Orkide bakımı nasıl yapılır? Orkide budaması ve çoğaltılması

Şık görüntüsüyle dikkat çeken ve çoğunluk tarafından beğenilen orkide, bakımı en zor çiçeklerin başında gelir. Doğru bir bakım tekniği ile orkideyi sağlıklı bir şekilde çoğaltmak ve büyütmek mümkündür.

Orkide Nerede Yetişir?

Orkide çiçeği Orta Asya ülkelerinin yanı sıra Afrika'daki gibi ülkelerde Kıbrıs'ta Beşparmak Dağları'nda sıklıkla yetişir. Orkide yetiştirmek için sera ya da ev ortamı da tercih edilebilir.

Orkidenin çiçek açma süresi ortamın koşullarına bağlı olarak değişmekle birlikte:

• Genelde senede 2-3 defayla sınırlı kalır.
• Yani bu da ortalama 3-4 ayda bir kez çiçek açacağına işarettir.

Orkide Seçimi Nasıl Yapılmalı?

Pek çok çeşidi bulunan orkideyi seçmek her zaman pek kolay olmayabilir. Orkide, göz alıcı renkleri ve güzel görüntüleriyle bulunduğu ortamda harika bir şölen etkisi yaratır.

Orkideleri seçerken dikkat etmeniz gereken bazı noktalar vardır:

• Büyük boyda orkidelere yönelmek daha iyi olacaktır. Bu orkideler bulunduğu ortama daha kolay adapte olacaktır ve bu sayede daha sağlıklı şekilde gelişeceklerdir.
• Çiçekleri olgunlaşmış durumdaki orkidelerden ziyade tomurcukların bol olduğu, bir kısmı açılmış orkidelere yönelmek daha yararlı olacaktır. Çünkü çiçekleri olgunlaşmış ve açmış orkide için dökülme evresi yavaş yavaş gelmeye başlamıştır.
• Yaprağı lekeli olan orkidelerin hasta olmaları gibi bir ihtimal söz konusudur. Hastalık dışında lekeli yaprağa sahip olan orkidelerin güneş ışığına fazla maruz kalmaları da ihtimal dahilindedir.
• Eğer imkanınız varsa orkide seçimi yaparken çiçeklerin kökünü kontrol etmeye çalışın. Kök, koyu kahverengi ya da siyaha dönükse bu orkideleri tercih etmemeniz gerekir. Bu renkteki kökler, ölü olabilir.
• Orkide gübresi seçerken de normal veya her çiçek için kullanılan gübreler yerine çiçekçilerde ve marketlerde satılan orkide için özel üretilmiş gübrelerden yararlanırsanız daha sağlıklı olur.

Orkidenin Saksısı Nasıl Olmalı?

Orkide saksısı:

• Genel olarak 10-12 cm civarındaki ufak saksılar yeterli olacaktır.
• Eğer çiçeğinizin içinde yer aldığı toprağın karışımı bozulduysa ve orkidenin kökleri normalden fazla geliştiyse saksıyı değiştirmeniz gerekebilir.
• Göz kararı köklerin ezilmeyeceği büyüklükte başka bir saksıyı tercih etmeniz çiçeğinizin daha sağlıklı bir şekilde yaşamasını kolaylaştıracaktır.
• Fakat yine de saksı seçimi yaparken aşırı büyük saksıları tercih etmemeye özen gösterin.
• Bir ya da iki senede bir kez saksınızın çiçeğinize uygun olup olmadığını da denetlerseniz orkideniz için daha doğru bir iş yapmış olursunuz.

Orkidenin Toprağı Nasıl Olmalı?

Orkide toprağı hazırlarken saksıya göre farklı ölçeklerde karışım hazırlamanız gerekebilir.

Küçük taneli saksı karışımı için gerekenler:

• 1 ölçek perlit (

3-6 mm arası)

• 4 ölçek sekoya ve köknar ağacı kabuğu ya da hindistan cevizi kabuğu parçacıkları (Boyutları

6 mm civarında olmalı.)

• 1 ölçek meşe mangal odunu kömürü

Orta taneli saksı karışımı için gerekenler:

Not: Burada karışım materyallerinin ortalama boyutları 6-9 mm arasında olmalı.

• 4 ölçek köknar ağacı kabuğu ya da hindistan kabuğu parçacıkları
• 1 ölçek perlit
• 1 ölçek odun kömürü

Orkide Nasıl Sulanmalı?

Orkidenin kökleri her daim nemli bir ortamda bulunmak istemez. Bu yüzden zaman zaman hafif kurumaya ihtiyaç duyar. Orkide sulama konusunda bu, son derece önemli bir detaydır. Bu yüzden sulama zamanını tespit ederken bu detayı göz önünde bulundurmanız gerekir.

Saksı ağırlığını ölçerek sulama vaktini tespit edebilirsiniz.

Bu yöntem için:

• İlk olarak suya doymuş saksınızın ağırlığını not etmelisiniz.
• Birkaç gün aralıklarla tekrar saksınızın ağırlığını ölçün.
• Baş parmağınızın birinci boğumuna kadar saksıya elinizi batırın, harcın kuru olması halinde sulama vaktinin geldiğini anlayabilirsiniz.
• Sulama vaktini tespit ettiğiniz zaman saksının ağırlığını yeniden ölçün.
• Saksınız bu ağırlığa geldiğinde bir dahaki sefere elinizi kirletmeden sulama vaktinin geldiğini kolaylıkla anlayabilirsiniz.
• Dilerseniz tahta kurşun kalemi ya da başka bir uzun cismi toprağa üç santimetre kadar batırabilirsiniz.
• Batırdığınızda cisme hiçbir ıslaklık temas etmediyse orkidenizi sulamanız gerekir.

Diğer taraftan orkide sularken iki farklı yöntem uygulanır. Bunlardan birisi daldırma, diğeri ise dökme yöntemidir.

Daldırma yönteminde:

• Kovanın içine kök boğazını geçmeyecek kadar su eklemeniz ve orkide saksınızı kovanın içine koymanız gerekir.
• Tüm saksı materyali ıslanana dek bekleyin ve sudan çıkardığınız saksının suyunu süzerek orkidenizin olduğu saksıyı yerine koyun.
• Bu yöntem oldukça kullanışlı olduğu için birçok insan tarafından tercih edilir fakat orkidenizin ya da başka bir çiçeğinizin hastalıklı olması durumunda ortak kova kullanırsanız hastalık diğer çiçeklerinize bulaşabilir. Bu sebeple biraz dikkatli davranmakta fayda var.

Dökme yönteminde ise:

• Musluk altı ya da sulama kabı ile çiçeğinizi sulayabilirsiniz.
• Saksı harcı tamamen ıslanana dek sulama yapmanız gerekir.
• Bu yüzden dökme türü sulamada daha çok suya gereksinim duyulabilir.

Orkide Sularken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Gerek mini orkide bakımı gerek diğer orkide türlerinin sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişmesi için orkidenizi sularken dikkat etmeniz gereken bazı hususlar bulunuyor.

Bu hususlar:

• Sulama sabah ya da öğle saatlerinde gerçekleştirilmelidir. Eğer sulamayı akşam saatlerine bırakırsanız orkidenizde bakteri ve mantar oluşumu meydana gelebilir, bu da bitkinizin sağlığına zarar verir.
• Sulama yaparken kök boğazını geçmemeye özen gösterin ve yaprak araların su kaçırmamaya çalışın. Eğer su kaçarsa kağıt mendil yardımıyla suyu emdirerek alabilirsiniz.
• Eğer evinizde hastalıklı bitkiler varsa daldırma yöntemini kullanarak sulama yapmayın, aksi halde hastalık diğer bitkilerinize bulaşabilir.
• Saksı altında su kalmamasına dikkat edin.
• Sulama suyunuzun orkidenin olduğu ortamın sıcaklığıyla aynı ısıda olmasına özen gösterin.

Orkidenin Güneş Işığı Seviyesi Nasıl Olmalı?

Orkide çok ışık seven bir çiçek değildir. İlk olarak içinde olduğu ortamı sevmesi gerekir. Ayrıca orkideyi çok gün ışığı almayan bir bölgeye koymanız daha doğru olacaktır.

Orkide Nasıl Budanır?

Orkide budamak son derece dikkat ve özen isteyen bir iştir. Genelde şekil verip yeniden çiçeklendirme amacıyla orkidenin budaması yapılır. Budama işlemini eylül ve kasım ayları arasında gerçekleştirmelisiniz. Hassas bir bitki olması sebebiyle budamadan önce elinizi ve kullanacağınız malzemeleri iyi bir şekilde dezenfekte edin.

Budama yaparken:

• Kuruyan ya da sararan yaprakları ve kuru çiçek saplarını gövdeye yakın bir yerden kesip çıkarmalı ve gövdeye hasar vermemeye dikkat etmelisiniz.
• Ölü kökleri temizledikten sonra kömür tozu ya da tarçın serpip bakteri oluşumunu engelleyebilirsiniz.

Orkidelerin:

• Aynı çiçek sapından senede iki üç defa çiçeklenmesi mümkündür.
• Yeniden çiçeklendirme için çiçeklenme sürecinin sonunda çiçek sapı yeşil renkteyken çiçek gözlerini sayın ve üçüncü gözün 2-3 cm üstünden sapı kesin.
• Çiçek sapının tamamen kahverengi tonlarında ve kuru olması halinde bu bölüm çiçek gövdesine yakın bir yerden kesilerek çıkarılmalıdır.

Orkidenin Toprağı Nasıl Değiştirilir?

Orkide saksısı ya da toprağı değiştirmek için:

• İlk olarak saksıyı ters çevirin ve bir elle bitkiyi tutup diğer elle silkeleme yapmak şartıyla bitkiyi saksıdan ayırın.
• Genelde bitki kolaylıkla topraktan ayrılacaktır ancak zorlanırsanız bıçak yardımıyla bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
• Bitki saksıdan ayrılınca köklerin arasına yerleşen saksı harcını temizleyin.
• Daha sonra makas ile çürümüş kökleri temizleyin.
• Yayvan saksılar için gerekli olmasa da diğer saksılar için drenajı artırmak adına tabana seramik kırıkları ya da köpük koyabilirsiniz.
• Yaprakların ve diğer önemli kısımların harcın, yani toprağın aşağısında kalmamasına dikkat ederek bitkiyi saksının ortasına koyun ve saksı harcını yanlardan doldurmaya başlayın.
• Harcı doldurduktan sonra parmağınızla toprağı bitki köklerine doğru itin ve yere saksıyı birkaç kez vurarak harcın köklerin arasına yerleşmesini sağlayın.
• Birkaç defa tahta sopa ile saksı harcını yerleştirin ama bu sırada köklere zarar vermemeye dikkat edin.
• Saksı ve toprak değişiminden sonra 5-6 gün sulama yapmayın, bitkiyi serin ve gölge bir alana koyun ve su püskürterek nem ihtiyacını giderin.

Orkide Nasıl Çoğaltılır?

Orkidenin çoğaltılması için farklı yöntemler mevcuttur ama genelde klonlama olarak da bilinen dalından orkide çoğaltma yöntemi tercih edilir.

• Orkidenin dalından, kökünden ya da yaprağından aldığınız bir parçayı su ve besin ortamı barındıran cam bir kaba koyun. Böylelikle orkide suda köklendirme işlemini başlatmış olursunuz.
• Cam fanusta orkide bakımı steril bir ortam gerektirdiği için evde yapmak biraz daha dikkat gerektirir.
• Kültürler, yeni bitkilerin oluşumu başlayana kadar öngörülen ışık ve sıcaklık şartlarında tutulurlar. Yani nem seviyesi yüksek ve ışıktan uzak bir alanda olmaları gerekir.
• Yeni bitkiler oldukça küçük olduklarından çiçek vermeleri bir ya da iki sene sürebilir.

Orkidenin vazelinle çoğaltılması içinse bir dalın orta bölgelerine narin bir şekilde çapı kaplanacak şekilde vazelin sürmeniz gerekiyor. Bu sayede çiçek bir aylık bir süre içerisinde yeni bir dal verir.

Orkideye Zarar Veren Şeyler

İster multiflora orkide bakımı olsun ister diğer türler olsun orkidelerinizin bakımını gerçekleştirirken çiçeğe zarar veren şeylere dikkat etmeniz gerekir. Orkideyi fazla sulamak, çiçeğin yer aldığı saksının deliklerinin kapalı olması ve orkidenin tüm noktalarına su ulaşmaması, bitkiye uygun olmayan ilaçların kullanılması, kalitesiz toprak kullanımı ve vitamin yetersizliği, hastalanmış bir çiçekle yan yana olması gibi durumlar orkidenize zarar verir ve bakım sürecini olumsuz etkiler.