Cumhuriyet'te yer alan habere görei İran’a yönelik ambargonun delinmesine ilişkin ABD’de görülen davada 12 jüri üyesi, davanın tek tutuklu sanığı Atilla’yı isnat edilen altı suçun beşinde suçlu buldu. Kara para aklama suçundan beraat eden Atilla’nın, ABD Hazine Bakanlığı’nı dolandırdığı, Uluslararası Acil Ekonomik Güç Yasası’nı (İEEPA) deldiği, bankacılık sisteminde sahtekârlık yaptığı ve kara para aklamak için suç ortaklığı kurduğu sabit görüldü.
Kararın açıklanmasının ardından Atilla için yaklaşık iki sene sürebilecek temyiz süreci de başladı. Atilla’- nın avukatları, Yargıç Richard Berman’ın 11 Nisan’da vereceği hükmü bekleyecek. Atilla’nın işlediği sabit görülen suçlar için öngörülen ceza dilimlerini değerlendirecek olan Berman, kararını alırken şartlı salıverilme memuru tarafından sanık hakkında hazırlanan raporu ve Atilla hakkında kendisine yazılan şahsi mektupları da göz önünde bulunduracak.
TAHMİN EDİLEMEZ
Adını vermek istemeyen bir hukukçu ise yargıç Berman’ın açıklayacağı karar konusunda herhangi bir tahmin yapılamayacağını vurgulayarak “Herhangi bir zarar var mı yok mu; var ise miktarı ne kadar, suça ne aşamada ve ne ölçüde müdahil olunduğu gibi hususlar ceza miktarını çok değiştiriyor” dedi
‘ATİLLA KURBAN EDİLDİ’
Karar açıklandıktan sonra basının soruları yanıtlayan savunma avukatları Victor Rocco ve Cathy Fleming ise davada Atilla’nın “oynanan garip bir oyunun kurbanı” olduğu konusunda hemfikirlerdi. Avukat Rocco, “Burada daha büyük bir şeyler oluyor, bunun ortasında kalan Atilla oldu. Nihayetinde o bir şebekenin ne mimarı, ne de tasarımcısı; savcılık delillerine göre kendisine biçilebilecek en kötü rol ise, fonksiyonel konumdaki bir şahıs olması. Gördüğümüz delillerin hepsi Zarrab’la alakalıydı, Atilla ile değil” dedi.
SAVCIDAN SERT AÇIKLAMA
Savcı Joon Kim ise karar sonrası yapılan yazılı açıklamada “Suçlarını önceden kabul etmiş Reza Zarrab’la birlikte, İran yaptırımlar rejiminde milyar dolarlık bir delik açan bu devasa ve arsız şemanın merkezinde bulunan 2 kişi, şimdi ciddi federal suçlardan mahkûm edilmiş bulunuyorlar. Yabancı banka ve bankacıların önünde iki seçenek var; ya İran ve diğer yaptırımlara konu ülkelerin ABD yasalarını ihlaline isteyerek yardımcı olursunuz ya da ABD doları ile çalışan uluslararası bankalar topluluğunun bir parçası olmayı tercih edersiniz. Her ikisini de seçmeniz mümkün değil” ifadeleriyle dikkat çekti. Bu açıklama çerçevesinde, Halkbank için ABD makamlarının ne tür bir girişimde bulunacağı da merak konusu.
ZARRAB NE YAPIYOR?
Kendisine isnat edilen bütün suçları kabul ederek etkin pişmanlık hakkını kullanan Reza Zarrab için ise çarşamba günü bir ceza tayin duruşma tarihi belirlenmedi. Bu, eski sanığın, işlediği suçlar ve yaptığı suç ortaklıkları ile alakalı halen savcılara bilgi verme aşamasında olduğuna işaret ediyor. Davayı takip eden ancak ismini vermek istemeyen Amerikalı bir gözlemciye göre, Zarrab’ı anlattıkları bağlamında daha birçok davada tanık koltuğunda görebiliriz ve sahip olduğu bilgileri anlatması, suçla örülü yaşadığı hayatla orantılı aylar sürebilir.
Reza Zarrab’ın, yeni bir kimlikle sıfırdan bir hayata başlamasına imkân verecek Tanık Koruma Programı’na alınıp alınmadığına dair henüz bir bilgi yok. Savcılıkla yapılan işbirliği anlaşmasının mahkeme kayıtlarına yansıyan detaylarında, hükümetin Tanık Koruma Programı da dahil olmak üzere gerekli adımları atmayı kabul ettiği belirtilmişti.
Zarrab, ifadesinde Atilla’nın kendisinden kesinlikle rüşvet almadığını söylemekle birlikte bankacının İran yaptırım mevzuatları hakkındaki bilgisi ile kurulan yasadışı sisteme katkıları olduğunu vurgulamıştı.
MAHKÛM ETTİREN İFADELER
Ancak, jürinin kararında Zarrab’ın değil, ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı çalışan yaptırım denetleme ofisi, OFAC’ın iki eski direktörünün verdiği ifadelerin daha etkili olmuş olabileceği yorumları yapılıyor. Adam Szubin ve eski CIA Direktör Yardımcılığı da yapmış olan David Cohen, İran yaptırımları konusunda Halkbank adına sıkça muhatap oldukları yetkilinin Atilla olduğunun altını çizmişlerdi. Szubin, bir adım ileri giderek, oldukça net hatırladığını söylediği özel bir görüşmeye atıf yapmış ve Halkbank’ın ihlale karışmasından endişe ettiğini gündeme getirdiğinde, Atilla’nın heyecanlandığını ve terlediğini söylemişti. İfade verirken, avukatının, “Heyecanlı mısınız” sorusunu son derece sakin bir tonla, “Evet, oldukça” diyerek cevaplayan sanık yerine ABD yetkilisinin sözünün daha etkin sayılmış olabileceği ileri sürüldü.
Eski Halk Bankası Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla’nın isnat edilen altı suçun beşinde suçlu bulunduğu davada adı geçen ancak ABD’de olmadıkları için yargılanmayan diğer isimler için ABD’de herhangi bir adlı sürecin işleyip işlemeyeceği teknik detaylardan çok siyasi bir konu olarak görülüyor. “Bu kişilerin ülkelerinde siyasi dokunulmazlık sahibi olmaları burada suçlanmalarını engellemez, bunu geçmişte gördük” diyen Columbia Üniversitesi hukuk profesörü Daniel Richman, “Bir ülke liderliğine kadar erişildiği vakit, ABD savcılık ofisi ve dışişleri bakanlığı arasında milli çıkarların masaya yatırıldığı değerlendirmeler olur. New York Güney Bölgesi savcıları ise ellerindeki delilin götürdüğü yere kadar gitmeleri ile bilinir” diye konuştu.
“Siyasi çıkarların gözetilmesine” örnek olarak 2010 yılında New Jersey eyaletinde yakalanan 10 kişilik Rus casus grubunun Rusya’daki dört tutuklu karşılığında ülkelerine iade edilmesini gösteren Richman, “New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nin baktığı bu davada suçların düşürülüp düşürülmemesi konusunda çok sıkı görüşmelerin yapıldığı biliniyor” diyen Richman, “Sonunda, siyasi çıkarlar gözetilerek dava düşürüldü” diye konuştu.
Eski bir New York Güney Bölgesi savcısı olan Richman, “Bu aralar Washington’un milli çıkarları nasıl tanımlayacağından kimse emin olamaz” tespitinde bulunarak şöyle devam etti: “Özellikle Güney Bölgesinin başını çektiği profesyonellik anlayışıyla görev yapan savcılık ofisleri, Washington tarafından oldukça sağlam bir tezle desteklenmeden bu tür ‘milli çıkar’ açıklamalarını kabul etme eğiliminde olmazlar. Washington eğer yalnış nedenlerle kötü eylemleri destekler noktaya gelirse, bu durum hukukun üstünlüğüne inanan savcı ve kişiler vasıtasıyla ya bir sızıntı haber ya da bir istifa üzerinden mutlaka duyulur.”