Hafta başında TCMB'nin döviz satım ihalesinde satış tutarını artırması ve gelişmekte olan piyasalara girişlerle kur ve faiz geriledi. Dolar/TL paritesi haftaya 2.02 düzeyinde başlarken; sepet bazında TL de 2.40’ın hemen üzerindeydi. Tahvil bono piyasasında 7 Ekim 2015 itfalı gösterge tahvilin bileşik faizi yüzde 8.88; 27 Eylül 2023 itfalı 10 yıllık gösterge tahvilde bileşik getirisi ise yüzde 9.40 seviyesindeydi. Ancak Salı gününden itibaren AKP milletvekili Hakan Şükür'ün açıkladığı istifası, Tofaş'a vergi cezası tebliğ edilmesi ve İstanbul'da çok sayıda işadamına yönelik mali operasyonlar düzenlendiği haberlerinin politik riskleri artırmasıyla kur ve faiz yükselişe geçti. Dolar/TL ilk aşamada 2.04’e yükseldi. Gösterge tahvilin bileşik faizi de ilk aşamada yüzde 9.10’a yükseldi. Kamu ihalelerine fesat karıştırmak iddiasıyla bazı işadamlarına yönelik 17 Aralık’ta başlayan operasyonu ve Halkbank'taki polis incelemesini Başbakan Tayyip Erdoğan ve Gülen cemaati arasında dershanelerin kapatılması tartışmalarıyla tırmanan gerginliğin yeni bir safhası olarak gören piyasalar, bu durumun yaklaşan seçimler öncesi siyasi risk algısını artırmasıyla satış baskısı altında kaldı. Öte yandan, Merkez Bankası (TCMB), Aralık ayı Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında beklentilere paralel faiz koridorunun alt ve üst bandını, Piyasa Yapıcısı (PY) bankalara tanınan borçlanma imkanı oranını ve bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı sabit tutarken, PY bankalara tanınan fonlama imkanını kısarak sıkılaştırmaya gitti. Karar sonrasında gösterge tahvilin bileşik faizi yüzde 9.30’a çıkarken; 10 yıllık tahvilin faizi yüzde 9.77’ye yükseldi.
Perşembe günü ABD Merkez Bankası’nın (Fed) Çarşamba akşamı uzun zamandır beklenen FOMC toplantısında gevşek para politikasının bir parçasını oluşturan tahvil alımlarının miktarını azaltma kararı almasından sonra dolar/TL yükselirken; siyasi risk oluşturan yolsuzluk operasyonuna yönelik gelişmeler de piyasaları olumsuz etkilemeyi sürdürdü. Dolar/TL, Perşembe akşamı 2.0770'e, sepet bazında TL ise 2.4584'e kadar yükseldi. Türkiye’deki siyasi kriz ve ABD faizlerinin yükselmesi sonucu (10 yıllık faizler yüzde 2.9’u aştı) faizler de yükselişe geçti. 10 yıllık TL cinsi gösterge tahvil ise en son 6 Eylül'de gördüğü yüzde 10 bileşik seviyesini aştı. İki yıllık gösterge tahvilin bileşik faizi de yüzde 9.40’ aştı. TCMB'nin 23 Aralık'taki döviz satım ihalesinde satış tutarını 100 milyon dolardan 250 milyon dolara revize etmesi de kurda kalıcı bir düşüş sağlayamadı. Fed sonrası bütün gelişmekte olan ülke para birimleri olumsuz etkilendi ancak politik riskler nedeniyle TL daha kötü performans gösterdi ve Türkiye negatif ayrıştı. Haftanın son gününde ise sepet bazında TL ve dolar/TL politik risklerin baskısıyla tarihi zirvelerini gördü. Kur 2.0947'ye kadar yükselirken, sepet bazında TL ise 2.4749'u test etti. Bu seviyelerden rahatsız olan Merkez Bankası döviz kurlarında aşırı oynaklık gözlenen günlerde döviz satım ihalesi tutarının minimum tutarın 10 katına kadar artırılabileceğini açıkladı. Bu açıklamadan sonra kurda hafif gerileme oldu, ancak öğleden sonra dolar/TL paritesi tekrar yükselişe geçti. Dolar/TL paritesi 2.10’a yaklaşırken; sepet bazında TL 2.48’e yükselerek tarihi rekorunu yeniledi.
Sonuçta 13 Aralık’da Merkez Bankası kurlarıyla 2.0441 olan dolar/TL paritesi, 20 Aralık’ta 2.0928 TL’ye yükseldi; 2.8082 TL düzeyinde olan euro/TL paritesi 2.8557 TL’ye çıktı. 13 Aralık’da yüzde 9.07 olan gösterge tahvilin ortalama bileşik faizi ise bu haftanın son günü yüzde 9.60’a yükseldi.
DÖVİZ, PETROL VE ALTIN FİYATLARI
Döviz
ABD Doları, hafta başında Fed'in tahvil alımlarını azaltıp azaltmama konusunda karar alınması beklenen para politikası toplantısı öncesinde yatay seyir izledi. Japon yeni hafta başında dolar karşısında hafif değer kazanırken, euro fazla değişmedi.
Fed'in 17-18 Aralık'taki toplantısı öncesinde kısa pozisyonlar azaltılırken; yen de dolar karşısında beş yılın en düşük seviyesinden toparlandı. Hafta başında euro/dolar 1.3750; dolar/yen 102.80 düzeyindeydi. Hafta içinde ise tahvil alımları hakkındaki Fed kararı öncesinde yatırımcıların temkinli davranmasına paralel olarak dolar, özellikle euro karşısında değer yitirdi. Euro/dolar 1.3770 düzeyine çıkarken; dolar/yen 102.90 düzeyinde yatay seyretti. Perşembe günü ise dolar, Fed'in tahvil alımlarını azaltmaya başlama kararı ve ABD ekonomisinin sağlıklı bir toparlanma içinde olduğunu açıklamasının ardından yen karşısında beş yılın en yüksek seviyesini gördükten sonra kazanımlarını kısmen geri verdi. Dolar, 104.37 yen ile Ekim 2008'den bu yana en yüksek düzeyi gördükten sonra 104 yene geriledi.
Euro da dolar karşısında değer kaybına uğradı. Euro/dolar paritesi 1.3650 düzeylerine kadar geriledi. ABD'nin 10 yıllık Hazine tahvilinin getirisinin yüzde 2.9512 ile üç ayın zirvesine yükselmesi doları destekledi. Haftanın son gününde, Japonya Merkez Bankası'nın (BOJ) gevşek para politikasında beklendiği gibi değişiklik yapmaması ve ekonomideki ılımlı toparlanmanın sürdüğünü teyit etmesi para birimi yen üzerindeki baskının sürmesine neden oldu. Dolar/yen paritesi 104.50 yene yükseldi ve beş yılın zirvesini gördü. Euro/dolar ise yatay bir seyir sürdürdü. Cuma günü itibariyle Euro/dolar paritesi 1.3650; Dolar/yen paritesi 104.50 düzeyindedir.
Petrol
Brent petrolü, hafta başında Libya'da petrol ihraç edilen bazı limanların kapanmasına neden olan anlaşmazlığın giderilememesinin ardından varil başına 109 dolar düzeyinin üzerine çıktı. ABD hafif petrolü ise hafta başında varil başına 96.4 dolar düzeyindeydi. Hafta içinde Brent petrolü piyasasında yatırımcılar Fed'in tahvil alımları hakkındaki kararını beklerken fiyatlar 108 doların üzerinde yatay seyretti. ABD hafif petrolü ise 97 doların üzerine yükseldi. Brent petrolü Fed'in tahvil alım programını azaltma kararının ardından doların değer kazanmasına paralel olarak 109 dolara doğru geriledi. Ancak petrol fiyatları dolardaki değer artışı nedeniyle düşüş baskısı altında olmasına rağmen, Güney Sudan'da birkaç gün önce başlayan çatışmalar arz konusunda endişe yaratarak fiyatları destekledi. Haftanın son gününde ise Libya'daki arz kısıntısı ve ABD'nin yüksek Kasım ayı petrol talebinin etkisiyle. Brent petrolünün vadeli fiyatı 110 doların üstüne çıktı. Amerikan Petrol Enstitüsü tarafından yayımlanan verilere göre dünyanın en büyük enerji tüketicisi olan ülkenin Kasım ayı petrol ürünü tüketimi altı yılın en yüksek seviyesine yükseldi. Bu nedenle ABD petrolünün de 98 doların üzerine çıktığı görülmekte. Cuma günü itibariyle Brent ham petrolünün varili 110.80 dolar düzeyinde; ABD hafif ham petrolünün varili 99 dolar civarında seyretmektedir.
Altın
Altın piyasasında hafta başında fiyatlar Fed'in tahvil alımına yönelik karar alması beklenen toplantı öncesinde çıkıştaydı. Altın karar öncesinde yatırımcıların kısa pozisyonlarını kapatmalarına paralel olarak değer kazandı. Altının spot fiyatı 1245 dolara yükseldi. Altın fiyatı daha sonra ons başına 1230 dolara doğru hafif geriledi. Ancak Perşembe günü altın, Fed'in tahvil alımlarını azaltmaya başlama kararının ardından hızla değer kaybetti ve ons başında 1220 doların altına geriledi. Hızlanan satışlarla altın fiyatları bu yıl gördüğü en düşük düzey olan 1180 dolara kadar indi. Bu seviye aynı zamanda 2010'dan bu yana görülen en düşük seviye oldu. Haftanın son gününde de altın, Fed'in tahvil alımlarını azaltmaya başlamasının ardından başlayan satışlara paralel olarak altı ayın en düşük seviyesine yakın işlem görüyor. Bugün 1185 dolara kadar gerileyen altın daha sonra düşük değerlemeden yapılan alımlarla 1196 dolara yükseldi. Altın bu hafta yüzde 3, yıl başından bu yana yüzde 29 değer yitirdi. Cuma günü itibariyle altının spot fiyatı ons başına 1197 dolar civarındadır.
Kaynak: Dr. M. Veyis Fertekligil
T-Bank’ın Baş Ekonomisti