İzmir'de yaşayan bir şahıs, fiziksel engelli kardeşi için kullandıkları araçlarının ihtiyacı karşılamaması üzerine, ÖTV indiriminden yararlanarak 0 kilometre yeni bir araç almak istedi. Ancak yerel mahkeme, "ikinci el bir araç alınmasının mümkün olmasına karşın, 0 kilometre araç alınmasının kısıtlının yararına olmayacağı, herhangi bir trafik kazasına karışması halinde kısıtlının mal varlığında eksilmeye yol açacağı" gerekçesiyle talebi reddetti. Şahıs bu kez Avukat Mehmet Harun Elçi aracılığıyla Anayasa Mahkemesine başvurdu. Mahkeme, bu konuda emsal bir karar vererek mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ve yargılamanın yeniden yapılmasına hükmetti.
Kararla ilgili bilgi veren Avukat Mehmet Harun Elçi, "Devletin pozitif koruma yükümlülüğü kapsamında engelli bireylere özel tüketim vergisinden muaf olmak suretiyle bir araç alma imkanı sağlanmıştır. Bu kapsamda mental ve fiziksel çeşitli rahatsızlıkları nedeniyle kısıtlanan müvekkilin ihtiyaçlarını gidermek bakımından kendisine bir araç alınması ve özel tüketim vergisinden muaf olmasından faydalanmak üzere mahkemeye müracaatta bulunulmuştur. Ancak vesayet makamı tarafından yapılan müracaat, olumsuz değerlendirmek suretiyle talep reddedilmiştir. Ret gerekçesi ise, ikinci el bir araç alınmasının mümkün olmasına karşın, 0 kilometre araç alınmasının kısıtlının yararına olmayacağı, herhangi bir trafik kazasına karışması halinde kısıtlının mal varlığında eksilmeye yol açacağı şeklinde açıklanmıştır. Bu ret kararı üzerine başvuru neticesinde denetim makamı da talebimizi kabul etmeyince Anayasa Mahkemesine müracaatta bulunduk. Anayasa Mahkemesi tarafından da emsal nitelikte bir karar verildi. Devletin; bilhassa engelli bireylerin haklarını korumak noktasında daha pozitif koruma yükümlülüğü olduğu ve mülkiyet hakkının özüne dokunma anlamına gelecek bu kararın yeniden değerlendirmek üzere gözden geçirilmesi ve yargılamanın yeniden yapılmasına karar verilmiştir. Anayasa Mahkemesi, vermiş olduğu bu kararla engelli bireylerin özel tüketim vergisinden muafiyetini sağlayan yasal düzenlemeler karşısında 0 kilometre araç almak istemeleri halinde mahkemeler tarafından dikkatli bir değerlendirme yapılmasını ve çeşitli soyut gerekçeler gösterilerek bu başvuruların reddedilmesinin mülkiyet hakkının ihlali şeklinde değerlendirileceğine imza atmıştır" dedi.
Müvekkilinin, hayatını kendi başına idame ettiremeyecek bir kişi olduğunu kaydeden Elçi, şöyle konuştu: "Çeşitli ekipmanlar takılmak suretiyle engelli vatandaşların daha konforlu bir şekilde ulaşımlarını gerçekleştireceği ve bu vesileyle de toplumsal hayata daha aktif şekilde katılacakları gerçeğinden hareketle ailesi tarafından kendisine 0 kilometre bir araç istenmişti. Anayasa Mahkemesi tarafından verilen bu kararla, yerel mahkemenin kararını yeniden gözden geçirmesi ve yargılamanın yeniden yapılması hükmedilmiştir. Böylelikle, engelli bireyler tarafından yerel mahkemelere yapılan müracaatlarda aracın kazaya karışması ihtimaline binaen ya da ‘2. el araç alma imkanı varken niçin 0 kilometre araç alınıyor?’ şeklinde yerel mahkemeler tarafından ret gerekçesi oluşturulmasının önüne geçilmiştir. Anayasa Mahkemesi tarafından verilen yeniden yargılama kararı neticesinde kararın bir örneği yerel mahkemeye gönderilmiştir. Yerel mahkeme, usul ve yasa gereği dosyayı yeniden değerlendirecektir. Anayasa Mahkemesi kararları bağlayıcı nitelikte olduğundan, yerel mahkemenin talebimizi kabul edeceği kanaatindeyiz.
Konu hakkında değerlendirmede bulunan Ege Zihinsel Engelliler Yardımlaşma, Dayanışma ve Koruma Derneği Başkanı ve Türkiye Sakatlar Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi Hayrettin Yaşar da, "Karar yerinde bir karar ve aynı zamanda emsal teşkil eder. Bu, sosyal devlet olmanın da bir gereğidir. Bu hususta engellilerle ilgili yapılan tüm kısıtlamaların da geriye alınması lazım. Bu karar emsal olduğu takdirde, hakkını yitirmiş engellilere, bu hakların devlet tarafından tevdih etmesi gerekmektedir. Bir bedensel engelli denize gitmek istese ne ile gidecek? Arabası olursa, o imkanı elde edecek parası olursa, o aracı da ÖTV indirimiyle alırsa o da insanca yaşamanın zevkini tadacaktır. ‘Ben de vatandaşım’ diyecektir. Kendini dışlanmış hissetmeyecektir" diye konuştu. Yaşar, kararı dernek bünyesinde bulunan engelli vatandaşlarla paylaştıklarını ve karardan memnun olduklarını belirtti.
KAYNAK:iHA