Prof. Dr. Kaplan: Depreme dayanıksız binalar yeniden yapılandırılmalı

Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Yapı Bölümü Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hasan Kaplan, Simav depreminde önceden inceledikleri ve hasar öngörülen birçok yapıda hasar meydana geldiğini, güçlendirme uygulanan yapılarınsa zarar görmediğini söyledi. Kütahya'nın Simav ilçesinde 19 Mayıs'ta meydana gelen 5,9 büyüklüğündeki depremle ilgili olarak PAÜ Deprem ve Yapı Teknolojileri Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan rapor açıklandı.
PAÜ’nün sadece Denizli değil, bölgedeki bütün illere hizmet verdiğini belirten Prof. Dr. Kaplan, “1994 yılından bu yana faaliyetlerini sürdüren deprem ve yapı teknolojileri laboratuarımızda, Türkiye'nin ilk üç boyutlu bina davranışı deneyi yapılmıştır. Özellikle yapıyı dıştan güçlendirme konusunda dünya literatürüne giren araştırmalar yapılmış ve yayınlanmıştır.” dedi. Depremde binaların hasar görmesi ve insanların çaresiz kalmasının kendilerini derinden üzdüğünü dile getiren Kaplan, “Yapılar mühendislik kurallarına göre inşa edilirse hasarın geçilir. Mevcut yapılar incelenerek deprem durumları ortaya koyulabilir ve güvenli hale getirilebilir. Bu konuda maalesef planlama sıkıntısı yaşanmaktadır. Zamanında gerekli önlemler alınamamakta, dayanıksız binalar kullanılmaya devam edilmektedir.” şeklinde konuştu. Simav’da depremden önce birçok binada inceleme yaptıklarını kaydeden Hasan Kaplan, “Deprem durumlarını ortaya koymuştuk. Yapılarda hasar meydana geleceğini söylemek için kâhin olmaya gerek yok. Bu konuda deneyim sahibi olunması ve incelemenin usulüne göre yapılması yeterlidir.” dedi. Deprem zararlarından korunmak için mevcut yapıların deprem durumunun belirlenmesi gerektiğini kaydeden Kaplan, “Çok miktarda depreme dayanıksız yapı olan ve sağlıksız yapılaşmanın bulunduğu alanlar, kentsel dönüşümle yeniden yapılandırılmalı. Gerekli olanların güçlendirilmesi, deprem gerçeğini iyi anlayarak eğitim kalitesinin yükseltilmesi gerekir.” ifadelerini kullandı.
Depremsellik inceleme ve güçlendirme projesi hazırlama işinin uzmanlık gerektirdiğine de dikkat çeken Prof. Dr. Kaplan, şunları kaydetti: “Ankara’dan yapılacak merkezî ihalelerle yapıların depremsellik incelemesi ve güçlendirme projelerinin hazırlanması işi çoğu zaman sıkıntılı olmuştur. Maliyetler artmış ya da yeterince incelenmeden hüküm verilmiştir. İşi sadece ticaret olarak ele almak, mühendislik mesleğine saygısızlıktır. Diğer taraftan güçlendirmenin işe yaramayacağını düşünmek de ayrı bir sıkıntıdır.”

SİMAV DEPREMİ RAPORU
PAÜ Deprem ve Yapı Teknolojileri Araştırma Merkezi’nin Simav depremi hakkındaki raporunda özetle şunlar kaydedildi: “Bu depremde özellikle boşaltılmasına karar vermiş olduğumuz ve ilgili idare tarafından hızlıca boşaltılmış olan 1965 yapımı Simav Cumhuriyet Lisesi binasında ciddi hasarlar ortaya çıkmıştır. Yapıda oluşan hasarlar nedeniyle 2006 yılında hazırlamış olduğumuz güçlendirme projelerinin uygulanması mümkün olmayıp hasarlı elemanlarla ilgili ek detaylara ihtiyaç duyulacaktır. Projenin mevcut duruma göre tadil edilerek yapının güçlendirilmesi veya binanın yıkılarak yeniden yapılması seçenekleri idarece değerlendirilebilir. Yusuf Koyuncuoğlu İlköğretim Okulu, 75. Yıl Cumhuriyet Pansiyonu ve Halk Eğitim Merkezi binaları için PAÜ olarak 2006 yılında hazırlamış olduğumuz güçlendirme projelerinin acilen uygulanması gerektiği de ortaya çıkmıştır. 2005 yılında incelenerek deprem dayanımı yetersiz görülen ve halen Simav Ticaret Meslek Lisesi olarak kullanılan binanın da güçlendirme projelerinin acilen hazırlanması gerektiği, yapıda oluşan hasarlardan görülmektedir. Daha önce güçlendirme uygulaması tamamlanmış olan Simav Ticaret Meslek Lisesi binasında kalkan duvar hasarları dışında yapısal bir probleme rastlanmamıştır. Bu bina, güçlendirmenin etkinliği konusunda Simav ilçesi için güzel bir örnek oluşturmaktadır. Nurullah Koyuncuoğlu Anadolu Lisesi ve Kız Meslek Lisesi binalarının acilen kapsamlı olarak incelenerek, ekonomik olması durumunda güçlendirilebileceği değerlendirilmiştir. Daha önce rapor ettiğimiz binalardan olan Simav Devlet Hastanesi eski binalarında da yer yer çerçeve dolgu ayrışmaları görülmektedir. Bu binayla ilgili olarak da daha önce yaptığımız önerilerin veya başka önlemlerin acilen hayata geçirilmesi gerekmektedir. Hükümet Konağı binasındaki hasarlar dolgu duvar ayrışması şeklinde olup taşıyıcı sistemde herhangi bir hasar görülmemiştir. Bu durumda yapının, benzer büyüklükte depremler için (50 yılda aşılma olasılığı yüzde 50 olan deprem) can güvenliğini sağlayabileceği söylenebilir ancak afet yönetimi açısından önemi düşünüldüğünde, acilen kapsamlı bir şekilde incelenerek deprem dayanımının (50 yılda aşılma olasılığı yüzde 10 ve yüzde 2 olan depremler için) belirlenmeli ve gerekiyorsa güçlendirme projeleri hazırlanmalıdır.