Reel kesim güveni 2009’a yüzde 59.4 oranı ile başlarken, 2008 başına göre yüzde 43 azalış gösterdi. Bir yıllık dönemde sipariş miktarları yüzde 60’ın üzerinde düşerken, gidişat ve sermaye yatırım harcamaları yarıya indi. Aylık bazda bakıldığında ise reel kesim güveni Mart ayından sonra ilk kez artış kaydetti.
Merkez Bankası, Ocak ayı İktisadi Yönelim Anketi sonuçlarını açıkladı. 2008 yılı içerisinde işyeri kapsamında yapılan güncelleme sonrasında, İktisadi Yönelim Anketi'nin sonuçları 2009 yılı Ocak ayından başlayarak imalat sanayinde faaliyet gösteren 2 bin 29 işyeri ve girişim merkezinin yanıtlarına dayalı olarak hesaplanmaya başlandı. Ocak ayında bin 620 katılımcıdan yanıt alındı, yanıtlama oranı yüzde 79.8 oldu.
Sonuçlardan yapılan belirlemeye göre, Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre reel kesim güven endeksi yüzde 43 azalarak 104.2’den 59.4’e geriledi. Mevcut toplam sipariş miktarı yüzde 61.4 azalarak 80.8’den 31.2’ye düştü. Gelecek üç aydaki üretim hacmi, yüzde 39.8 azalarak 127.7’den 76.9’a indi. Gelecek üç ayda toplam istihdam yüzde 45 azalarak 109.6’dan 60.3’e düştü. Son üç ayda toplam sipariş miktarı yüzde 63.3 azalarak 101.5’ten 37.3’e geriledi. Gelecek üç ayda ihracat sipariş miktarı yüzde 38.3 azalarak 124’ten 76.5’e indi. Sabit sermaye yatırım harcaması yüzde 48.8 azalarak 107.1’den 54.8’e düştü. Genel gidişatı gösteren endeks yüzde 52.5 azalarak 91’den 43.2’ye geriledi.
AYLIK BAZDA MART’TAN BERİ İLK KEZ GÜVEN ARTTI
Aylık bazda bakıldığında ise reel kesim güveninde artış oldu. Ocak ayında endeks, bir önceki aya göre 7.1 puan artarak 59.4 seviyesinde gerçekleşti. Gelecek üç aydaki üretim hacmi, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, genel gidişat, gelecek üç aydaki toplam istihdam, sabit sermaye yatırım harcaması eğilimi ve son üç aydaki toplam sipariş miktarı endeksi artış yönünde etkilerken, mevcut toplam sipariş miktarı endeksi azalış yönünde etkileyen faktör oldu. Mevcut mamul mal stokunda bir önceki aya göre bir değişim görülmedi. Endeksin üçer aylık hareketli ortalamaları Ocak ayında bir önceki aya göre 3.3 puan azalarak 55.4 oldu.
Son üç aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmindeki azalış eğiliminin, Ocak ayında da sürdüğü gözlendi. Son üç ayda alınan toplam sipariş miktarı eğilimi azalış yönündeki seyrini korurken, ihracat siparişleri ve iç piyasa siparişleri eğilimlerinde azalış diyenler lehindeki seyrin bir miktar güçlenerek devam ettiği görüldü. Mevsim normallerine kıyasla yapılan değerlendirmelerde, mevcut toplam siparişlerin mevsim normallerinin altında olduğu yönündeki değerlendirmelerin güçlenerek devam ettiği, mamul mal stoklarının mevsim normalinin üzerinde olduğu yönündeki değerlendirmelerinin ise bir önceki aydaki seviyesinde olduğu görüldü. Katılımcıların son üç ayda Avrupa Birliği içindeki yurt dışı piyasalarda rekabet gücünün azaldığı yönündeki değerlendirmelerinin bir önceki üç aylık anket dönemi seviyesinde sürdüğü gözlendi. Avrupa Birliği dışındaki yurt dışı piyasalarda rekabet gücüne yönelik değerlendirmelerde eğilimin rekabet gücünün kötüleştiğini düşünenler lehine olan seyrinin zayıflayarak devam ettiği, yurt içi piyasalardaki rekabet gücünün azalış yönlü seyrinin ise bir miktar güçlendiği görüldü.
Gelecek üç aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmine ilişkin beklentilerde azalış yönlü seyrin zayıflayarak devam ettiği gözlendi. Ocak ayında, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarındaki azalış yönlü beklentiler zayıflayarak devam etti. Gelecek üç ayda toplam istihdamdaki azalış yönlü beklentilerdeki zayıflama devam ederken, gelecek on iki aya ilişkin sabit sermaye yatırım harcamaları beklentilerinin azalış yönlü seyrinde de zayıflama görüldü.
SORUN TALEP YETERSİZLİĞİ, ÇOĞUNLUK KARAMSAR
Ankete katılan işyerlerinin yüzde 10.6'sı üretimlerini kısıtlayan faktör bulunmadığını belirtirken, yüzde 62.6'sı talep yetersizliğinin üretimlerini kısıtlayan en önemli faktör olduğunu belirtti. Bunu da sırasıyla diğer faktörler, mali imkansızlıklar, işgücü yetersizliği ve hammadde-ekipman yetersizliği izledi.
Ortalama birim maliyetlerinde son üç aydaki artış eğiliminin önceki ay seviyesinde olduğu gözlendi.
Gelecek üç aydaki ortalama birim maliyet artış beklentilerinde önemli değişiklik gözlenmezken, gelecek üç aydaki satış fiyatları beklentisinin azalacak diyenler lehine olan seyri zayıflayarak devam etti. Gelecek on iki aylık dönem sonu itibarıyla yıllık ÜFE enflasyonu beklentisi geçen aya kıyasla 1.3 puan azalarak yüzde 11.2 oldu.
Sanayi dalındaki genel gidişat konusunda kötümserler lehine olan seyrin azalarak devam ettiği gözlendi. Ocak ayında, içinde bulunduğu sanayi dalı hakkında bir ay öncesine kıyasla daha iyimser olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 4, daha kötümser olduğunu belirtenlerin oranı ise yüzde 60.8 oldu.