Aksaray'da bulunan Merkez Mehmetçik İlkokulu'nda veliler, okulda eğitim gören otizmli öğrencilere ait sınıfların kapatılmasını talep etmişti. İddiaya göre, okulun çıkış saatinde bir araya gelen veliler, otizmli çocukları yuhaladı. Okul müdürünün de bu eylemi desteklediği iddia edildi. Yaşanan bu skandal büyük tepkiye neden oldu. Skandal olayın ardından ise gündeme gelen otizm merak edilen konular arasına girdi. Peki, otizm nedir, otizm belirtileri nelerdir? İşte tüm merak edilenler...
Otizmin nörolojik sorunlardan; yani, beynin ya da sinir sisteminin yapısındaki ya da işleyişindeki sorunlardan kaynaklandığı sanılmaktadır. Otizm bir ruh hastalığı değildir; ancak, belirtileri bazı ruh hastalıklarını, örneğin, çocukluk şizofrenisini çağrıştırabilir. Yapılan bilimsel araştırmalar, otizmin çocuk yetiştirme biçimleriyle, ailenin gelir durumuyla ya da içinde bulunulan kültürün özellikleriyle ilişkisi olmadığını göstermiştir.
Otizmin kalıtsal olabileceği yönünde bulgular vardır; ancak, otizme yol açan genler henüz bulunmuş değildir. Otizmin her 110 çocuktan birini etkilediği düşünülmektedir. Ayrıca, erkeklerdeki yaygınlığı kızlardan dört kat fazladır. Otizmli bireylerin çoğunda, farklı düzeylerde zeka geriliği görülür. Otizmli bireylerin pek azında (yaklaşık %10), çok güçlü bellek, müzik yeteneği vb. üstün özelliklere rastlanır.
Eğer çocuğunuz:
•Başkalarıyla göz teması kurmuyorsa,
•İsmini söylediğinizde bakmıyorsa,
•Söyleneni işitmiyor gibi davranıyorsa,
•Parmağıyla ile istediği şeyi göstermiyorsa,
•Oyuncaklarla oynamayı bilmiyorsa,
•Akranlarının oynadığı oyunlara ilgi göstermiyorsa,
•Bazı sözleri tekrar tekrar ve ilişkisiz ortamlarda söylüyorsa,
•Konuşmada akranlarının gerisinde kalmışsa,
•Sallanmak, çırpınmak gibi garip hareketleri varsa,
•Aşırı hareketli, hep kendi bildiğince davranıyorsa,
•Gözleri bir şeye takılıp kalıyorsa,
•Bazı eşyaları döndürmek, sıraya dizmek gibi sıra dışı hareketler yapıyorsa,
•Günlük yaşamındaki düzen değişikliklerine aşırı tepki veriyorsa,
Otizmin belirtileri nelerdir?
Otizm, üç alanda sorunlarla kendini gösterir. Bu alanlar ve bu alanların her birinde gözlenebilecek belirtiler aşağıda yer almaktadır.
A. Sosyal İlişkilerde Güçlük
1. Başkalarıyla göz teması kurmakta zorlanmak
2. Arkadaşlık ilişkileri geliştirememek
3. Pek çok şeyi başkalarıyla birlikte değil de kendi başına yapmayı yeğlemek
4. Çevredeki kişilerin yaptıklarıyla ilgilenmemek; onlar kendisiyle ilgilendiğinde ise kayıtsız kalmak
B. İletişim Zorlukları
1. Dil ve konuşma gelişiminde akranlarının gerisinde olmak ya da hiç konuşmamak
2. Başkalarıyla sohbet başlatmada ve sürdürmede zorlanmak
3. Bazı sözleri tekrar tekrar ve ilişkisiz zamanlarda söylemek
4. Çevresinde bulunan aynı yaşlardaki çocukların oynadığı oyunlara ilgi göstermemek
C. İlgi ve Davranış Takıntıları
1. Bazı sıra dışı konulara karşı aşırı ilgi duymak; örneğin, asansörlerin nasıl çalıştığı
2. Günlük yaşamdaki düzen değişikliklerine katlanamamak; örneğin, eşyaların yerinin değişmesi
3. Sıra dışı beden hareketleri yapmak; örneğin, sallanmak ya da çırpınmak
4. Bazı nesnelerle sıra dışı hareketler yapmak; örneğin, nesneleri döndürmek ya da sıraya dizmek.
Amerikan Psikiyatri Birliği, otizm spektrum bozukluğu içinde yer alan otizm tanısı için, çocuğun yukarıda sıralanan 12 belirtiden en az altısına sahip olmasını ve bu belirtilerden en az ikisinin sosyal etkileşim sorunları kategorisinden, en az birer tanesinin ise diğer iki kategoriden (iletişim sorunları ve sınırlı/yinelenen ilgi ve davranışlar) gelmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Ayrıca, bu belirtilerden en az birinin 36 aydan önce varlığı da aranmaktadır.
Otizm spektrum bozukluğu şemsiyesi altında yer alan diğer kategoriler için daha farklı ölçütler söz konusudur. Örneğin, Asperger sendromu tanısı için, iletişim sorunları alanında herhangi bir belirti görülmemesi gerekmektedir
Otizmin bilinen tek tedavisi yoğun özel eğitimdir. Otizmli bir çocuk özel eğitim almaya ne kadar erken başlarsa, o kadar hızlı ilerleyebilir. Otizmli çocuklara haftada en az 20 saat, tercihen 35-40 saat süreyle ve otizmli çocuklar için özel olarak hazırlanmış eğitim programlarıyla özel eğitim verilmesi gerekir. Özel eğitimin yanı sıra özel eğitime destek olarak verilen dil-konuşma terapisi ve uğraşı terapisi de önemlidir.
Böyle erken ve doğru eğitim alabilen otizmli çocukların yarısı büyük ölçüde otizmden kurtulabilmekte ve toplumun bağımsız ve üretken bireyleri olarak yaşamlarını sürdürebilmektedir.
Otizmin tek çaresi eğitimdir.