Propolis, bal gibi yine arılar tarafından üretilen ve inanılmaz faydaları olan bir maddedir. İçeriğindeki bileşenler ile birçok özellik barındıran propolis, soğuk algınlığında kansere kadar birçok hastalığa iyi gelmektedir. Propolis, anti-mikrobiyal, Antioksidan, Anti-Hemoroid, analjezik, anti-viral gibi birçok faydaları ile düzenli kullanımı sonucunda hastalıkların iyileşmesini sağlamaktadır. Peki propolis nedir, neye iyi gelir? Propolisin içeriği nedir? Propolisin faydaları nelerdir? Makalemizde propolis ile yapılan araştırmalar sonucunda propolisin faydaları nelerdir ayrıntıları ile açıklamaya çalıştık.
Propolis, arılar tarafından kovan içinde bulunan küçük delikleri kapatarak, kış aylarında dışarıdan kovan içerisine girebilecek her türlü parazit, hastalık ve bakterilerden arıların kendilerini korumak için yaptıkları dünyanın en ünlü doğal antibiyotiği olarak bilinen bir arı ürünüdür. Arılar tarafından kendilerini bakterilerden koruması için doğal bir antibiyotiktir. Propolis, antibakteriyal, antiviral, antifungal, antioksidan, antiparazitik özelliklere sahip yapışkan ve reçinemsi bir maddedir. Propolis, bal gibi bitkilerin filiz ve tomurcuklarından toplanan bir madde olup arılar tarafından balmumu ve bazı sindiririm salgıları ile karıştırılarak kullanılır.
Propolis ismi, ünlü filozof Aristotle tarafından verilmiştir ve yapılışı amacıyla doğru orantılı olarak şehrin koruyucusu olan bu ad verilmiştir. Eski çağlardan bu yana doğal bir ilaç olarak bilinen propopolis, Antik Mısır döneminde mumyalama aracı olarak kullanılmıştır.
Propolisin rengi, kovana, kovanın olduğu yerdeki bitki örtüsüne, mevsimsel durumlara göre değişir. Genelde koyu kahverengi olan propolis, yeşil, kırmızı, beyaz tonlarda da olabilmektedir. Bu durum sebebiyle propolisin bileşimi değişebilmektedir.
Propolisin kendine has bir kokusu olması ile birlikte biraz zeytini andırmaktadır. Propolis içeriğinde yaklaşık 55‘ini reçine ve bitkisel balsamları 30 civarında balmumu, 10 civarında uçucu yağları ve 5 civarında polenleri bünyesinde bulundurur.
Propolis, arı kovanları içine yerleştirilen bir tuzak yardımı ile toplanır. Beyaz renkte olan bu tuzak içine arılar, propolis ile balmumu karışımını sıvarlar. Buradan ise sıyırılarak propolis alınır.
PROPOLİSİN İÇERİĞİ
Propolis zengin kimyasal yapısı ile birçok ilacın aktif maddesi olan flavonoidleri, antioksidanları, biyolojik aktiviteye sahip maddeleri, antibiyotik, antimikotik, antiviral etkili maddeleri bünyesinde bulundurmaktadır.
Propoliste bulunan inorganik maddeler Sodyum (Na), Potasyum (K), Magnezyum (Mg), Kalsiyum (Ca), Baryum (Ba), Bor (Bo) (eser), Stronsiyum (Sr), Çinko (Zn), Kadmiyum (Cd), Aliminyum (Al), Silisyum (Si), Selenyum (Se) (eser), Demir (Fe), Nikel (Ni), Krom (Cr), Mangan (Mn), Titanyum (Ti), Gümüş (Ag), Kobalt (Co), Vanadyum (V) şeklindedir.
Flavonoidler; anti-mikrobiyal, ateş düşürücü Antioksidan, Kılcal damarlarların geçirgenliğini azaltıcı, Anti-Hemoroid
Krizin; Tümör Hücresel Toksisite, Anti-Helicobacter pylori
Apigenin; Gastrik Ülserin iyileştirilmesi, Ateş düşürücü
Qercetin; Hystaminopexic aktivitesi, Anti-viral, Kılcal damarların güçlendirilmesi, Anti-tumoral aktivite, Spazmolitik
Kaempfride; Spazmolitik , Anti-Mycobacterium phlei, Mikroorganizmaların asit direncine karşı
Kaemperol-7,4’-dimethyl ether; Anti-mikotik
Ermanin; Anti-mikotik
Galangin; Bacteriostatik activite, Anti-mikrobiyal ve anti-mikotik, Anti-Helicobacter pylori
Propolisin faydaları, toplandığı kaynağa ve yaşına bağlı olarak değişen içeriği ile farklılıklar göstermektedir. Propolisin faydaları arasında anti kanser, anti oksidan, anti inflamatuar, antibiyotik ve antifungal aktivite gibi geniş kapsamlı biyolojik etkilerinin olduğu yapılan araştırmalar sonucu ile ortaya çıkarılmıştır.
Uzmanlar, antibakteriyel, antifungal, antiviral, karaciğeri koruyucu ve anti inflamatuar özellikleri nedeniyle vücudun enfeksiyonlara karşı doğal savunma mekanizmasını artırmak için ve mide bağırsak ülserinin tedavisi amacıyla propolisi önermektedir. Hatta haricen sürülmesi ile bakteri ve mantarların neden olduğu birçok deri iltihabını iyileştirdiği bilinmektedir.
Propolisde B1, B2, B6 , A, C, E, niasin, pantotenik asit gibi vitaminler bulunmaktadır. Ayrıca propolis karoten (provitamin A) açısından da zengindir. Proteinler, amidler, aminler ve amino asitler propolisdeki azot materyalleridir. Aspartik, glutamik, triptofan, fenilalanin, lösin, sistin, metiyonin, valin, serin, histidin, arginin, prolin, tirozin, treonin, alanin ve lizin gibi amino asitlerden oluşmuş olan azot, propolis içerisinde %0.7 oranında bulunur. Propolisin içeriğindeki pek çok madde açığa çıkarılmasına rağmen halen içerdiği bir çok madde bilinmemektedir. Şu ana kadar, çoğunlukla su ve organik çözücülerde çözünebilenler bilinmektedir.
1- ANTİ-BAKTERİYEL OLMASI
Propolis ile laboratuvar ortamlarında yapılan araştırmalar sonucunda birçok bakteri türüne karşı koruyucu etkisi olduğu anlaşılmıştır. Arıların, kraliçe arıyı ve kendilerini dış ortamdan korumak için yaptıkları propolis, düzenli tüketiminde vücuda bakteri ve mantar sebebiyle oluşabilecek hastalıklara karşı koruma sağlar. Propolis, bu özelliğini içerdiği flavonidler, aromatik asitler ve esterler ile sağladığı anlaşılmıştır.
2- ANTİ-VİRAL OLMASI
Propolis ile yapılan araştırmalar sonucunda sadece insanlar değil hayvanlar ve bitkilerde de virüs kaynaklı olabilecek hastalıklara karşı etkili olduğu gözlemlenmiştir. Bu nedenle, propolis antiviral ilaç niyetine kullanılabilinir. Propolis, virüsleri öldürür ve çoğalmalarını önler.
3- ANTİ-TÜMÖR OLMASI (KANSERE KARŞI)
Evet, propolis ile yapılan araştırmalar onun anti-tümör olduğunu göstermiştir. Yani propolisin tümör hücreleri üzerinde gelişmeyi önleyici etkisi bulunmuştur. Araştırmacılar, propolis içeriğindeki etkin olan bu maddeleri izole etmeyi başarmışlardır.
Propolisin içeriğinde yer alan flavonoidlerin, kemoterapi veya radyasyon nedeniyle oluşacak toksik etkisine karşı koruyucu rol oynadığı anlaşılmıştır. Aynı zamanda anti-oksidan özelliği ile birlikte kemoterapinin etkisini artırdığı ve lökositler, ciğer ve böbrekler üzerindeki yan etkinin giderilmesini sağladığı ve bundan dolayı yüksek doz kullanılmasına olanak sağladığı ortaya çıkarılmıştır.
Propolis ile yapılan deneyler sonucunda şu kanser türleri üzerinde etkili olduğu gözlemlenmiştir;
4- ANTİ-OKSİDAN OLMASI
Anti-oksidanlar, kanser hücrelerin oluşmasını sağlayan serbest radikalleri bir şekilde önleyen maddelerdir. Propolis, bu özelliği ile kanser hücrelerinin oluşmasını önler. Aynı zamanda bu hastalık önleyici özellik göstermesini sağlar. Moleküllerin oksidasyonunu önler veya yavaşlatır. Bu özelliği ise yaşlanmayı geciktirir. Yani cilt sağlığı için önemli bir koruyucudur. Saçların bakımını da aynı etkiyi gösterir.
5- YANIK TEDAVİSİ GİBİ HARİCEN KULLANIMI
Propolis merhemi, anestezik, bakteri öldürücü ve yara iyileştirici özelliklerinin yanında kan ve lenf sistemini geliştirici özelliklere de sahiptir. Propolis ile üretilen cilt kremlerinin, yanık yaralarının iyileşmesinde yararlı etkileri yapılan araştırmalar sonucu ortaya çıkarılmıştır. Propolisin düzenli kullanımı sonucu antimikrobiyal etkiyi artırmakta ve yaranın iyileşmesini hızlandırmaktadır.
propolis, sahip olduğu anti-alerjik, anti-inflamatuar, anti-androjen, anti-lipaz, anti-mikrobiyal ve kolojen sentezini destekleyici etkileri nedeniyle cilt bakımı ürünlerinde de kullanılmaktadır. Propolis ve ekstraktının dermatolojik ve kozmetik kullanımı oldukça yaygındır.
6- AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞINDA KULLANIMI
Propolis üzerinde ağız ve diş sağlığı üzerinde birçok araştırma yapılmış ve birçok faydalı etkileri olduğu gözlemlenmiştir. Propolis, ağız içinde yer alan birçok bakteri, mantar ve virüs türlerini öldürmektedir. Bunun yanı sıra ağız yaraları ve iltihaplarına karşı iyileştirici özelliği bulunmaktadır. Yine propolisin bakteri plakları ve diş çürüklerini azalttığı yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkarılmıştır.
7- BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ GÜÇLENDİRME
Propolis, içerdiği vitamin ve mineraller ile bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar. Böylece vücudu grip ve nezle gibi hastalıklara karşı korunmasını sağlar. Bu tip hastalıklar süresinde kullanılan propolis, iyileşme sürecini de hızlandırır.
Propolisin çeşitli yararlı etkilere sahip olmasından dolayı kullanım alanı oldukça geniş olup propolis, tıpta, kozmetik sanayinde ve gıda sektöründe kullanılmaktadır. Bu nedenle de propolisin tablet, pastil, deri kremi, şampuan, ruj, diş macunu ve ağız spreyleri gibi ticari ürünleri hazırlanmıştır.
Bunun dışında aktarlarda sıvı ve kuru taneler şeklinde bulunur. Bazen de bal ile karıştırılmış formları satılmaktadır. Ya da tablet şeklinde kullanımı da mevcuttur.
Propolis günlük kullanım miktarı kullanıcının amacına ve yaşına göre değişebilmektedir. Her ne kadar faydalı bir ürün de olsa propolis kullanmadan önce bir uzmana danışmak faydalı olacaktır.
PROPOLİSİN ZARARI VAR MIDIR?
Propolis ile yapılan araştırmalar, herhangi bir yan etkisini saptamamıştır. Fakat arı ürünlerine alerjiniz var ise propolis siz de alerjik reaksiyonlara neden olabilir.