Belirli yaşlarda ve ortak sebeplerle ortaya çıkan kanser çeşitleri modern toplumun en büyük sorunları arasında yer alır. Hastalığın ne olduğunu bilmek kadar belirtilerini, çeşitlerini ve tedavilerini bilmek oldukça önemlidir. Özellikle ileri yaşlarda görülen ve son dönemde gençlere de sıçrayan pankreas kanserinin belirtileri nelerdir, tedavi süreci nasıldır gibi sorular da mutlaka cevaplandırılmalıdır. Birkaç başlıkta pankreas kanserine dair ana bilgilere sahip olmanız mümkün!
Pankreas kanseri amilaz lipaz gibi yağ ve proteinlerin sindirilmesini sağlayan bazı enzimlerin üretilmesi ve insülin benzeri bazı hormonların salgılanması gibi önemli görevleri olan pankreasta ortaya çıkar. Birçok kanser çeşidinde olduğu gibi hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesiyle pankreas kanseri oluşur. Bu hücreler pankreasta tümör oluşturabileceği gibi vücudun başka organlarına, bölgelerine de yayılabilir.
Pankreas kanseri neden olur sorusuna verilen ilk cevap birçok hastalıkta da olduğu gibi sigara kullanımıdır. Hastaların %30’u sigara kullanımından dolayı hastalığa yakalanmaktadır. Bununla birlikte hastalık, kilolu olan bireylerde de çok görülür. Bu iki ana etkenin dışında genetik faktörler, psikolojik sorunlar, uyku ve beslenme gibi temel ihtiyaçlardaki düzensizlikler, ailedeki kanser vakaları gibi birçok alt sebep de sıralanabilir.
Yaşın ilerlemesiyle riski artan ve son dönemde gençlerde de ortaya çıkmaktadır. ABD’de 1995 ile 2014 arasında 25-29 yaş aralığının kansere yakalanma oranı ortalama %4.3 artmış durumdadır. En az yaşama şansına sahip kanser türü sayılan pankreas kanserine erkekler daha çok yakalanmaktadır. Erkeklerde hastalığa yakalanmadaki ortalama yaş 63 iken kadınlarda 67’dir.
Pankreas kanserinin belirtileri sırt ağrısı, kilo kaybı, sarılık, idrar renginde koyulaşma, kaşıntı, camcı macunu renginde dışkılama, karın ağrısı, iştah kaybı, sindirim zorluğu, ishal, bulantı-kusma, karaciğer büyümesi, klinik depresyon olarak sıralanabilir. Hastalığın ilk dikkat çeken belirtisi sırt ve mide bölgesindeki ağrıdır. Ağrı önce belirsiz bir karın ağrısı iken ardından sırta vuran bir karın ağrısı şeklini alır. En sık ve en erken çıkan belirtilerden bir tanesi de sarılıktır. Başlangıçta göz renginde ortaya çıkan sarılık, ardından deride de görülür. Sonraki aşamalarda idrar renginde koyulaşma ve camcı macunu renginde dışkılama gözlemlenir.
Hastalığın sinsi belirtilere sahip olması tanıyı zorlaştırabilir, bu yüzden erken teşhis için hekimin dikkatli olması gerekir. İlk başvurulacak inceleme yöntemi ultrasonografidir. Pankreastaki kitle varlığı, kitle boyutu, kitlenin çevre yapılarla ilişkisi bu yöntemle tespit edilir. Bilgisayarlı tomografi yöntemi ise yaklaşık %95’lik tanı koydurucu özelliğe sahip olarak en önemli tanı yöntemlerinden biridir. MR (manyetik rezonans görüntüleme) ise tümörü tanımlamak için kullanılır.
Evreler, kanserin yayılma seviyesini anlamak için sınıflandırılır. Buna göre pankreas kanserinin dört evresi vardır:
Evre 0: Bu evrede kanserin yayılımı yoktur, kanser pankreasın üst katmanlarında bulunur. Bu sebeple gözlemle tespit edilmesi olanaksızdır.
Evre I: Kanser bu evrede pankreasla sınırlı kalır. Tümör 2 ile 4 cm arasındadır.
Evre II: Bu evrede tümör 4 cm’den büyük olur ve çevresel bir yayılım gösterir.
Tümör ya yine pankreasla sınırlı kalır ya da yakın çevreye yayılır, uzak bir yayılım gözlenmez.
Evre III: Tümör bu evrede daha geniş bir yayılım göstererek sinirlere ve damarlara yayılır.
Evre IV: Pankreas kanseri 4. evrede artık karaciğer, akciğer ve karın zarına yayılmıştır. Buna organ metastazı denir.
Gerekli araştırmaların ve muayenelerin sonucunda tedavinin çeşidi belirlenir. İncelemeler sonucunda tümör ameliyatla çıkarılmaya uygun olursa “Whipple Ameliyatı” uygulanır. Bu ise hastalar için tek kür şansını oluşturur. Pankreasın başı, safra kesesi, yakınlardaki lenf nodları da bu ameliyatla çıkarılabilir. Pankreasın birçok bölümünde yer alan tümörler bu yöntemle çıkarılabilir. Bu cerrahi tedavide ameliyat sırasında veya sonrasında ölüm, kanama gibi kötü durumlarla karşılaşılabilir. Türkiye şartlarında ölüm oranı %5-10 arasındadır. Radyoterapi ise kanser hücrelerinin yüksek enerjili ışınlarla öldürülmesidir. Tümörün büyüklüğünün ve konumunun cerrahiyi zorlaştırması durumunda bu yöntem tercih edilir. Işınların etki ettiği hücreden başka hücreye herhangi bir etki söz konusu olmaz. Kemoterapi yöntemi ise cerrahi öncesinde tümörü küçültmek için; ameliyat sonrası da hastanın genel durumuna bağlı olarak kullanılabilir.
Erken teşhis hastalığın iyileştirilmesinde oldukça önemlidir. Hastanın erken teşhis ile birlikte ameliyat edilip tam olarak iyileşme oranı %50’nin altındadır. Bununla birlikte kanser ilaçları ile ışın tedavisi bu oranı iyileştirir. Hastalığın diğer organlara yayıldığı durumlarda ise iyileşme oranı oldukça düşüktür. Hastalık öncesinde olduğu gibi düzenli uyku, dengeli beslenme tedavi süreci ve sonrasında da oldukça önemlidir. Tüm bunlarla birlikte gelişen teknolojiler hastalığın iyileşme oranının artması hususunda ümit vermektedir. Son yıllarda geliştirilen yeni testler, ilaçlar ve hastaya özgü belirli tedaviler hastalıkla mücadeleyi kolaylaştırma hususunda önemli gelişmelerdir. Bununla birlikte hastalığa sebep olan durumlardan kaçınmak ise en büyük önlem olarak görünüyor.
Fotoğraf linkleri:
https://pixabay.com/tr/photos/sigara-i%C3%A7ilmeyen-sigaray%C4%B1-ibne-2497308/
https://pixabay.com/tr/photos/hasta-positiron-emisyon-tomografisi-864838/
https://pixabay.com/photos/surgery-hospital-doctor-care-1807541/