Polikistik over sendromu, yumurtalıklarda çok sayıda yumurta olmasına rağmen düzenli yumurtlama fonksiyonunun gerçekleşemediği, çoğunlukla obezite (şişmanlık), kıllanma artışı ve adet düzensizliği ile kendisini gösterebilen bir hastalıktır. Nedeni net olarak ortaya konamamış olmasına rağmen obezite ve genetik faktörlerin etkili olduğu bilinmektedir. Obez polikistik over hastalarında kilo kaybının sağlanması neredeyse şikayetlerin tümünde gerileme sağlayabileceğinden ilk önerilecek tedavi yöntemi olmalıdır. Bu yönde bir diyetisyen yardımı almak doğru olacaktır.
Polikistik over sendromu tanısı konulmuş kadınlarda düzensiz ya da hiç yumurtlama olmaması nedeniyle gebe kalmada sıkıntı olabilmektedir. Bu çiftlerde istenen rahim filmi ve sperm analizleri ile ek problem tespit edilmemiş ise yumurtlama uyarıcı ilaçlar veya iğneler ile yumurtalıklar uyarılarak yumurtlama takibi yapılabilir. Yaklaşık 10-15 gün süren bu takibe cevaben yumurta gelişmiş ise uygun zamanda ilişkide bulunulması önerilebilir ya da aşılama ile takip tamamlanabilir. Bazı durumlarda kullanılan bu ilaçlara direnç söz konusu olabilir ve yumurta gelişimi gözlenmeyebilir. Bu gibi durumlarda düşük dozda iğnelerle başlanarak uygun doza erişene kadar arttırılır ve sık yapılacak ultrason takipleri ile aşırı yumurta gelişimi (hiperstimulasyon) de önlemeye çalışılır.
Eğer yapılan rahim filmi değerlendirmesi ve sperm analizinde problem mevcut ise ya da daha önce 3-6 kez yapılan yumurta takibi ve aşılama tedavilerine cevap alınamamış ise tüp bebek tedavisine geçilmesi önerilir. Tüp bebek tedavisi sırasında yapılacak yakın ultrason ve kan estrojen seviyesi takipleri aşırı yumurta gelişimini (hiperstimulasyon) önlemek için önemlidir. Yine de hastaların bir kısmında hiperstimulasyon dediğimiz aşırı yumurta gelişimi olabilmekte ve bu gibi durumlarda tablonun şiddetine göre alınan yumurtalar döllenerek oluşan embriyolar dondurulmakta ve embriyo transferi ertelenebilmektedir. Aksi takdirde oluşacak bir gebelik hiperstimule olmuş bir kadında durumun daha da ciddileşmesine sebep olarak uzun süreler hastane ortamında takip gerektirebilmektedir. Polikistik over sendromu hastalarında çok sayıda yumurta elde edilebileceğinden transfer sonrası kalan iyi kalitede embriyoları dondurmak gibi avantajlı bir durum söz konusu olabilmektedir. Tedavi olumsuz sonuçlandığında dondurulmuş embriyolar çözülerek tekrar tedavi aşamalarını geçirmeden transfer edilebilmekte ve bu da gebelik şansının devam etmesi anlamına gelmektedir.
Polikistik over sendromu tanısı almış kadınlarda yumurtlamayı sağlamak için yumurtalık dokusunun bir kısmının çıkarılması ya da yumurtalıklara delikler açılması amacıyla yapılan cerrahi tedaviler de zaman zaman önerilebilmektedir. Fakat bu tedavi yöntemi hem yapışıklık oluşturma potansiyeli nedeniyle hem de anestezi gerektiren bir yöntem olması nedeniyle tercih edilmemektedir.
Umut Tüp Bebek Merkezi Op. Dr. Banu Aygün