Pirinç, ülkemizde en çok pilav ve sütlaç yapmak için tercih edilir. Pirincin farklı farklı türleri olsa da en çok beyaz pirinç tercih edilir. Pirincin türüne göre rengi, kıvamı ve besleyiciliği değişir. Dünya çapında en çok tercih edilen pirincin beyaz pirinç olmasının nedeni; raf ömrünün uzun olması, pişirmesi ve yemesinin kolay olmasıdır.
Pirincin beslenmedeki rolü çok değişiktir. Son yıllarda dünyanın en çok karşı karşıya kaldığı tehlikelerden biri olan obezite sorunu yüzünden bazıları pirinç tüketimini de suçluyor. Küresel bir sağlık sorunu olan obezitenin, pirinçle olan ilişkisi tartışmalıdır. Peki pirinçle obezitenin ne alakası var? Kilo vermeye uygun mu yoksa kalorisi yüksek mi?
Pirinç, bütün veya rafine edilmiş tahıl olarak sınıflandırılan bir tahıldır. Pirinç öğütüldüğünde rafine hale gelir ve temel besin maddelerini kaybeder, ancak bazen daha iyi bir tada veya daha uzun raf ömrüne sahiptir. Pirinç veya çeltik, buğdaygiller familyasından mısır ve buğdaydan sonra en fazla ekimi yapılan otsu bir bitki türü. Çeltik, kabuğu çıkarılmamış pirinç, işlenmemiş pirinç tanesi gibi anlamlara gelmektedir. Dünya nüfusunun yarısından fazlası için beslenmede büyük bir önem taşır.
Kahverengi ve yabani pirinç, hem kepek hem de mikrop içeren bozulmamış tam tahıllardır. Bu nedenle besleyicidirler ve lif ve besin açısından zengindirler.
Öte yandan, beyaz pirinçte hem kepek hem de besleyici ruşeym çıkarılmıştır, bu da nihayetinde pirinci en besleyici kısımlarından ayırır. Yine bunun amacı lezzetini iyileştirmek, raf ömrünü uzatmak ve pişme kalitesini arttırmaktır.
Kahverengi pirincin içeriğindeki lif, vitamin ve mineraller beyaz pirinçten daha yüksektir. Besinleri, diyabetlilere fayda sağlayan glisemik kontrolü iyileştirmeye yardımcı olur. Diyet lifi ayrıca kardiyovasküler hastalık riskini azaltabilecek LDL (kötü) kolesterolü düşürmeye yardımcı olabilir.
Bilimsel çalışmalara göre; yüksek lifli gıdalar, kilo yönetimini destekleyebilen ve obeziteyi gidermeye yardımcı olabilecek tokluk hissini teşvik eder.
Beyaz pirinç, kahverengi pirinçten daha az besin ve daha az lif içerir. Ek olarak, beyaz pirinç çeşitleri neredeyse tamamen nişasta ve glikoz formundaki karbonhidratlardan oluşur.
Esmer pirinç ile kilo kontrolü arasında pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Esmer pirinç gibi tam tahıllar tüketen kişilerin, yemeyenlere göre daha az kilolu olduğu ve kilo alma riskinin daha düşük olduğu defalarca çalışmalarla kanıtlandı.
Beyaz pirinçte durum biraz daha karışık. Beyaz pirinç son haline getirilene kadar içeriğindeki pek çok besleyici madde ayrıştırılır. Son yıllarda zenginleştirilmiş beyaz pirinç adı altında, besleyiciliği ve vitamini daha yüksek beyaz pirinçler satılmaktadır. Klasik beyaz pirincin sağlığa bazı faydaları bulunuyor. Doğrudan kilo alımını teşvik eden herhangi bir bulgu da tespit edilmedi.
Beyaz pirinç, diğer pirinç türlerinden daha az besin değerine sahiptir ve “boş” kalori olarak kabul edilebilir, yani vücudu olumsuz etkilemez, ancak ona pek de yardımcı olmaz.
Beyaz pirinç Asya’da en çok tüketilen besinlerin başında geliyor. Asya ülkelerindeki insanlar hemen hemen her öğünde pirinç tüketebilir ve bu popülasyonlarda kilo alımına ve yüksek tansiyona karşı koruma sağlıyor gibi görünmektedir.
Ancak başka ülkelere baktığımızda durum değişiyor. İranlı ergenler arasında yapılan bir araştırma, en yüksek pirinç alımına sahip olanların obezite ve aşırı kilo ile en büyük ilişkiye sahip olduğunu gösterdi. Daha fazla beyaz pirinç yiyenler, önerilen alım miktarıyla ölçüldüğünde besin alımı için en düşük puanlara sahipti. Pirinç yerken miktarı ve nasıl pişirilerek tüketildiği de çok önemli.
Kısacası pirinç, daha az besleyici bir diyetle yenirse kilo alımına neden olabilir, ancak dengeli bir diyetin parçası olarak yenirse kilo yönetimine katkıda bulunabilir. Her şey porsiyon büyüklüğüne dikkat etmek ve genel olarak sağlıklı ve dengeli beslenmeye bağlı gibi görünüyor.