Türkiye son üç yılda beşinci kez sanık başına gidiyor. 30 Mart 2014'te yerel seçimlerle başlayan seçim maratonu bir cumhurbaşkanlığı ve iki genel seçim ile devam etti.
Bundan birkaç yıl önce daha sık bir şekilde konuşulmaya başlanan sandık güvenliği kaygıları bağımsız platformların ve partilerin endişeleri daha da ciddiye almasıyla sonuçlandı.
DAHA TEMKİNLİ OLMAYA İTİYOR
Türkiye bugüne kadar hiçbir seçimi ülke çapında bir usulsüzlük nedeniyle iptal etmedi ancak 2014 yerel seçimlerinde yaşanan elektrik kesintileri ve 1 Kasım seçimlerinde oy kullanılan okulların önlerinde ve bahçelerinde beliren plakasız araçlar, siyasi partileri bu konuda daha temkinli olmaya itiyor.
Referandumda "Evet" ve "Hayır" kampanyaları yapan partilerin hepsi bu konuda eşit düzeyde endişeli sayılmaz ancak hepsinin tedbirli olduğu kesin.
SANDIK GÖREVLİLERİNE GÖZALTI
Dün Silvan İlçesi'nde Cumhuriyet Savcılığı'nın yürüttüğü bir soruşturma kapsamında, CHP'li dört, HDP'li bir sandık görevlisinin de aralarında bulunduğu 14 kişi gözaltına alındı.
İstanbul'da ise daha önceki seçimlerden sandık kurulu üyeliği yapan, bu referandumda sandık kurulu başkanı olarak seçilen gazeteci Ayşe Düzkan'ın başkanlığı iptal edildi.
Ayşe Düzkan bu iptalin neden gerekli görüldüğünü bilmiyor ama sandık görevlisi olmanın kendisi için neden önemli olduğunu şöyle açıklıyor:
"Daha önce müşahitlik ve sandık görevliliği yaptım ve çok sık ufak hilelerle karşılaştım. Her seferinde farklı şeyler oluyor."
Düzkan, bu referandumda sandık güvenliğinin daha da önemli hale geldiğini söylüyor:
"Genel veya yerel seçimlerde 1-2 oy büyük bir sonuç değişikliğine yol açmaz ama bu kez çok önemli. Tek bir oy sonucu değiştirebilir."
OY VE ÖTESİ'NDEN TELEFONLARA TUTANAK TEYİT UYGULAMASI
İlk kez 2014 yerel seçimlerinde bir araya gelen vatandaşları sandık başlarında müşahit olmaya çağıran Oy ve Ötesi Derneği de bu kez akıllı telefonlar için "T3 Tutanak Gönder" isimli bir uygulama hazırladı.
Sandık başında olanlar seçmenler, müşahit ve vatandaşlardan, bulundukları sandığın tutanakların fotoğraflarını çekerek bu uygulamaya yüklemelerini istiyor.
Henüz Salı günü duyurulan uygulamayı şu ana kadar 50 bin kişi cep telefonuna indirmiş bulunuyor.
Uygulama sayesinde Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) sonuçlarıyla kıyaslama mümkün olacak. Oy ve Ötesi'nin ne referandum kampanyasındaki iki kamp ile ne de siyasi partilerle ilişkisi var.
Oy ve Ötesi, YSK tutanakları ile uyuşmazlık görmeleri halinde bunu kampanyanın tarafı olan siyasi partilerle paylaşıyorlar. Oy ve Ötesi Yönetim Kurulu üyesi Melek Demir, "bu uygulamayı indiren herkesin ıslak imzalı tutanak fotoğrafını gönderebileceğini" belirtiyor.
CHP'Lİ AKSÜNGER: O KADAR ÇOK MUAMMA VE SORU İŞARETİ VAR Kİ
Bu referandum döneminde "Evet" ve "Hayır" kampanyalarını etkin şekilde yürüten partiler, sandık güvenliği konusunda aynı düzeyde kaygı taşımasalar da her biri gerekli önlemlerini alıyor gibi görünüyor.
CHP'de seçim koordinasyonundan sorumlu Merkez Yürütme Kurulu üyesi Erdal Aksünger, "Türkiye'de bu konuda o kadar çok muamma ve soru işareti var ki... Bu çok önemli bir organizasyon bizim için. Hayati bir konu durumunda" diyor.
BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Aksünger, öncelikle seçmen listelerini kontrol ederek işe başladıklarını, listeler kesinleştikten sonra ise sandık görevlilerini belirleyerek ve özellikle riskli gördükleri sandıklarda müşahitler görevlendirerek sandık güvenliği ile ilgili önlem aldıklarını söylüyor.
CHP 167 bin sandıkta yaklaşık 300 bin kişi görevlendirmiş durumda.
Aksünger ayrıca, "Bunların yanı sıra özellikle bin 800'ü de birinci derecede riskli olduğunu düşündüğümüz, güven sorunu yaşadığımız toplam 4 bin 600 sandığı müşahitlerle daha da desteklemeye çalışıyoruz" diyor.
Bunun yanı sıra CHP 150'si il ve ilçelere dağılmış durumda olan toplam 500 kişilik, genel merkeze bağlı bir ekiple tutanak kontrollerini bir sistem üzerinden yapıyor ve YSK verileri ile karşılaştırıyor.
AKP MİLLETVEKİLİ SEFERİNOĞLU: DEMOKRATİK BİR ORTAMDA GEÇECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM
BBC Türkçe'ye konuşan AKP'nin Seçim Koordinasyon Merkezi Başkanı ve İstanbul milletvekili Yıldız Seferinoğlu ise sandık güvenliğine ilişkin bir kaygılarının olmadığını vurguluyor.
Yıldız Seferinoğlu, olağanüstü halin de seçim güvenliği açısından olumsuz bir etki yaratmasını beklemediğini söylüyor.
Seferinoğlu, "Ülke genelinde seçimi şaibeli hale getirecek, seçim güvenliğini etkileyecek herhangi bir emare göremiyoruz. OHAL konusuna gelince... OHAL bundan öncekinden çok farklı. Bu devlete karşı yapılan bir şey. Vatandaşın OHAL'i hissettiğini pek söyleyemem. Demokratik bir ortamda seçimin geçeceğini düşünüyorum. Pek çok kurum olarak eksiklerimiz olabilir ama iddia ediyorum seçimleri dünyada en iyi yapanlardan biriyiz" diyor.
Seferinoğlu da sandık kurullarında yer alan partili görevlilerin yanı sıra parti adına o gün "bir hukuksuzluk, usulsüzlük olduğunda itiraz ve şikayetleri iletmeye yetkili müşahit kartlarıyla donattığımız her sandıktan en az bir, bazen iki müşahit arkadaşlarımız olacak" diyerek kendi organizasyonlarını nasıl yapacaklarını aktarıyor.
Bununla birlikte basından duyduğunu belirttiği "sandığına, oyuna sahip çık" söylemlerini ve "Tutanakları değiştirebilirler" iddialarını yersiz bulduğunu söylüyor . Seferinoğlu ve ekliyor:
"Emin olun bunlara cevap vermek bile abesle iştigal. Bunları bilmeden söylüyorlarsa yazık; bilerek söylüyorlarsa bize yazık."
Seferinoğlu, oy sayımından başlayarak bütün tutanakların birleştirilmesine kadar ilerleyen süreçte her aşamada siyasi partilerin dahlinin ve şahitliğinin olduğunu belirterek bu konuda bir usulsüzlüğün olmasına ihtimal vermediğini söylüor.