DİLARA ZENGİN - Türkiye'de kişi başına düşen plastik tüketimi son 3 yılda yüzde 11,5 artışla geçen yıl 90,1 kilograma yükselirken, uzmanlar plastik atıkların çevresel ve ekonomik etkilerinin geri dönüşümle önüne geçilebileceğini belirtiyor.
Plastik ürünlerin birçok alanda kullanımı artarken, bu ürünlerin atıkları çevre ve insan sağlığı için tehdit oluşturuyor. Plastik atıkların değerlendirilmesi ise çevre ve insan sağlığının yanı sıra ekonomi için de önem taşıyor.
Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) verilerine göre, Türkiye'de 2015'de 80,8 kilogram olan kişi başı plastik tüketimi 3 yılda yüzde 11,5 artarak geçen yıl 90,1 kilograma ulaştı.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye İklim Değişikliği ve Çevre Portföy Yöneticisi Nuri Özbağdatlı, AA muhabirine, bu yıl "Plastik kirliliğiyle mücadele et" temasıyla kutlanan 5 Haziran Dünya Çevre Günü dolayısıyla plastik tüketimi ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Plastiğin dünyada 1950'lerde yıllık 1,5 milyon ton olan üretiminin, gümüzde 300 milyon tonu bularak neredeyse en çok üretilen emtia özelliğine sahip olduğunu belirten Özbağdatlı, Türkiye'de ise yılda 9,6 milyon ton plastik üretildiğini kaydetti.
- "Plastiğin doğaya bırakılmaması gerekiyor"
Özbağdatlı, 50 yıl önce gündelik hayatta kullanılan kağıt, karton, demir, alüminyum, ahşap, kumaş, beton başta olmak üzere birçok eşya ve hammaddenin yerini plastiklerin aldığına işaret ederek, ambalaj başta olmak üzere Türkiye'de plastiği en çok kullanan sektörülerin inşaat, beyaz eşya, tarım, tekstil ve otomotiv olduğunu belirtti.
Plastiklerin ve bunlarda kullanılan kimyasalların çevreyle halk sağlığına uzun vadede son derece olumsuz etkileri olduğunu anlatan Özbağdatlı, "Türkiye’de üretilen 9,6 milyon ton plastiğin 2,2 milyon tonu sadece ambalaj olarak kullanılıyor. 2,2 milyon ton ambalajın sadece 501 bin tonu geri kazanılıyor. Plastikler, hayatı kolaylaştırırken aynı zamanda insan sağlığını ve çevreyi olumsuz etkiliyor. Bu nedenle plastik sorununu çözmek için bütüncül çözümler gerekiyor." dedi.
Özbağdatlı, plastik kirliliğiyle mücadelede plastiklerin sürdürülebilir yönetimi ve döngüsel ekonomi yaklaşımının yaygınlaştırılması gerektiğine işaret ederek şöyle devam etti:
"Mümkünse tek kullanımlık plastiklerin kullanılmaması veya kısıtlanması gerekiyor. Plastik poşet, pipet, pet bardak gibi kullanıp atılan plastik malzemeler yerine tekrar kullanım imkanı olan doğal ürünler teşvik edilmeli. Bunun dışında üretilen bir plastiğin mümkünse yeniden kullanılması, değilse geri dönüştürülmesi ya da geri kazanılması ve böylece doğaya hiçbir şekilde bırakılmaması gerekiyor. Bu sayede mevcutta üretilmiş olan plastiklerin yönetimi sağlanabilir. Plastik ihtiyacını sürdürülebilir bir şekilde karşılamak için mevcutta kullanılan plastik ürünlerin geri dönüştürülmesi gerekiyor."
- "16 şehirde geri dönüşüm tesisi bulunmuyor"
PAGDER Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Gülsün de plastik sektörünün ekonomiye katkısının geçen yıl 37,8 milyar dolar olduğunu belirterek, plastik geri dönüşümünün çevresel ve ekonomik önem taşıdığını vurguladı.
Gülsün, Türkiye'de bin 439 firmanın plastik atıkların geri dönüşümü üzerine faaliyet gösterdiğine dikkati çekerek, "Ülkemizde yaklaşık 4 milyon 200 bin vatandaşımızın yaşadığı 16 şehirde geri dönüşüm tesisi bulunmuyor." dedi.
Atıkların büyük kısmının evsel, günlük yaşam içinde oluşan atıklar olduğunu belirten Gülsün, geri dönüşümün önemini algılayan bireysel gelişmeler olduğunu ancak toplumun geneline hakim olan ambalaj atıklarının "çöp" olarak değerlendirilmesi düşüncesinin değişmesi gerektiğinin altını çizdi.
Gülsün, atıkların ayrıştırılmasın önemini vurgulayarak, "Ambalaj atıklarını kaynağında ayrıştırmayan, aynı çöp kutusuna atan, hatta işi bitince bulunduğu çevreye bırakan insanlarımıza kaynağında ayrıştırma ve geri dönüşümün önemini anlatmamız, her yaştan insanımızın bu kültür ve bilince ulaşmasını sağlamamız gerekiyor." diye konuştu.
Plastiklerin toprağa gömülmemesi, ayrıştırılarak geri dönüşüme kazandırılması gerektiğine dikkati çeken Gülsün, "Plastiklerin amaçları dışında kullanımı ve aşırı tüketimi başta çevre olmak üzere hammaddede ithalata bağımlı olan ülkemizde ekonomik kayıplara yol açıyor. Geri dönüşüm sistemimizi gelecek kuşakları kurtaracak şekilde şimdiden iyileştirmeliyiz." dedi.