Parasal aktarım mekanizması nedir, nasıl işler? Parasal aktarım mekanizması kanalları nelerdir?

Hem uygulamasında hem de teoride son derece karışık olarak nitelendirilen parasal aktarım mekanizması işleyişi için gerçek ve nominal olan faiz oranlarının ayrılması önemli bir durumdur. İki farklı faiz arasında bulunan ilişki rasyonel beklentilerle mal fiyatları ve ücretin varsayımları ile açıklanabilir. Merkez bankalarının para politikalarının ekonomiye nasıl bir süreçle ve yoğunlukla etki ettiğini anlayabilmek ve kamuoyuna açıklayabilmek için parasal aktarım mekanizması analizleri kullanır. Parasal aktarım mekanizması da parasal değişkenlerin toplam talebi, çıktı açığı ve enflasyonun hangi kanallarla ve nasıl ölçüde etkilendiğini gösterir.

Parasal aktarım mekanizması nedir?

Merkez bankaları para politikaları uygular. Bu politikaların süreçlerinin nasıl ilerlediği, ne şekilde etkilere sebep olduğu ve parasal değişkenlerin toplamı olan talepler parasal aktarım mekanizmasıdır. Parasal aktarım merkezi temel olarak üç aşamadan açıklanır:

• Para politikası uygulamalarında yaşanan değişikliklerin faiz oranları, varlık fiyatları, beklentileri ve döviz kurulu gibi değişkenlere aktarımı belirlenir.
• İlk aşamadaki değişkenler yurt içi ve ithal mallara olan talebi etkiler.
• Toplam talep ve yurt içi fiyatlama davranışları belirlenir ve yurt içi fiyatlarla ithalat fiyatları enflasyonu şekillendirir.

Faiz oranları enflasyonu, döviz kurları da ithal mallara olan talep ve yerel para türünden ithalat fiyatları üstünde doğrudan etkisi vardır. Parasal aktarım mekanizması kanalları vardır. Parasal aktarım mekanizması kanalları:

• Döviz kuru kanalı
• Kredi kanalı
• Beklenti kanalı
• Geleneksel olan faiz kanalı
• Varlık fiyatları kanalı

Para politikalarındaki bazı durumlar ekonomiyi direkt olarak etkiler. Belirtilen bu kanalların birleşimi de parasal aktarım mekanizması olarak adlandırılır.

Parasal aktarım mekanizması nasıl işler?

Parasal aktarım mekanizmasının işleyişinde mekanizmayı etkileyen bazı faktörler vardır. Ekonomideki fiyatlamalar, finans sözleşmelerinin vade yapıları, finans sisteminin genel yapısı ve resmî müdahaleler parasal aktarım mekanizmasının işleyişinde etkin rol oynar. Bunlar dışında sermaye hareketleri, finans kaynakları, bankacılık sistemlerindeki finansal durumlar, firmaların ve toplumdaki bireylerin maddi imkânları ve yapıları da parasal aktarım mekanizmasının işleyişine etki eden diğer faktörlerdir. Parasal aktarım mekanizmasının işleyiş süreçlerindeki aşamalar şu şekildedir:

• Para politikası uygulamasındaki farkların faiz oranı, varlık fiyatı, döviz kuru, beklenti gibi değişkenler aracılığı ile aktarımı belirlenir.
• Değişkenler ithal mallara ve yurt içindeki mallara gösterilen talebi etkiler.
• Toplam tüm talep ve yurt içindeki fiyatlamalar enflasyonun durumunu şekillendirir.