Tüm dünyayı etkileyen Kovid-19 salgınından en fazla etkilenen sektörlerden biri otomotiv oldu. Otomobil üreticileri, temel ham madde ve çip gibi kritik ürünlerin tedarikinde yaşanan sorunlar nedeniyle üretimi azaltmak zorunda kaldı. İlk dönemlerde fabrikaların üretimi durdurması, bulunurluk sorununa yol açarken, sıfır araç bulamayan kullanıcılar, salgın döneminde bireysel araç kullanımı talebinin artmasıyla da ikinci el araçlara yöneldi. Artan talebe rağmen yeni otomobil siparişlerinin çok uzun zaman alması ikinci el araçlara yönelimi hızlandırdı.
Sıfır araçta bulunurluk sıkıntısının ortaya çıkması, üretim ve lojistik maliyetlerinin artması ve otomobile karşı artan talep karşısında tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de ikinci el araç fiyatlarında yükseliş yaşandı. Ayrıca salgın döneminde ortaya çıkan yarı iletken (çip) krizi de üretimde aksaklıklara sebep oldu ve arz-talep dengesini olumsuz yönde etkiledi.
Sektör, pandemiden sonra şimdi de Rusya-Ukrayna arasındaki savaştan dolayı yara aldı. Rusya'nın işgali nedeniyle Ukrayna'da üretim tamamen dururken, otomotivde küresel hammadde ihtiyacının yüzde 40'ını karşılayan Rusya'da da üretimle ilgili sıkıntılar yaşanıyor. Yüksek lojistik maliyetleri ve parça bulunabilirliği ile boğuşan sektörde yeni bir alarm daha verildi. Yapılan tahminlere göre küresel satışlar yaklaşık 400-500 bin adet düşecek. Son iki yıldır otomobil tedariki konusunda sorun yaşayan Türkiye otomotiv sektörünün de bundan etkileneceği ifade ediliyor.
Ancak otomobil tedarikindeki sorun, petrol fiyatlarındaki artış, dolar kurunun yüksek olması nedeniyle bir süredir beklemede olan tüketici için geçtiğimiz günlerde önemli bir karara imza atılmıştı. BDDK, nihai fatura değeri 400 bin lira ve altında olan taşıt alımı amacıyla kullandırılan kredilerde vade oranını 48 ay olarak belirledi.
Sıfır ve ikinci el araç piyasasındaki son gelişmeleri Habertürk TV’de değerlendiren ikinci el otomobil satış firması genel müdürü Muhammet Ali Karakaş konuya ilişkin yaptığı değerlendirmesinde şunları söyledi:
“Bu tarz kaotik ortamların her ülke için bazı sonuçları oluyor. Bizde de hem sıfır hem de ikinci elde fiyatlar enflasyon, faiz ve kur üçgeninde yukarı yönlü hareket ediyor. Rusya önemli bir neon gazı ve çelik tedarikçisi. Bunlarla ilgili kaygılar var. Ama bunun piyasada fiyatlara yansıdığını gözlemlemek çok mümkün değil. Önümüzdeki aylarda savaşın akıbetine göre otomobil markaları üretimleri ile ilgili karara varacaklardır. Şu an pazara etkisi olduğunu söylememiz yanlış olur. Ocak ayından beri neredeyse sabit bir dolar kuru ve BDDK’nın aldığı taşıt kredisi kararı ile vatandaş heyecanlandı. Bunun pozitif yansımalarını sahada gördük. Şubat’ın 15’i itibariyle piyasada hareketlilik başladı. BDDK’nın kararı çok güzel oldu. Ayrıca bahar ve bayram da yaklaştı. Önümüzdeki dönemde bu hareketlilik daha da artacak. Mutlaka savaş kuşkusu vatandaşta bekleme isteği yaratıyor. Umarım kısa sürede barış olur ve herkes işine konsantre olur. 10 yaş altında otomobil almak kullanılabilirlik açısından tereddüt yarattığı için 150 bin TL ile 600 bin TL arasında. Ancak fiyatlar orta segment ve B segmentte değişiyor."
Dünya’da yer alan haberde Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Haydar Yenigün ise, OSD üyeleri olarak gelişmeleri yakından ve üzülerek takip ettiklerini ifade ederek, “Yaşanan sürecin sanayimiz üzerindeki etkisi ilerleyen dönemde daha belirgin hale gelecek olmakla birlikte, tüm bu riskler ve olası senaryolar üzerinde aksiyon planlarımızı oluşturmaya devam ediyoruz. Öncelikli temennimiz en kısa sürede barış ortamının sağlanması” dedi.
Çok katmanlı ve kompleks bir tedarik zinciri yapısına sahip olan otomotiv sanayisinin Rusya’dan ithalat hacmini net olarak ölçümlemenin mümkün olmadığını ifade eden Yenigün, şu bilgileri verdi:
“TÜİK verilerine göre 2021 yılında Rusya’dan ithal edilen motorlu kara taşıtlarının karoserileri ile aksam ve parçalarının değeri 9 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Ancak hammadde ve enerji açısından önemli bir ihracatçı konumunda olan Rusya’nın otomotiv ana sanayiine dolaylı ihracatının çok daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Öte yandan Rusya, dünyanın önemli doğalgaz rezervlerine sahip olması sebebiyle küresel enerji piyasasının önemli bir oyuncusu. İçinden geçilen sürecin enerji piyasası üzerine ve dolayısıyla sanayiciye de etkisi olabilecek.”