Petrolün varil fiyatının yaklaşık 115 dolardan işlem gördüğü günlerde, üretimin arttırılması konusunda biraraya gelen Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyelerinin anlaşmamaya varamaması nedeniyle Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Libya'daki günlük 1,5 milyon varillik üretim kaybını telafi edebilmek için önümüzdeki aydan itibaren 60 milyon varillik bir ek rezerv bırakma konusunda karara vardığını açıkladı
ABD, bırakılan rezervlerin yarısı tek başına sağlayacak bununla birlikte diğer AB ülkeleri de stratejik petrol rezervlerini de belli ölçüde serbest bırakarak piyasaya arz fazlası sağlayacak. Bunun üzerine petrol fiyatlarında ortalama yüzde 7'ye yakın geri çekilme yaşandı.
''Petrolde yaşanan gerileme kalıcı mı?'' , ''Petrol fiyatlarındaki düşüş, ülkenin cari açığını azaltmada yardımcı olur mu?'' sorularını uzmanlar Gazeteport'a değerlendirdi.
10 DOLARA KADAR DÜŞER
Gedik Yatırım Analisti Tuğba Saygın, Uluslararası Enerji Ajansı'nın kurulduğu 1974 yılından bu yana üçüncü kez acil rezervlere başvurduğunu belirterek rezervleri petrolde arz açığını kapamak için kullandığını ve petrol fiyatlarında belli bir seviyenin hedeflenmediğini söyledi. Petrol fiyatlarına etkisi belirsiz olmamakla beraber, Petrol uzmanlarının görüşüne göre, Uluslararası Enerji Ajansı'nın stratejik rezervlerinden 60 milyon varil petrolü serbest bırakma kararı üzerine Brent petrolünün varil fiyatının 10 Dolara kadar düşürebileceğini sözlerine ekledi.
PETROLDE KISA VADELİ DÜŞÜŞ
Ata Yatırım analisti Mert Bostanoğlu, Uluslarası Enerji Ajansı tarafından yapılan açıklamanın hemen ardından petrol fiyatları gerilediğini teyit ederek, bu vadenin kısa vadeli olacağı kanısında olduğunu belirtti. Bostanoğlu, uzun vadede özellikle ABD ve Çin'de ekonomik verilerin gidişatının petrol fiyatlarındaki seyri etkileyen en önemli faktör olacağını da sözlerine ekledi.
İKİNCİ MÜDAHALE GEREKİR
IEA'nın 60 milyon varil petrolü serbest bırakma konusundaki kararının beklenen bir durum olduğunu belirten Enerji Uzmanı Necdet Pamir,IEA'nin politikasının bu yönde olduğunun altını çizdi. Kararın, sıkışan piyasayı 4 dolar düşürdüğünü dile getiren Pamir, düşüşün bir süre daha devam edeceğini fakat Libya'daki mevcut durum devam ettiği sürece IEA'nin ikinci kararla tekrar petrol rezervlerini açması gerekeceğini söyledi. Pamir, OPEC üyesi stok kapasitesi en yüksek ülkelerden biri olan Suudi Arabistan'ın serbest bırakılmaya hazır ek potansiyeli olduğunu fakat İran ile Suudi Arabistan arasında var olan çatışmadan dolayı İran'ın üretimi arttırma konusunda anlaşmaya yanaşmadığına değindi.
Buna karşılık IEA'nin zorunlu olarak bu açıklamayı yaptığına değinen Aksoy, Suudi Arabistan tarafından müdahalenin gerekliği olduğunu vurguladı. IEA tarafından salınan petrolün petrol piyasalarında geçici rahatlamaya yol açacağını, 15-20 gün, 1 ay sonra tekrar sıkıntı yaşanacağını dile getiren Pamir, dünya ekonomilerinde talep daralması yaşanıyor olmasaydı Türkiye'nin daha fazla etkileneceğinin de altını çizdi.
PETROLDEKİ DÜŞÜŞ ABARTILMAMALI
Petrol fiyatlarındaki düşüşün cari açık için olumlu olduğunu fakat fazla abartılmaması gerektiğini belirten Şeker Yatırım Ekonomisti İbrahim Aksoy ise sözlerini şöyle sürdürdü:
''Bir ay için 60 milyon varil rakamı önemli bir rakam. Günlük 2 milyon varil ek satış anlamına geliyor. Günlük küresel petrol tüketiminin 85 milyon varil civarında olduğu düşünülürse bu karar arz tarafında önemli bir rahatlama getirecektir. Açıklama Brent petrolü varil fiyatının 114 $’dan 105 $ civarına gerilemesine neden oldu. Petrol fiyatlarındaki her 10 $’lık düşüşün cari açığa 4,5 milyar $ civarında olumlu bir etkisi olacağını hesaplıyoruz. Fakat bu düşüşün yılın geneline yayılması gerekiyor. Yani yıl ortalamasının 10 $ düşmesi gerekiyor. Petrol fiyatlarının 1-2 ay düşük seviyelerde kalarak sonra eski seviyelere çıkması etkiyi önemsiz hale getirecektir.
Açıklamanın ilk etkisinin geçici olmasını bekliyoruz. Asıl etkinin, açıklamanın psikolojik olarak yeniden müdahale gelebilir ihtimaliyle petrol fiyatlarının daha da yükselmesini engellemesi olacağı görüşündeyiz. Satışın bir nedeni de Fed’in miktarsal gevşemenin 3. aşamasının yapılamayacağı yönündeki açıklaması oldu. Bu etken petrolde diğer emtialarda olduğu gibi satışları artırdı. Ayrıca, küresel büyüme verilerinin yavaşlamaya işaret etmesi de petroldeki yükselişi sınırlıyor. Kısa vadede 120 $ üzerinde petrol fiyatına ulaşılması ihtimalini düşük görüyoruz. Fakat, Fed her ne kadar 3. miktarsal gevşemeyi başlatmayacak olsa da piyasada halen Fed’in bastığı 2 trilyon $ üzerinde bir likidite dolaşıyor. Bu nedenle petrol fiyatlarında fazla düşüş beklememek gerekiyor.
Etkinin sınırlı olmasını beklememizin bir diğer nedeni de cari açığımızda son dönemde görülen genişlemenin oldukça önemli bir bölümü enerji-dışı cari açık kaynaklı olması. Örneğin Ocak-Nisan döneminde geçen yılın aynı ayına göre cari açıkta gerçekleşen 15,8 milyar $ artışın 12 milyar $’lık bölümü enerji-dışı cari açıktaki genişlemeden. Bu nedenle, enerji-dışı cari açığı azaltacak petrol ürünleri dışındaki aramalı ve tüketim malı ithalatını azaltacak tedbirlerin daha etkili olacağı görüşündeyim.''
CARİ AÇIĞI PETROL ÇÖZEMEZ
TSKB Başekonomisti Gündüz Fındıkçıoğlu, petroldeki düşüşün cari açığa etkisinin olabileceğini fakat cari açığın yapısal bir sorun olmasından dolayı petrol fiyatının düşmesiyle çözülecek bir konu olmadığını dile getirerek sözlerini şöyle sürdürdü:
''Son karara piyasalar aşırı reaksiyon vermiş olabilir. Çünkü bahsedilen miktar (60 milyon varil) Libya’daki üretim kaybını bir ay kadar karşılayacak bir stok. Daha sonrasında petrol fiyatını daha çok talep ve büyüme belirleyecek. Ancak IEA’nın daha önce sadece 1991 ve 2005’te 2 kez stok serbest bırakmış olması bir mana ifade ediyor, sinyal olarak. OPEC’e biz de varız demek gibi. Fakat fiyatları belirleyecek bir kart değil IEA kartı.
105 USD brent etrafında salınılacak ortalama olarak beliriyor. Petrol fiyatı bu seviye civarında dengelenirse bunun nedeni IEA’nın son kararı olmayacak. Cari açığa etkisi elbette olumlu olur fakat burada hata yapmamak lazım. Cari açıktaki sorunumuz yapısal. Petrol fiyatının düşmesiyle çözülecek bir konu değil. ''
(GAZETEPORT)