Prostat her erkekte doğuştan itibaren varolan bir organdır. Erişkin yaşa gelindiğinde prostat 15- 25 gram boyutlarındadır. Prostat idrar kesesinin alt ve ön kısmında yer alan içinden idrar kanalının geçtiği bir organdır. Ayrıca penisin kök arka kısmına uyan bölgede olduğunu tarif edebiliriz.
Prostat fonksiyon olarak meni sıvısının % 50’sini sağlar, penise giden sinirler prostat yan tarafında yerleşmişlerdir. Prostat aynı zamanda idrar kanalının bir bölümünü oluşturur.
Prostat yaşla ve testosteron hormon düzeyi ile bağlantılı olarak büyüyebilir. Prostat şekil olarak bir meyvaya benzetecek olursak ‘’PORTAKAL’’ şeklinde olduğunu düşünebiliriz. Büyüklüğü portakal kadar genellikle olmaz. Boyut olarak bir kestane boyutundadır(15-25 gram) . Prostat büyüdüğünde 200-300 gram boyutlarına yani küçük bir portakal boyutlarına kadar büyüyebilir.
Prostatın portakaldaki gibi kabuk ve meyva kısmı olarak iki ana bölümü vardır. Prostatın en sık görülen hastalıkları, Prostat büyümesi(Benign prostat Hiperplazisi) , Prostat Kanseri ve Prostatit ismi verilen prostatın enfeksiyonudur.
Prostat büyümesinde, prostat iç meyva kısmının büyüyerek idrar kanalını tıkaması ve idrar çıkışını engellemesi durumu ortaya çıkar. Bu durumda hasta idrar yapma zorluğu, geceleri idrara kalkma, damla damla idrar yapma, ıkınarak idrar yapma ve hatta bazen çok sıkışık olduğu halde idrar yapamama durumu ile karşılaşır. İdrar yapamama durumunda acilen erkeklerin hiç sevmediği ‘’SONDA ‘’ penise takılarak idrar boşaltılır ve kişi rahatlar.
Şekil 1 : Prostat normal boyutu ve büyümüş olduğu durumda idrar kanalının görünümü
Hastada üstte yazdığımız şikayetler oluştuğunda ilaç tedavisi veya ameliyat uygulaması yapılarak hastanın daha sonra daha rahat idrar yapması sağlanır.
Prostat kanseri belirti vermez , 40 yaşından itibaren PSA tetkiki yapılır, total PSA değeri 1 değerinin altında ise ve parmakla muayenede risk yoksa 50 yaşına kadar kontrol yapılmasına gerek yoktur. Fakat 50 yaşından itibaren her yıl PSA tahlili ve parmak muayenesi yapılmalıdır.
Prostat Büyümesi Ne Anlama Geliyor?
Prostat şekil olarak düşündüğümüzde bir portakal gibidir, kabuğu ve iç meyva kısmı vardır. Kontroller sırasında PSA tahlili haricinde , idrar tahlili, işeme testi(üroflow) ve ultrason tetkiki yapılır. Ultrason tetkikinde prostat normal büyüklüğünden fazla olabilir, yani boyut olarak artmış olabilir fakat prostat büyümesi idrar kanalını daraltacak içe doğru olmadan dışarı doğru büyüme olursa hastada idrar yapma ile ilgili sıkıntılar olmaz. Bu durumda ilaç tedavisi veya ameliyatlık bir durum söz konusu olmaz.
Prostatın boyutunun büyümesine rağmen idrar kanalını kapatmaması yani içe doğru büyümemesi durumunda idrar tıkanıklığına bağlı belirtiler görünmez ve bu duruma prostat büyümesi ismi verilmez.
Prostat Büyümesi Belirtileri
-Sık idrara çıkma
-Geceleri idrara kalkma
-İdrar yaparken zorlanma
-Ikınarak idrar yapma
-İdrarın bitmemiş olma hissi
Kesin Prostat Ameliyat Kriterleri
1. Hastanın idrarını yapamaması ve sonda takılması durumunda ameliyat zorunluluğundan bahsedilir..
2. Ultrason tetkikinde;
-Mesanede taş tespit edilmesi
-Mesanede 150ml’den fazla idrar kalması
-Böbrek ve idrar kanallarında genişleme (Hidroüreteronefroz) : Prostata büyümesine bağlı olarak mesanede kalan idrara bağlı olarak böbrek ve idrar kanalında genişleme olabilir, tedavi edilmediğinde böbrek yetmezliğine ilerler.
-Geçmeyen idrar yolu enfeksiyonu
-Kreatinin ve üre değerlerinin yükselmesi : Böbrek fonksiyonlarının prostat büyümesi sebebiyle bozulması sonucu ortaya çıkar.
3. Hastanın prostat ilacı kullanmasına rağmen idrar yapmada zorlanıyorsa ve şikayetlerinin arttığını, ilaçtan fayda görmediğini ifade ediyorsa ameliyat yapılması gerekir.
Şekil 2 : Prostat Ameliyatı esnasında prostatın iç meyva kısmı şekilde olduğu gibi kesilerek temizlenir ve tıkalı olan idrar yolu açılmış olur
Op Dr. Murad ÇELTİK
Web: www.muradceltik.com
facebook: www.facebook.com/opdrmuratceltik