Bu kasabanın etrafındaki radyoaktif gizem pelerini nedeniyle kimileri buraya Polonya’nın Çernobili diyor. Ancak bugün Polonya’nın kuzeyindeki Batı Pomeranya Voyvodalığı bölgesindeki Borne Sulinowo, doğayı keşfetmek isteyen maceracılar için heyecan verici bir seyahat noktası olmasının yanında Sovyetlerden kalan karanlık bir geçmişe de sahip.
Szczecin’den bu kasabaya ulaşmak için Polonya’nın çoğunlukla kırsal olan ovalarıdan geçmek ve aynı zamanda Soğuk Savaş mimarisinin izlerini taşıyan bölgelerde yolculuk etmek gerekiyor.
Bölgede Avrupa’nın NATO birlikleri için en büyük askeri eğitim alanı olan Drasko Pomorskie kasabasından başka bir şey bulunmuyor.
Geçen yıl bölgeye akın eden on binlerce askeri personel, Defender-Europe 20 için bölgedeki göller ve yoğun orman manzarasının sunduğu çevresel koşullardan faydalanarak çeyrek asırdır kıtadaki en büyük askeri tatbikatı gerçekleştirdi.
Drawsko’dan bir saat boyunca doğuya doğru ilerlenerek ormanın daha sessiz ve derin hale geldiği alanda ise Borne Sulinowo’nun eski yasak bölgesine varılıyor.
Tahrip olmuş eski bir Sovyet askeri hastanesi.
1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasından hemen önce bu bölgeye özel bir izinle girilebiliyordu ve burasıyla ilgili kimse bir şey bilmiyormuş gibi davranıyordu.
Yaklaşık 12 bin Sovyet askeri Soğuk Savaş’ın zirvesindeyken Borne Sulinowo askeri bölgesine yerleştirilmişti. Burası, Sovetler Birliği ile Doğu Bloku sosyalist cumhuriyetleri arasındaki Varşova Paktı anlaşmasının gereği olarak Polonya’da bulunan Kuzey Kuvvetler Grubu’nun bir parçasıydı.
Borne Sulinowo’da yerel bir müzenin sahibi olan Wieslaw Bartoszek, bölge hakkında CNN Travel’a “Askeri tesisler ve askeri güçler için burası devasa bir yapı alanıydı. 1945’ten sonra Sovyetler burayı ele geçirince burası Varşova Paktı askeri planının bir parçası haline geldi. Bölgeye giden tek bir yol vardı, o da elektrikli çitlerin ardında sona eren bir demiryoluydu” dedi. Bugün dahi Borne Sulinowo’nun yakınlarında yaşayan insanlar, gizemli kasabadan bahsetmekten çekiniyor.
İkinci Dünya Savaşı’ndan önce bölge Almanya’nın bir parçasıydı ve Gross Bron olarak biliniyordu. Bölge o dönem askeri üs ve eğitim alanı olarak işlev gördü. Adolf Hitler buraya 1938’de bir ziyaret gerçekleştirdi.
Adolf Hitler o zamanlar Almanlara ait askeri üs olan Gross Born’u 1938’de ziyaret etti.
Çoğu Almanlar tarafından yapılan yapılan daha sonra Sovyetler tarafından kullanıldı. Burada askerler için kışlalar, bir demiryolu, bugün terk edilmiş durumda olan büyük bir askeri hastane vardı. Bölge, ziyaretçiler için keşfedilmeyi bekleyen bir muamma olmaya devam ediyor.
Güvenlik için örülmüş çitler ve dikenli teller çoktan ortadan kalktı ve bölge meraklıların ziyaretine açık hale geldi.
Bölgenin özellikle yaz aylarında turistlerle birlikte popüler hale gedliğini söyleyen müzeci Bartoszek, ziyaretçilere burasıyla ilgili gizemli hikayeler anlatmayı seviyor.
Gross Born’da hapsedilip ölen askerlerin mezarları.
Borne Sulinowo bugünlerde artık insanların yaşadığı bir bölge. Sovyetlerin dağılmasının sonrasında kışlalar apartmanlara çevrildi. Demiryolu ise kaldırıldı ve bir otobana dönüştü.
“İnsanlar Polonya’nın başka bölgelerinden Borne’a geliyorlar çünkü daireler çok ucuz” diyen Bortezsk, burada yaklaşık 5.000 kişinin yaşadığını söylüyor.
İşlevsel binaların bazıları yıllar içinde restore edildi ve yenilendi. Sovyet döneminden kalan ve hala sağlam olan bir hastane tekrar yenilendi. Kasabanın merkezinde bulunan başka bir bina da şu an multpl sklerozlu hastaların tedavi görebileceği bir rehabilitasyon merkezine dönüştü.
Kasaba hala geçmişinden bazı izleri taşımayı sürdürse de bazı büyük binalar çürümeye terk edilmiş. Kasaba, geçmişte daha iyi günler yaşamış gibi görünse de, bu günlerde etrafındaki vahşi doğayı keşfetmek isteyen maceracı turistlerin uğrak noktası olarak yatırımcıların ilgisini çekmeyi umuyor.
Bölgede çam ve meşe ormanları, göller, nehirler ve çok sayıda gölet var. Ayrıca yaban domuzu, geyik ve sülün gibi vahşi doğa açısından da zengin bir yer.
Arkeologlar Sovyet nükleer savaş başlıklarının olası bir Batı Avrupa saldırısına karşı hazır bir şekilde burada depolandığını söyledi.
Sovyetler Birliği, Polonya’da nükleer füze depoladığını açıkça reddetmişti ancak gizliliği kaldırılan uygu görüntüleri arşivlerini inceleyen ve bina taramalarını analiz eden arkeologlar bunun tersi olduğuna inanıyor.
Bartoszek “Borne Sulinowo yakınlarında bu savaş başlıkları için bazı büyük depolar bulunuyordu. Komünist dönemde burası Avrupa’nın en iyi korunan gizli bölgelerinden biriydi” dedi.
Bu depolama alanları bugün artık ihmal edilmiş ve graffitiler için zemin haline gelmiş. Grafiti ile kaplı duvarlar çok iyi durumda olsa da içinde tesisat bulunmuyor. 70 metre uzunluğunda ve 10 metre yükseliğindeki depolar artık kalın bir toprak tabakasının altında kalmış ve üzeri çim ile örtülmüş durumda.
Borne Sulinowo’nun kuzeyinde Podborsko adlı başka bir nükleer bölge bulunuyor. Burası daha sonra Soğuk Savaş dönemi askerlerine adanan bir müzeye çevrilmiş.
Bartoszek’in söylediğine göre, füzeler Amsterdam ve Paris gibi şehirleri hedef alarak yerleştirilmişti ve savaş başlıklarının gücü 0.5 ila 500 kiloton arasında değişiyordu.
Artık bir müze olan Podborsko’daki bu sığınakta bir zamanlar nükleer savaş başlıklarını depolayacak ekipmanlar bulunuyordu.
Sovyetler tarafından hazırlanan planlara göre, tamamı Polonya Halk Cumhuriyeti komünist hükümeti tarafından finanse edilen roket depolarının inşaası 1969’da tamamlandı.
Alana yalnızca Rus askerlerinin ulaşabileceğini söyleyen Bartoszek “Bütün alan Polonya’nın yetkisi dışında tutuldu. Burası yalnızca Rus bölgesiydi” dedi.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından ve Varşova Paktı’nın sona ermesiyle birlikte bölgenin yer aldığı düm haritalar yok edildi.
Söz konusu kompleks hakkında ilk derin araştırmayı yapan ve Polonya’da Tarih ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nde profesör olan Grzegorz Kiarszys gibi araştırmacılar, depoların yerini belirlediler.
Bugün, terk edilmiş ve harap olmuş bu binaların üzerinde bir boşluk hissi hakim.