MUHAMMET KURŞUN - İranlı uzmanlar, Rusya'nın iki ülkeyle olan iyi ilişkileri nedeniyle İran ile İsrail arasında, Suriye’de yaşanan gerginliklerde tarafsızlık politikasını benimsediğini belirtiyor.
İsrail ordusunun pazartesi gecesi İran Devrim Muhafızları'na bağlı özel güç Feylak el-Kudüs'ün Suriye topraklarındaki hedeflerine hava saldırısı yaptığı yönündeki açıklaması, Tahran ve Tel Aviv’in Orta Doğu’daki çekişmesini yeniden gündeme getirdi.
İsrail'in açıklamasında hava saldırılarının işgal altındaki Golan Tepeleri'ne atılan ve “Demir Kubbe" hava savunma sistemi tarafından imha edilen rokete yanıt olarak düzenlendiği ve "Feylak el-Kudüs'e ait eğitim kampları ve mühimmat depolarının da aralarında bulunduğu çok sayıda hedefin vurulduğu” iddia edilirken, İran’dan konuya ilişkin resmi açıklama yapılmadı.
- "İran, Suriye’de çok fazla nüfuza sahip"
İranlı Rusya ve uluslararası ilişkiler uzmanları, İsrail’in gerçekleştirdiğini iddia ettiği saldırıları ve Moskova yönetiminin Tahran ile Tel Aviv arasındaki gerginlikte oynadığı rolü AA muhabirine değerlendirdi.
İran-Rusya İlişkileri Uzmanı Dr. Şuayb Behmen, Tel Aviv yönetiminin Donald Trump liderliğindeki ABD politikaları ve İran’a karşı karamsar bakıştan yararlanmaya çalıştığını ve Suriye’deki İran hedeflerine yönelik saldırıları da Tahran yönetimine karşı baskıları artırmak amacıyla gerçekleştirdiğini söyledi.
Behmen, İsrail'in "tahrik edici adımlarla" kamuoyunu İran’a karşı harekete geçirmeyi ve bu konuda Avrupa Birliği'ni de yanına almayı hedeflediğini savundu.
İranlı uzman, şu değerlendirmelerde bulundu:
"İran, İsrail'e kıyasla daha akıllı bir politika izliyor. Eğer yok edici bir cevap vermek istese İsrail’i sorunlarla karşı karşıya bırakabilir. Bir süre önce Golan Tepeleri’nde böyle bir hamlede bulundu ve bunun üzerine İsrail, Ruslardan ara buluculuk yapmasını istedi. İran siyaseti ‘sabır’ üzerine kuruludur ve bu yüzden İsrail’in tuzağına düşmedi. Çünkü Suriye’de daha stratejik işlerle meşgul. Ayrıca o coğrafyadaki mevcudiyeti daha kalıcı ve nüfuzu daha güçlü. İsrail ise İran’ın temel siyasi stratejisini değiştirmek ve onu oyuna dahil etmek istiyor. İran ise Suriye’deki uzun vadeli stratejisi nedeniyle ‘sabrı’ meslek edindi.”
Rusya'nın Suriye’ye girdiği tarihten bu yana meydana gelen tüm gerginliklerde iki tarafın da yararına bir pozisyon almadığını dile getiren Behmen, "Rusya İsrail ve İran’ın Suriye’deki gerginliğinde tarafsızlık politikası yürütüyor. Moskova'nın bu iki ülke arasındaki ihtilaflar ve çatışmalar konusundaki çizgisi sürekli aynı kalmıştır. Rusya bu tür ihtilaflarda taraf tutmayı çıkarlarıyla uyumlu görmüyor. Çünkü Rusya'nın çıkarları, Suriye’deki durumun daha karmaşık hale gelmemesini gerektiriyor." ifadelerini kullandı.
Behmen, Moskova siyasetinin ilk etapta iki devleti de sükunete davet etme yönünde olduğunu, İran ile İsrail arasında tarafsızlığını korumaya ve bu konuda rol oynamamaya çalıştığına işaret ederek, "Rusya, pozisyon almanın Suriye’deki şartları daha karmaşık hale getireceğine inanıyor. Rusya, Suriye meselesini çözmenin peşinde." görüşlerini dile getirdi.
Suriye’de İsrail ile yaşanan gerginliklerin İran’ın zayıflaması anlamına gelmediğini savunan Behmen, şunları kaydetti:
"İran, Suriye’de çok fazla nüfuza sahip. İsrail’in iddia ettiği gibi atılan füzeler ve mevzilerin hedef alınması İran’ın Suriye’deki konumunu zayıflatmaz. Çünkü İran bu saldırılara aynı şekilde cevap veriyor ve hamlelerin tek taraflı olmasına müsaade etmiyor."
- "Rusya'nın İsrail ile İran arasındaki tercihi sessiz kalmaktan yana"
İranlı uluslararası ilişkiler uzmanı Hüseyin Beheştipur ise Suriye’deki İran hedeflerine yönelik saldırıların da İsrail iddiası olduğunu ve bunun Tahran yönetimi tarafından teyit edilmediğini ileri sürdü.
Beheştipur, İran’ın bu konudaki resmi pozisyonunun henüz belli olmadığını vurgulayarak Şam dolaylarında bir saldırının olduğunun doğrulandığını ancak bunun İran mevzileri olup olmadığının ise henüz netlik kazanmadığını söyledi.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun yaklaşan seçimleri kazanmak için böyle bir gerginliğe ihtiyaç duyduğunu öne süren Beheştipur, şunları ifade etti:
"İsrail’de seçimler yaklaşıyor, o nedenle önceleri birkaç gün sonra üstlendiği saldırıları şimdi ivedilikle kendisinin yaptığını açıklıyor. İsrail, seçimler öncesi daha fazla maceracılık peşinde. İsrail Başbakanı, iç meselelerden kaynaklı olarak baskı altında. O yüzden kriz icat ederek ondan yararlanmaya ve kendisini muktedir göstermeye çalışıyor."
Beheştipur, Moskova'nın tutumuna ilişkin olarak da Rusya'nın hem İran hem de İsrail ile iyi ilişkilere sahip olduğunu belirterek, "Rusya’nın İran ve İsrail arasındaki meselelerle ilgili tercihi sessiz kalmaktan yana. Genel olarak gerginliklerde tarafsızlık rolü oynuyor ve bazen de ara bulucu konumunda oluyor." dedi.
- Ne olmuştu?
İsrail, pazartesi gecesi İran Devrim Muhafızları'na bağlı özel güç Feylak el-Kudüs'ün Suriye topraklarındaki hedeflerine hava saldırısı düzenlemişti.
İsrail ordusundan yapılan yazılı açıklamada, hava saldırılarının pazar günü işgal altındaki Golan Tepeleri'ne atılan ve “Demir Kubbe" hava savunma sistemi tarafından imha edilen rokete yanıt olarak düzenlendiği belirtilerek, "Feylak el-Kudüs'e ait eğitim kampları ve mühimmat depolarının da aralarında bulunduğu çok sayıda hedef vuruldu." ifadesine yer verilmişti.
Öte yandan Suriye’nin resmi ajansı SANA'nın askeri bir yetkiliye dayandırdığı haberde de İsrail'in karadan ve havadan güdümlü füzelerle Suriye topraklarına saldırdığı, Suriye hava savunma sistemlerinin saldırıyı engellediği ve füzelerin çoğunu hedefine ulaşmadan imha ettiği kaydedilmişti.
Netanyahu, 13 Ocak'ta yaptığı açıklamada, İsrail ordusunun son 36 saat içinde Şam'da aralarında İran'a ait silah depolarının da bulunduğu "İran'a ve Hizbullah'a ait" noktaların vurulduğunu ifade ederek, İsrail'in daha önce de benzer saldırılar düzenlediğini itiraf etmişti.