Maggie Greenwood-Robinson
Duş aldıktan sonra dökülen saçlarınızdan veya yastığınızın saçla kaplanmasından şok oluyorsunuz.
Saçlarınızın dökülmesi konusunda ne yapabilirsiniz? Bugüne kadar sadece erkeklere olan şeyin size de olabildiğini görmek inanılmaz gelebilir. Saç dökülmesi tüm kadınlarla ilişkilendirilemez ancak aşırı saç dökülmesi hastalığı kadınlar arasında yaygın olarak görülür.
Saç dökülmesi utanma, düş kırıklığı, depresyon, huzursuzluk, kişisel saygıyı zayıflatan hatta evlilik sorunlarına neden olabilir. Kişinin daha yaşlı ve özgüveni azalmasını sağlayan saç dökülmesi üzüntüyle ilişkili rahatsızlıkların artmasına da neden olur. Saçlarınız zayıfsa küme küme dökülür ya da bölge bölge kellik gözlenir. Yalnız değilsiniz. ABD’de 40 yaşın altındaki, 20 milyondan fazla kadın saç dökülmesi sorunu yaşıyor.
Eğer saçlarınız zayıflayarak dökülmeye başladıysa kararlı olun. Bununla ilgili yapabileceğiniz şeyler var. Saç kaybını tedavi eden ve önleyen birçok seçenek vardır. Bilimsel olarak çeşitli ilaçların saç dökülmesini yavaşlattığı veya aksi yönde değiştirdiği görülüyor. En yeni formüller umut vermeye devam ediyor.
Dahası saç nakli, kel olan bölgeyi küçültmek gibi cerrahi müdahaleler, saçlarınızın yeniden eskisi gibi görünmesini sağlıyor. Saç dökülmesi tedavisinin en heyecanlı anı bu andır.
Öncelikle, saç kaybının nedenini araştırın ve yapmanız gerekeni öğrenin.
Not: Saç dökülmenizin aşağıdaki nedenlerle ilgili olup olmadığını anlayın.
Genetik
Stres
Gebelik
Saç Koparma
Alopesi ( Saç Dökülmesi)
İlaçlar veya Vitaminler
Yaşlanma
Hastalıklar
Kozmetik Değerler
Eğer olağandışı bir saç dökülmesi fark ettiyseniz kısa sürede bir doktora (Bir dermatologa) başvurun. Huzursuzluk ve depresyon gibi psikolojik sorunlarda saçların zayıflaması ve dökülmesine neden olur. Psikolojik huzursuzluklar gibi sorunların tespiti ile doğru tedavi uygulaması saç dökülmesini önler, saçlarınızın eski haline dönmesini sağlar. Doğru tanı ve tedavi için doktor veya dermatologa başvurmanız yararlı olacaktır.
Öncelikli olarak saç dökülmenizin ardındaki gerçekleri öğrenmek için genel sağlığa dair şu sorulara yanıt verebilirsiniz.
Saç dökülmeniz ne kadar zamandır sürüyor?
Saç dökülmeniz ne zaman başladı?
Saç dökülmeniz kökten mi yoksa kırılmadan mı?
Yakın zamanda hastalık veya ameliyat geçirdiniz mi?
Ailenizde kellik var mı?
Hiç ilaç ve vitamin aldınız mı?
Normal beslenmeniz nedir?
Ani ve açıklanamayan kilo kaybı yaşadınız mı?
Son dönemde hamilelik, rahmin alınması ya da adet düzensizlikleri gibi sorunlar yaşadınız mı?
Ne tür saç koruma ürünleri, şampuanlar, besleyiciler, kimyasal uygulamalar kullanıyorsunuz?
Saçlarınızı şekillendirmek için ne tür araçlar kullanıyorsunuz?
Ek olarak değişikliğin fark edilmesi için birkaç yıl önce çekilmiş fotoğrafınızı da yanınızda götürün. Bu tür bilgiler doktor ya da dermatologun size daha iyi yardımcı olmasını sağlayacak. Sizin tıbbi geçmişiniz doktorunuzun problemi daha iyi tespit ederek, size yardımcı olmasını kolaylaştıracaktır. Eğer saçlarınız bilmediğiniz nedenlerle dökülüyor olabilir. Sebep basit olabileceği kadar demir eksikliği, hormonal problemler ve kompleks sorunlarda buna neden olabilir. Mümkün nedenleri anlamak ve erken tespit etmek doğru tedavi için yapılmalıdır. Saç dökülmesinin durdurulması ve saçın korunması potansiyel tedaviler ile mümkün.
Androgenetik Alopesi (Katılsal Saç Dökülmesi)
Saç dökülmesinin ortak sebebi genlere dayanıyor. Androgenetik alopesi, kalıtsal saç dökülmesi ergenlikten sonra 40 yaş altındaki süreçte başlayabilir. Bazen de menopoz döneminde ortaya çıkabilir.
Androgenetik alopesi, hem kadınları hem de erkekleri etkiler. Kellik sorunu olan erkeklerin saçları önden arkaya doğru dökülmeye başlar ve büyük yama şeklinde saç dökülmeleri, kellik gözlenir. Kadınlarda ise, saç zayıflayarak genel olarak dağınık ancak daha çok üst kısımlarda, daha çok olacak şekilde dökülür. Kadınların yaklaşık % 50’si androgenetik alopesi ile ile karşılaşır, terminolojide kadın modeli kellik olarak adlandırılır.
Eğer saçlarınız çıkmamak üzere dökülüyorsa, saç dökülmesi size genetik miras olabilir. Bu sorun annenizden geçmek zorunda değil, diğer aile fertlerinden size geçen genetik özellik olabilir. Genetik sonuç olarak, kıl hücreleri hormonlara karşı aşırı hassas hale gelebilir.
Telefon hattı gibi, bu hormonlar kıl hücresine daha az saç üretmesi mesajını iletir. Bu mesajı alan hücrelerin genetik özelliği nedeniyle, saçların gelişim süresi kısalır, zayıflar ve dökülür. Bazı kıl hücrelerindeki bu döngü kalıcı olur ve saç üretimi tümüyle durur. Androgenetik alopesi genetik ve hormonal faktörler içerir. Saç kaybına neden olan hormon ise ‘androjen’ hormonudur. Kadınlarda ise androjen hormonu yumurtalık ve adrenalin bezleri tarafından üretilir.Androgenetil alopesi ile, saçlarınızı azar azar kaybediyor olabilirsiniz ancak Asla tamamen kel kalmayacaksınız. Doğru tedavi ile saç dökülmesi kısmen tersine döndürülebilir. Etkili ilaçlar, antiandrojenler, aktif antrojenleri sabote ederek saçı koruyor.
İki sınıf antiandrojen bulunuyor; steroidal ve nonsteroidal.. Steroidal antiandrojenler hormonlardır. Nonsteroildal antiandrojenler hormonal aktiviteye sahip değildir. Bunlar potansiyel koruyucu olarak geliştirildi, steroidak androjenlerden daha az risk taşır.
Antipandrojen Tipleri
Antiandrojenlerin sadece Avrupa ve Kanada’da sayısız çeşidi bulunuyor. Saçın yeniden çıkmasını ve saçın dökülmesini önleyen bu ilaçların hiçbiri Amerika’nın ünlü Gıda ve İlaç Kurumu tarafından onaylı değil ancak diğer tıbbi durumlar için kullanılmasına izin verilmiş. Çünkü, saç çıkarma özelliği antiandrojenlerin yan etkisinden sadece biri.. Ne olursa olsun psikiyatristler ve dermatologlar saç dökülmesi için antiandrojenleri yine de tavsiye eder. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ise hamilelikte kullanılmaması gerekliliğidir.
Tıp literatürüne göre, antiandrojenler, erkek fetusta kadınsı özellikler ortaya çıkmasına neden oluyor.
Telogen Effluvium
Saç dökülmesinin ikinci ortak şekli Telogen Effluvium’dur, genellikle duygusal ve psikolojik stresle beraber diğer nedenler tetikler. Telogen effluvium and androgenetik alopesi, % 95 oranında saç dökülme olaylarının nedenidir. Anagen dönemdeki bir kıl prematür (zamanından önce) olarak telogen döneme geçer; böylece telogen dönemdeki kıl oranı artar. Neden olan olaydan 2-5 ay sonra telogen effluvium başlar. Kıl döngüsündeki karışıklık ve telogen dönemdeki kıl oranındaki artışa bağlı gelişen diffüz (tüm saçlı deriyi kapsayan) saç kaybıdır. Bu durum kadınları çoğunlukla 40, 50, 60’lı yaşlarda etkiler. Herhangi bir yaşta olabilir. Kadınlarda daha sık rastlanır. Telogen effluvium, saçlarınızın tutam tutam dökülmesine, hatta iki, üç ayda ya da daha uzun süre devam edebilir. Telogen effluvium’un üç tipi vardır; Aniden, kronik, gecikmiş
Ani Telogen Effluvium
Bu tip genellikle bedensel kaynaklı aşırı heyecan gibi strese karşılık başlar. Saç dökülmesi birden ve arka arkaya ortaya çıkar.
Gecikmiş Telogen Effluvium
Bu tip psikolojik veya bedensel stres, hastalık ameliyat gibi büyük sıkıntılar sonrasında başlar ve birkaç ay süreyle giderek yayılır. Örneğin; rahim ameliyatı olduysanız, birkaç ay sonra yaygın saç dökülmesi sorunu ile karşılaşabilirsiniz. Aileden birini veya çocuğunuzu kaybetmek telogen effluvium’un bu tipini tetikler. Bebeğiniz doğduktan sonra da eğer saçlarınızın avuç dolusu döküldüğünü fark ettiyseniz, gecikmiş telogen effluvium sorunu yaşadığınız kabul ederek, tedavisi için başvurmalısınız. Doğum sonrasında saçlarınız dökülmeye başlayabilir. Bununla beraber, 4 ile 8 ay arasında yeniden büyümeye başlayabilir. Bazı kadınlar, buna rağmen yeni çıkan saçlarının doğum öncesi kadar kalın olmadığını belirtiyor.
Kronik Telogen Effluvium
Eğer saç dökülmeniz aylarca yıllarca inatla sürüyorsa, kornik telogen effluvium olabilirsiniz.
Saç genellikle deri yüzeyinde kaybedilir ancak kellik kesin sonuç değildir.
Beslenme ve Telogen Effluvium
Eksik protein telogen effluvium ile ilişkilendirilebilir. Kısa aralıklarla protein alındığında, vücudunuz bunu korumaya çalışır. Bu savunma mekanizması saçların dökülmesine neden olur. Çok proteinli gıdalarla beslenmek ise, saç dökülmelerine karşı korur.Diyetisyenler ile bazı vejetaryenler, protein eksikliğiyle ilişkili saç dökülmesi riskleri karşısında karşı karşıya gelir.
Bazen de, demir eksikliği durumunda da telogen effluvium ortaya çıkar. Kan testleri ile demir eksikliğini belirlemek oldukça kolay. Böyle bir durumunuz varsa demir açısından zengin yiyecekler ile vitaminleri kullanabilirsiniz. Anoreksia, bulimia gibi yeme bozuklukları durumlarında yetersiz beslenme sonucu telogen effluvium ile karşılaşılabilir.
Kornik olmayan Telogen Effluvium
Kronik olmayan durumlarda telogen effluvium düzeltilebilir ve saçların büyümesi kendi kendine normale dönebilir. İlaç tedavisi gerekmez, bazen sakinleştirici veya yatıştırıcı türü ilaçlar verilebilir. Oldukça sık sakinleştirici ilaçlar alanlarda da az miktarda da olsa saç dökülmesi gözlenir. Bu ilaç tedavisinin bir sonucundan çok zihinsel sakinleşmenin sonucudur.
Saç koparma
Bu tür saç kaybı trichotillomania (engellenemez saç kopartma hastalığı) ya da saç koparma alışkanlığı olarak adlandırılıyor. Androgenetik alopesi, telogen effluvium ya da diğer saç dökülmesi rahatsızlıkları gibi tıbbi bir problemden çok psikolojik bir rahatsızlıktır.
Amerika’da yaklaşık 8 milyon kişi bu rahatsızlığa sahip.. Özellikle yetişkin kadınlar arasında yaygın. Yapılan araştırmalar, saçını çekenlerin kişisel saygılarının düşük, kendisini beğenmeyen, huzursuz, sık sık depresyon geçiren ve vücutlarından memnun olmayan kişiler olduğu ortaya koyuyor.
Trichotillomania genellikle çocukluk çağında başlar ve stres yönetme teknikleri ile bu dönemde başarı ile tedavi edilir. Bu rahatsızlıktan şüphelendiğiniz zaman, dermatologunuz kafa derisi kanaması ve saç köklerinin yapısına bakmak için biyopsi olabilir. Saçlar genellikle yeniden çıkar, uzun yıllar saç koparma sonucunda ise kalıcı saç kayıpları söz konusu olabilir.
Bölgesel saç dökülmesi (Alopecia Areata)
Alopesi areata, herhangi bir alanda saç kaybı oluşturabilen, tekrarlayıcı bir hastalıktır. Alopesi areata'nın en yaygın şekli, yuvarlak veya oval şekilde görülür ve en çok saçlı deri ve kaşlarda dikkati çeker. Yuvarlak veya oval, genellikle bozuk para büyüklüğündeki saç kaybı, tüm saçların kaybına kadar ilerleyebilir (alopecia totalis). Alopesi areata'nın sebebi $bilinmemektedir fakat genellikle otoimmun bir hastalık olduğu düşünülmektedir. Vücut saç foliküllerini tanımaz ve onlara saldırır.. Hastalar, hastalık nedeni olarak sıklıkla stres ve kaygıyı suçlarlar.
Alopesi Areata Tedavisi
Çoğu durumda saç dökülmesi az ise saçlar yeniden çıkar. Eğer dökülme 5 yıl veya daha uzun süredir devam ediyorsa iyileşme şansınız yine vardır. Alopesi Areata’nın tedavisi yoktur ama sayısız etkili yöntem uygulanmaktadır. En yaygın tedavi topikal yada injeksiyonla uygulanan steroidler iledir (cortison). Tedavi sonucu eğer Alopecia areata bir yıldan daha az sürmüş ise iyidir, daha uzun sürmüş ise kötüdür (özellikle erişkinlerde). Bu hastalıkta cerrahi tedavi tavsiye edilmez. Tedaviden sonra bile bazen alopesi areata’nın kötüleşme riski vardır. Saç dökülmesinin birçok nedeni kadar, tedavi edici birçok ilaç da vardır. Bu nedenle bu konudaki araştırmalardan vazgeçmeyin, kullandığınızın ilaçların saçlarınızı nasıl etkilediğini iyi takip ederek, doktorunuzla paylaşın.
Kemoterapi ve Saç Dökülmesi
Kemoterapi ilaçlarının saç dökülmesine neden olan yan etkisi bilinir. Bu ilaçların hücrelerle savaşı saç hücrelerinin yapısında karışıklığa neden olur ve saç dahil vücuttaki kılların % 95’i dökülür. Kanser tedavisinden birkaç hafta sonra saç ve diğer tüyler geri çıkar. Buna rağmen, uzun süre kullanılan kemoterapi ilaçları alopesi korkusuna neden olabilir. Kemoterapi veya diğer ilaçlar sebebiyle saç dökülmesi anajen effluvium (anagen effluvium) olarak adlandırılıyor.
İlaç reçeteleri
Çoğu ilaçlar saçların zayıflayarak dökülmesine neden olabilir. Antidepresanlar, ağrı kesiciler, kan inceltici ilaçlar, kan basıncını yükseltici ilaçlar ve bazı kolesterol düşürücü ilaçlar bunlardan bazılarıdır. Doğum kontrol ilaçları da saç kaybına neden olabilir. Eğer sürekli saç dökülmesi sorunu yaşıyorsanız ve doğum kontrol ilaçları kullanıyorsanız bu ialçlar dökülmeye neden olabilir. Bu durumda doktorunuzdan farklı bir doğum kontrol ilacı önermesini isteyiniz. Östrojen tabanlı bir ilaç da dökülmeyi artırabilir.
Tamamlayıcı vitaminler
Tamamlayıcı perhiz de saç dökülmesine neden olabilir. Aşırı A vitamini alınması (günlük 50.000 mg üzeri) durumunda saç kaybı yaşanabilir. Yaşlandırmayı geciktirici olarak satılan DHEA’nın da bu tür etkisi olabilir. Birkaç bitki de saç dökülmesi de saç dökülmesiyle ilişkilendirilebilir. Bunlardan biri bağışıklık sistemini güçlendirici ve stresle mücadele özellikleri nedeniyle Çin’ de yüzyıllardır rağbet gören bir bitki Astragalus’tur. Doğal selenyum kaynağı olan selenocystathionine de saç kaybına neden olur. Saç yüksek miktarsa sülfür ve sülfür içeren proteinlerden oluşur. Selenocystathionine sülfürü engeller. Bu tür tamamlayıcı tıp ürünleri kullanmadan önce içeriğini ve etkilerini okuyun. Eğer ince saçlarınızın döküldüğünü görüyorsanız hemen tamamlayıcı ilaçları kullanmayı bırakarak, doktorunuzla konuşun.
Yaşa bağlı saç dökülmesi
Yaşa bağlı olarak saç dökülmesi kaçınılmaz. Tipik aşamalı bir dökülmeyi fark edeceksiniz, dağınık dökülmeler yaklaşık 50’li yaşlarda gözleyebilirsiniz. Saç dökülmesinin diğer formları fark edilebilir sadece bu tip zor fark edilir. Eğer menopoz sonrası dönemde şiddetli dökülme görüyorsanız, kısmen başın ön bölümünde dökülme gözlüyorsanız androgenetik alopesi’den şüphelenebilirsiniz. Yaşla ilişkili saç dökülmesi için özel bir tedavi yoktur. Buna rağmen saç dökülmenizi yavaşlatacak beslenmeleri tercih edebilirsiniz.
Hastalıklarla ilişkili saç dökülmesi
Saç dökülmesine neden olan hastalıklar var. Hastalıklar tedavi edildiğinde, saçlar yeniden çıkıyor.
Sifilitik Alopesi (Syphilitic Alopecia)
Ortada hiçbir neden yokken saçlarınız dökülüyorsa ve diğer sebeplerle ilişkili değilse, bunun sebebi sifilis olabilir. Seks yoluyla geçen üçüncü derece bakteri kanda enfeksiyona neden olabilir. Sifilis kan testi ile tespit edilebilir. Eğer erken dönemde tespit edilebilirse, sifilis komple tedavi edilebilir. Eğer tedavi edilmezse bakteri ölümcül olabilir. Sifilis antibiyotik ile tedavi edilebilir ve saç büyümesi normal haline dönebilir.
Troid Hastalıkları
Troid hastalıkları da saç kaybına neden olabilir. Hipertroid sonucu aşırı troid hormonu üretildiği zaman saç dökülmeleri gözlenebilir. Tiroid bezi etkinliği yetersizliği durumunda da hipotroidizm gözlenir, bu da saç dökülmesine neden olabilir. Her iki durumda da tedavi ile saç dökülmesi önlenir. Tedaviden birkaç ay sonra hormon seviyesi normalleşince saçlar çıkmaya başlar.
Bakteriyel enfeksiyonlar
Bakteriyal enfeksiyonlar, saç hücrelerini etkileyerek saç dökülmesine neden olabilir. Küçük, iltihaplı sivilceler saç kökleri çevresinde çıkar ve saç kökünü zayıflatır. Diğer bir bakteriyel enfeksiyon tipi pyoderma ise, saç derisini kızartır ve pul pul dökülmesine neden olur. Bu sorum kültürel testlerle tanımlanabilir.Bakteriyel enfeksiyonlar korkutucu gelebilir ancak ağızdan alınan ilaçlarla mücadele etmek mümkün.
Mantar enfeksiyonu
Yetişkinlerde nadiren gözlenen bu durum saç kaybına neden olabilir. Bu enfeksiyon tipi de kültür el testlerle tespit edilir. Mantarı önleyen ilaçlarla (Gris-PEG, Grisactin, or Fulvicin- P/G), ve sıklıkla ağızdan alınan steroidlerle (kortizonlu ilaçlar) sorun giderilebilir.
Seborrhea ve Psoriasis
Seborrhea ve psoriasis gibi cilt hastalıkları da saç dökülmesine neden olabilir. Seborrhea, saç köklerinin altında bulunan ve yağ ifraz eden gudde (sebaceous glands) fazla aktif hale geldiğinde, aşırı yağ düzenleyici (sebum) üretilir. Tıbbi şampuan ve anti androjen ilaçlar ile tedavi edilir. Psoriasis, dirsekleri, dizleri, gövdeyi etkiler. İlaçlar ve fototerapi ile tedavi edilebilir.
Kozmetik nedenlerle saç dökülmesi
Kozmetik nedenlerle saç dökülmesi, saç şekillendirici ürünlerin içerdikleri kimyasallar sebebiyle gözlenir.
Saç biçimi
Saçları sıkı sıkı bağlamak, saçınızı çeken lastikler kullanmak saç dökülmesine neden olabilir.
Bu sebeplerle gözlenen saç dökülmelerine çekme sorunu alopesi denir. Saç derisinde ortaya çıkar ancak tespit etmenizi sağlayan belirgin bir kellik gözlenmez. Sıkı sıkı başlamayı bıraktıktan sonra saçlarınız yeniden çıkar.
Boyatma, rengini açtırma, perma yaptırma
Kimyasal ürünlerle yapılan bu tür saç şekillendirme uygulamaları yanlış uygulanırsa, saçı zayıflatır ve kırılır. Çok kötü bir uygulama ise dökülür. Ayrıca, alerjik reaksiyonda saçların dökülmesine neden olur.