bağlı olarak geçmiş yıllarla kıyaslandığında oldukça düşük bir düzeyde gerçekleşen Eylül ayı enflasyonunun, Ağustos ayından itibaren gerileme sürecine giren enflasyon bekleyişlerini daha da düşürecek. Eylül ayı enflasyonu ve gelecek dönemde enflasyonu etkileyebilecek faktörlere ilişkin öngörüler göz önüne alındığında, yıl sonunda tüketici fiyatlarındaki artış yüzde 35 olarak belirlenmiş olan enflasyon hedefinin de gerisinde kalması söz konusu olabilecek."
Aynı açıklamada, yıllık enflasyon oranının Eylül ayı itibariyle yüzde 37'ye gerilemiş olması ve TCMB Beklenti Anketi verileri de bu ihtimali desteklediği belirtildi. Açıklamada, Irak'a askeri operasyon ihtimalinin neden olduğu belirsizlik ve ham petrol fiyatlarındaki yükseliş gelecek dönemde enflasyon oranları üzerinde etkili olabilecek unsurlar olarak görülmekte olduğu, ancak söz konusu unsurların 2003 yılı enflasyonu açısından düşünülebileceği, enflasyonda 2002 yılı hedefine ulaşılmasında ise etkili olamayacağı ifade edildi.