Döllenen yumurtanın (embriyonun) yerleştiği, büyüdüğü ve doğum zamanına kadar gelişmesini sağlayan organa rahim (uterus) denir. Rahim, leğen kemiği içerisinde, idrar torbasının arka kısmında, kalın bağırsağının ön tarafındadır.
Doğum yapmamış kadınlarda rahim büyüklüğü 5-6 cm arası iken doğum yapan kadınlarda daha iridir (6-7 cm büyüklüğündedir). Genital bölge organlarını sabit tutan bağlar yaşın ilerlemesi, doğum sayısı ve şekli gibi nedenlerle işlevini kaybedebilir. Bu durumda rahim aşağı doğru kayar veya vajinadan dışarı çıkar. Fazla sayıda gebelik, östrojen eksikliği, normal doğum, iri bebek doğurmak, ağır yük kaldırmak, sürekli öksürmek, kronik kabızlık ve fazla ıkınmak, şişmanlık, bazı akciğer hastalıkları nedeniyle karın çevresindeki kasların ve bağ dokusunun fazla gerilmiş olması da rahim sarkmasına neden olur.
Rahim sarkması sıklıkla bir veya birden fazla Normal Doğum (vajinal doğum) yapmış menopoz sonrası dönemde olan kadınlarda daha sık görülür. Fakat üreme çağındaki kadınlarda da görülebilmektedir. Genetik olarak zayıf bir bağ dokusuna sahip olmak da risk faktörlerinden biridir.
Orta dereceli bir rahim sarkması; bel ağrısı, vajina içerisinden dışarı doğru bir kitle şeklinde bir şeylerin çıkması, alt karın çevresindeki ağırlık hissi ya da aşağıya doğru çekiliyormuş hissi, cinsel ilişki esnasında ağrı hissedilmesi gibi belirtileri barındırır.
Hafif ve orta derecede rahim sarkmalarında pelvis kaslarını sıkılaştıran Kegel egzersizleri hastalığın semptomlarını yatıştırabilir, hastayı rahatlatabilir. Bir önlem olarak yapılan Kegel Egzersizleri; rahim, mesane ve bağırsağa destek olan pelvis taban kasları sıkılaştırarak yapılır. Pelvis taban kasları idrarı durdurmak için sıkılan kaslardır. Pelvis tabanı güçlenirse rahim sarkmasıyla ilgili semptomlar azalır ve pelvis içindeki organlara daha iyi destek sağlar. Kegel egzersizlerinde pelvis kasları 5 saniye sıkılıp 5 saniye serbest bırakılır. Bu egzersizler günde 3 set 10’ar defa yapılmalıdır.
Fakat ileri dereceli rahim sarkması cerrahi müdahale gerektirir. Ameliyat karından ya da aşağıdan (vajinal yoldan) yapılabilir. İleri boyutta sarkmalarda kadın rahmini eliyle hissedebilecek duruma gelir. Veya Daha ileri durumlarda dışardan bakıldığında rahim tamamen vajina dışında görülebilir. Rahim sarkması hemen yanında bulunan kalın bağırsak (rektum-rektosel) ve idrar torbasını (mesane-sistosel) da etkiler. Ayakta iken, ıkınma sırasında, öksürme ve hapşırmada alt bölgede dolgunluk ve ağrı hissedilir. Rahimle birlikte rektum (kalın bağırsağın ucu) sarkması yaşayanlarda ise, rektum vajinaya doğru iyice yaklaşır ve kabızlığa neden olur. İdrar torbasında sarkma varsa ayaktayken, cinsel ilişki sırasında ve gülme esnasında idrar kaçırma ve zor idrar yapma sorunu ortaya çıkar. Genital bölge organlarının sarkması cinsel yaşamı da olumsuz etkiler. İdrar kaçırma, alt bölgede dolgunluk gibi şikayetlerle doktora başvurulduğunda jinekolojik muayene sonucunda kolayca tespit edilebilir.
Rahim sarkması için tedavi, kişiye göre planlanır. Hastanın yaşı, çocuk sahibi olmak isteyip istemediği, hastalık derecesi ve genel sağlık durumu tedavinin şeklini değiştirir. Hafif ve orta dereceli sarkmalarda Kegel egzersizleri ile sarkma durumu kısmen de olsa durdurulabilir. İleri rahim sarkması durumunda cerrahi operasyon kaçınılmazdır.
Rahim sarkması ileri derecede ise karın içerisinde rahmi yerinde tutan bağlara ulaşılarak bu bağlar yukarı çekilerek sağlamlaştırılır. Böylece rahmin alınmasına da gerek kalmaz. Sarkmanın yeniden ortaya çıkma riski yapılan ameliyatın çeşidine göre ve hastanın ameliyat sonrasında kendini korumasına göre değişmektedir. Rahim sarkması probleminin ortaya çıkmasını önlemek için sağlıklı beslenmek, aşırı kilo almamak, kabız kalmamak alınacak önlemlerin başında gelir. Karın tabanındaki kasları güçlendirmek için egzersiz yapmak da faydalı olacaktır.
Doç. Dr. Taner Usta
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
www.drtanerusta.com
Instagram: /drtanerusta