Rusya-Ukrayna gerilimi otomotivi de vurdu. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik işgali sonrası Rusya’da otomotiv fabrikası bulunan veya bu ülkelerden tedarik parçası alan şirketler üretime ara vermeye başladı. Çip ve elektrikli araç üretiminde kritik parçaların büyük tedarikçilerinden olan Rusya’nın, Batı yaptırımlarına misilleme yapması en büyük endişelerden biri oldu.
Hyundai Motor, Rusya'nın ST Petersburg kentinde bulunan montaj fabrikasında üretimi, tedarik zincirlerindeki aksama nedeniyle 1-5 Mart tarihleri arasında durdurma kararı aldı.
Fransız üretici Renault, 28 Şubat-5 Mart arasında ‘transit ülkelerde artan sınır kontrolleri’ nedeniyle Moskova’daki fabrikasında üretime ara vereceğini açıklamıştı. Alman üretici Volkswagen ise tedarik sıkıntıları nedeniyle Doğu Almanya’daki Zwickau ve Dresden fabrikalarındaki faaliyetlerini mart ayı başında durduracak.
Konuya dair açıklama yapan bir VW yetkilisi, sıkıntının Ukrayna’da üretilen elektrik kablo setleri başta olmak üzere diğer tedarik parçalarının sağlanamamasından kaynaklandığını açıkladı. İşgal nedeniyle üretime ara vermek zorunda kalan şirketler arasında Finlandiyalı lastik üreticisi Nokian Tyres da var. Şirket, yaptırımlara hazırlanmak için Rusya’daki kritik ürün gruplarını Finlandiya ve ABD’ye kaydırmayı bile planlıyor.
Rusya’da Renault, Hyundai, Volkswagen, Stellantis ve Toyota’ya ait otomotiv fabrikaları bulunuyor. Fransa’dan sonra en büyük ikinci pazarı olan Rusya’da üretim gerçekleştiren Renault, ülkenin araç üretiminin yüzde 39,5’ini oluşturuyor. Şirketin gelirlerinin yüzde 8’lik kısmı da Rusya’dan geliyor. Renault’u yüzde 27,2’yle Güney Koreli Hyundai izliyor.
Öte yandan Ukrayna'daki kriz tırmandıkça ABD, Avrupa ve Asya'daki otomobil üreticileri önemli hasarlar alabilir. Konuyla ilgili Milliyet’e konuşan Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) Genel Başkanı Aydın Erkoç, "Avrupa ülkelerine gaz yönünden bir kısıtlama gelirse, onlarda üretimin sıkıntı olacağını düşünüyoruz. Avrupa’nın ekonomisinin etkilenmesi maliyetlerin de artmasına sebep olur" diye konuşmuştu.
Başta petrol ve doğal gaz olmak üzere birçok hammadde kaynağına ev sahipliği yapan Rusya, otomotiv endüstrisi için kritik öneme sahip paladyum ve nikel gibi metallerin de dünyadaki en büyük tedarikçileri arasında bulunuyor.
Rusya, elektrikli otomobillerde kullanılan lityum-iyon pillerdeki nikelin dünyadaki üçüncü büyük tedarikçisi konumunda. Ayrıca, içten yanmalı motora sahip araçlarda yer alan katalitik konvertörlerdeki paladyumun yüzde 40'ını da tüm dünyaya Rusya sağlıyor. 2020’de dünyada 210 ton paladyum üretilirken, bunun 91 tonunu Rusya tek başına üstlenmiş durumda.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) Genel Başkanı Aydın Erkoç yaşanan bu savaşın otomobil fiyatlarını artıracağını söylüyor. Başkan Aydın Erkoç milliyet.com.tr'ye yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanmıştı:
"Bildiğiniz gibi Türkiye’de yüzde 80 otomotiv yurt dışından ithal geliyor. Kurda bir yükselme olursa araç fiyatları da yükselir. Kurun yükselmesi araçlardan alınan ÖTV’nin yükselmesi anlamına geliyor. İster istemez aracın fiyatlarının yükselmesine neden olacaktır. Çip kriziyle ilgili bir sıkıntı olacağını düşünmüyoruz. Rusya’dan Türkiye’ye gelen önemli bir marka yok. Lada markası da aşırı tüketilen bir marka değil. Ukrayna’nın zaten ürettiği bir otomobil yok. Avrupa ülkelerine gaz yönünden bir kısıtlama gelirse, onlarda üretimin sıkıntı olacağını düşünürüz. Avrupa’nın ekonomisinin etkilenmesi maliyetlerin de artmasına sebep olur."
Peki, yaşanan bu gelişmeler Türk otomotiv sektörünü nasıl etkileyecek? Sektör temsilcilerine göre, savaş ortamının, otomotiv sanayisine direkt etkisinden çok dolaylı yansıması olacak. Her iki ülke, Türkiye’nin doğrudan ihracatı açısından çok önemli bir pazar değil. Rusya, Türkiye’nin otomotiv ihracatında 9. sırada yer alıyor. Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliğinden (OİB) verilerine göre; 2021 yılında Türkiye’nin toplam otomotiv ihracatı 29.3 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Geçen yıl Rusya’ya 705 milyon dolarlık otomotiv ihracatı yapıldı. Bunun 625 milyon dolarını tedarik sanayisi oluşturdu. Ukrayna’ya ise 2021 yılında Türkiye’den 220 milyon dolarlık otomotiv ihracatı gerçekleşti. Dünya Gazetesi'ne konuşan OİB Başkanı Baran Çelik, “Bölgedeki sıcak gelişmenin şu aşamada tedarikte sıkıntı yaratacağını öngörmüyoruz. Ancak süreç uzarsa sıkıntılar olacak. Gelişmeler kötüye giderse hammadde ve enerji fiyatlarına etkisi olabilir, bu da üretim ve tedarik zincirine olumsuz yansıyacaktır” diye konuştu.