Her yıl birçok kişi penisilin allerjisi sebebiyle gazetelere haber oluyor. Pek çok insan penisilin allerjisi ile karşı karşıya gelecek.
Gazetelerde, televizyonlarda 'Penisilin iğnesinden ölen' insanların haberleri eksik olmaz. Çoğu çocuk ya da genç olan bu kişiler bir küçük iğne yüzünden yaşamlarını pisi pisine yitirirler. Önümüz sonbahar ve kış, yani infeksiyon zamanı. Yine milyonlarca insan ateşlenecek, boğazı şişecek, öksürecek ve bunların pek çoğu da penisilin iğnesi kullanacak. Pek çok insan penisilin allerjisi ile karşı karşıya gelecek.
Penisilin allerjisi
Penisilin tüm dünyada en çok kullanılan antibiyotiktir, çünkü hem çok etkilidir ve hem de oldukça ucuz bir ilaçtır. Ne var ki, penisilin aynı zamanda, allerjik reaksiyonlara neden olan ilaçlar içinde de başta gelir. Penisilin kullanılan hastaların %10 kadarında çeşitli allerjik belirtiler ortaya çıkar, ancak bunların çoğu yaşamsal önemi olmayan deri döküntüleri, kabarma ve kaşıntı.. gibi reaksiyonlardır. Asıl önemli olan, hastaların 10.000'de 4-15' inde görülen ve bunların da onda birinin ölümüne neden olan anaflaksi tipindeki reaksiyonlardır.
Penisiline karşı allerji olabilmesi için, o kişinin daha önce penisilinle karşılaşmış olması gerekir. Bu karşılaşma çoğu zaman penisilin sınıfı bir antibiyotiğin kullanılmasıyla gelişirse de, nadir olarak penisilin içeren çeşitli yiyecek ve içecekler aracılığıyla da olabilir. Hemşire, doktor gibi sağlık personeli, ya da penisilin üretiminde çalışanların da farkında olmadan solunum havasıyla penisilinle karşılaşmaları mümkündür. Annenin gebelik ya da süt verme döneminde penisilin almasıyla çocuğu da ilacı almış olur.
Penisiline karşılaşan insanlarda ilacın çeşitli parçalanma ürünlerine karşı immunglobülin E sınıfından antikorlar meydana gelir ve bu kişi tekrar penisilin aldığında bu antikorlar allerjik ve anaflaktik reaksiyonlara yol açarlar.
**Pensilin anaflaksisi için risk faktörleri
**
Penisiline bağlı anaflaksiler daha çok 20-50 yaşları arasındaki kişlerde görülür. 12 yaşın altında ve 60 yaşın üzerinde çok nadirdir. Penisilinin hap ve şurupları da anaflaksi yaratabilirse de, ağır anaflaksiler daha ziyade penisilinin kas içine ve özellikle de damara uygulandığı durumlarda ortaya çıkar.
Kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon tedavsinde kullanılan beta-bloker ilaç alanlarda anaflaksiden ölüm ihtimali çok fazladır.
Daha önce pensilin allerjisi ya da anaflaksi gelişmiş olanlara penisilin vermekten kaçınılmalıdır. Ama, şunu da unutmamak gerekir ki, ölümcül penisilin allerjisi çoğu zaman, daha önce pensiline bağlı bir allerji öyküsü olmayan kişilerde görülmektedir.
**Penisilin allerjisi test
**
Bir insanın penisiline karşı allerjik olup olmadığının belirlenebilmesi için penisilin deri testleri yapılması gerekir. Penisilin deri tesleri iki aşamalıdır. Kesin bir kanıya varabilmek için her ikisi de yapılmalıdır.
Bu testler özellikle kuşkulu penisilin allerjisi öyküsü veren hastalara yapılmalıdır.Çünkü, penisilin allerjisi olduğunu bildirenlerin çoğunda bu testler negatif çıkar. Buna karşılık, daha önce penisiline bağlı anaflaksi geçirmiş olanlara ise test yapmaya gerek yoktur ve bu kişiler asla penisilin kullanmamalıdır.
Dikkat edilmesi gerekenler
Penisiline karşı anaflaksi tipinde allerjisi olanlar bu durumu bildiren bir künye ya da kolye taşımalıdırlar.
Penisiline allerjsi olanlarda, diğer penisilin türleri ve sefalosporin sınıfı antibiyotiklere karşı allerji olma ihtimali yüksek olduğundan, bunların dışında kalan antibiyotikler tercih edilmelidir.
Penisilin deri testi pozitif olan kişilere penisilin verilmemeli, başka gruplardan antibiyotikler seçilmelidir.
Penisiline allerjisi olanlarda zamanla duyarlılıklarının azaldığı bilinir, ama buna fazla güvenmemek gerekir.
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi