Ağız ve diş sağlığı problemleri arasında diş kayıpları ve sonrasında yaşanan sağlık sorunları hastalar için önemli konular arasında.
Bütün veya bir kısım dişlerin çekilmiş veya dişeti rahatsızlıklarından dolayı kaybedilmiş dişler için ortaya çıkan protez diş tedavilerinde tedavi süreci nasıl işliyor, nelere dikkat edilmeli gibi konuları Dentakademi Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi'nden Protetik (Protez) Diş Tedavi Uzmanı Dr. Ufuk Başoğlu özetledi.
Dr. Ufuk Başoğlu diş protezi kullanmaya başlayan hastalar için 6 önemli noktayı listeledi;
Protez diş nedir?
Hem tam dişsizlik hem kısmi dişsizlikte kullanılan hareketli protez tipidir. Protez dişler, bütün veya bir kısım dişlerin çekilmiş veya dişeti rahatsızlıklarından dolayı kaybedilmiş olduğu ve arka dişleri olmayan hastalarda köprü bağlantısı yani sabit porselen yapılamayan hastalarda uyguladığımız tedavi yöntemidir. Ağzında hiç dişi olmayan hastalar, dişlerinin büyük kısmı eksik hastalar, ön bölgede ısırma dişleri kalmış olan hastalar hareketli protez kullanabilirler.
Protez diş tedavisinde süreç nasıl işliyor?
Tedavi sürecimiz, hastamızın radyolojik ve ağız içi muayenesi ardından, varsa sağlam dişleri belirlenerek başlar. Bu adımdan sonra, ağızdan ölçüler alınır ve hastamıza özel bireysel kaşıklar yaptırılarak asıl protezinin ölçüleri alınır. Ölçü işlemi sonrası ağızda var olan dişlerin yerlerine göre farklılık gösteren tasarımlarda iskelet protezleri dizayn edilir. Tam dişsizlikte işte protez tüm damağı içine alacak şekilde düzenlenir. Her iki protezde de ağız yüksekliği ve kapanışı tesbit edildikten sonra uygun dişlerin seçilmesi ile dişler dizilir ve protezler bitirilir.
Protez kullanmak nasıl bir his?
Tedavide hastamızın tercihleri büyük önem kazanır. Kısmı dişsizlikte kullanılan eski tip kroşeli ya da halk ağzı ile kancalı protezler dışında son zamanlarda tercih ettiğimiz daha estetik ve bağlantıların görünmediği hassas bağlantılı protezler de son zamanlarda çok tercih edilmektedir. Bu tip protezlerde farklılık, ağızda var olan dişlerin porselen ile kaplanarak özel bağlantılar yerleştirilmesini takiben, protez içine konan hassas tutucular ile biraraya gelmesi ile mümkün olmaktadır. Hassas bağlantıların avantajı, zamanla kroşelerin destek dişlerde meydana getirdiği aşınmanın sözkonusu olmaması, protezin daha zor çıkartılması yani daha sıkı oturması ve ayrıca kancaların görünmemesi dolayısıyla daha estetik sonuçlar alabilmemizdir.
Protez kullanmak, sabit porselen kaplamalara oranla daha farklıdır. Takılıp çıkarılabilir olmaları temizlikte kolaylık sağlarken, adaptasyon süreci hastamızın uyumluluğu ile alakalıdır. Hareketli protezler tek başına dişlerden destek almaz aynı zamanda dokular üzerine oturarak damaktan da destek alır. Bu sebeple dokuların proteze uyumu belirli bir süreç almaktadır. Yen'i takılan tam veya kısmı protezlerle hastalar hemen sert gıdalar yememeli, protez dokuya uyum sağladıkça yenilen gıdaların sertlikleri arttırılmalıdır. Uyum sürecinde dokuda vuruklar oluşabildiği için sık kontrollerle düzenlemeler yapılmalıdır. Uyum süreci yaklaşık 3-4 hafta arasında değişebilmekte, zamanla vuruklar tamamen geçerek protez dokulara tamamen uyumlu hale gelmektedir.
Protez gün boyu takılmalı mıdır?
Protezlerin gün boyu takılmasını önermiyoruz. Özellikle tam dişsiz hastalarda yani damağın tamamının kapalı olduğu durumlarda mutlaka yatarken protezler çıkartılarak dokuların hava alması sağlanmalıdır.
İmmediat (geçici) protezler ile kalıcı protezler arasındaki fark nedir?
İmmediat geçici protezler ile kalıcı hareketli protezler arasındaki fark ise, diş çekimleri sonrası dişeti ve kemik dokularının tamamen iyileşip son şeklini alması hastaya göre farklılık gösteren bir iyileşme süreci aldığından, bu süreçte hastamızı dişsiz bırakmamak için kullanılan protezler geçici protezler olarak adlandırılmaktadır. Tam iyileşme sonrasında daimi hareketli protezler yapılmaktadır.
Protezlerin bakımını ve temizliğini nasıl yapmalıyız?
Hareketli protezler ister tam damak isterse, iskelet protezler yani kısmi damak protezi olsun, ağız dışında temizlenmelidir. Su içine atılarak kullanılan temizleme tabletleri temizliğe yardımcı ajanlar olsa da, en iyi temizlik elde fırça kullanarak protezlerin temizlenmesidir. Protezleri kaynatmak, ya da çamaşır suyu kullanarak temizlik sağlanacağını düşünmek protezde hasar meydana getireceğinden dolayı, protezler konulan suyun içine ağız gargarası eklenerek gıda parçalarının dışında bakteri oluşumu da engellenebilir. Klorheksidin gibi gargaraların kullanılması ise protezi boyayabileceğinden seyretilmesi gerekmektedir.