Otizm esasında bir iletişim bozukluğudur. Yani beynin "sen, ben, o" kısmının yeterince çalışmamasıdır. İletişim kurabildiğiniz her şeyi düşünün. Otizm de bunun tam tersi..
İletişimsizlik.. Patolojik olarak beynin merkezi sinir sitemi hastalığıdır. Otizm zeka geriliği değildir. Toplumumuzda ilk akla gelen "çocuğumun zekası mı geri?" Tam olarak söylenemez.. Çünkü bu bir iletişim kuramama problemi..
Otizimn, kesin bir nedeni henüz bulunamadı. Ancak en çok üzerinde durulan nedenler şöyle:
• Genetik olduğu ve bazı genlerin bozularak çocuğa taşınması,
• Annenin hamileliğinde hastalık geçirmesi özellikle kızakmıkçık,
• Özellikle annenin ilk 8 haftalık hamileliği sırasında bebeğin ağır metallere maruz kalması (bulaşıcı hastalık, egsoz gazı, GDO lu ürünler, alkol, sigara gibi...)
• Çocuğa yapılan aşılarla ağır metal yüklenmesi,
Ancak kesinlikle bu nedenden kaynaklanıyor diyerek sebep göstermek zor. Benim gözlemim genelde genetik etmenlerin ağır olması. Genelde genetik denince ilk akla gelen anne, baba, hala, amca da var mı, yok muyu araştırmak.. Ancak soy ağacında daha aşağılara inildiğinde farklı sonuçlar çıkabilmekte..
Size yaşadığım bir vakayı anlatmak isterim. Bir aile çocuğunun işitme engeli nedeniyle tarafımızdan konuşma eğitimi almak için başvurdu. Aile de kimse de böyle bir sorun yoktu. Bu esnada anne ikinci çocuğunu da dünyaya getirdi. O da işitme engelli oldu. Aile İstanbul'un önemli bir araştırma hastanesine başvurdu ve nedeninin takibe alınmasını istedi. İlk etapta tüm yakın aile, akraba araştırıldı. Bu sorunla ilgili bir bulguya rastlanmadı. Daha sonra memleketlerinde ki bir önceki kuşağın dedesinin mezarı açılarak kemik örnekleri alındı. Bu kuşakta işitme engeli genine rastlandı.
Bebeğimiz daha doğmadan aslında bizimle iletişime geçer. Hareketleriyle, hıçkırıklarıyla, konuştuğunuzda size tepki vermesiyle kendini bize hissettirir. Otistik bebeğin anne karnında daha az tepkisel olduğu söylenmekte.. Kesin bir bulgu değil ama olası.. Bebek doğduktan sonra sesleri, ışığı, karşıdan gelen tepkileri anlamaya çalışır. Özellikle ilk 3 aydan sonra bu bakışlar ve tepkiler daha da netleşir.
0-12 ay arası otizm şüphesi gösteren belirtiler
3 – 6 ay arası bebeğiniz,
Yüzünüze bakmıyorsa,
Kapı, telefon sesine tepki veriyor ama ona seslendiğinizde tepki vermiyorsa,
Sürekli huzursuz ve ağlamaları fazla ise,
Ellerini izlemiyorsa,
Özellikle oturma ile emekleme dönemleri arasında (6-12 ay içerisinde)
Yine yüzünüze bakma tepkileri zayıfsa,
Anne baba nerede dediğinizde anlamıyor gibi görünüyor ise,
İsmiyle seslendiğinizde bakmıyor ama telefon, kapı çaldığında pür dikkat ise,
Yemek konusunda ciddi sıkıntılar yaşıyorsanız ( her şeyi püre yemek istemesi ya da tek tip gıdaları yemesi farklı gıdalara aşırı tepki vermesi)
Araba tekerliği çeviriyor ya da yuvarlak nesneleri çeviriyor, kapı açılışlarına kapanışlarına fazla odaklanıyor, özellikle tavanda köşelere açılı yerlere keskin bakışlar yapıyorsa,
Aşırı heyecan ya da üzüntüde elleriyle kuş kanadı çırpışına benzer hareketler gösteriyorsa,
Reklam, müzik, müzik aleti duyduğunda elindeki her şeyi bırakıp oraya fiks oluyorsa,
Nesneleri eşyaları istediği şeyleri parmağıyla ya da gözleriyle göstermiyorsa,
"Ceee oyununa" tepkisiz ise,
İsteklerini ağlayarak, başını yere sert vurarak, kusarak, oyuncakları nesneleri atarak davranış sorunu olarak size göstermeye çalışıyorsa,
Attığı oyuncağın nereye düştüğünü araştırmıyorsa,
Sarılmaktan sevilmekten huzursuz oluyorsa,
Belli kıyafetlerde huzursuzluğu ve tepkileri artıyorsa (yünlü kıyafet, çorap giymek, battaniye, saçına toka taktırmak istememe gibi...)
Kalabalık mekanlarda huzursuz oluyor, ağlıyor, öfke nöbetlerine giriyorsa,
Parmak ucunda yürüme ağırlıktaysa,
Bu bahsettiğim belirtiler "Nasıl olsa geçer", "Bugün, yarın bekleyeyim." gibi telkinlerle 18 aylığa kadar sürmekte. Çocuk 1.5-2 yaşına geldiğinde araştırmaya başlanmakta. Aslında bu belirtileri çok keskin anne ya da yetişkin gözüyle 6 ay ile 12 ay arası fark edebilirsiniz.
Elbette ki fark ettikten sonraki süreç çok önemli.Çünkü bu problemin çözülebilme şansı erken tedavi ve eğitimden geçiyor.
Özellikle 6 aylıktan takip ettiğim otizm belirtileri olan bebeğimizi doğru yönlendirme ve tedavilerle 2 yaşında normal yaşıtlarını yakalama şansını yarattık. Bu nedenle erken teşhis iyileşmede ciddi faktör.. Ancak sıkıntı şu ki, şu anda hem çocuk doktorları hem de çocuk psikiyatrları 18 aylıktan küçük bebeklere böyle bir tanılama yapmıyor. Aynen 15 yıl önce 3 yaşından öncesi yapmadıkları gibi... Elbette ki tıp ilerledikçe gözlem ve veriler arttıkça inanıyorum ki daha çocuk anne karnındayken bile teşhis edilebilecek.
Sevgilerimle,
Çocuk Gelişim Uzmanı
Şenay Yılmaz
senay@pozitifgelisim.net