Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan raporda, üretimde kullanılan alet ve ekipmanın uygun şekilde temizlenmemesi, gerekli ve yeterli önlemlerin alınmaması durumunda dondurma yiyenlerin 'salgın hastalıklara' yakalanabileceği belirtildi. Raporda, soğuk zinciri kırılmadan dondurmanın yenilmesi gerektiği kaydedildi.
İHA muhabirinin edindiği bilgiye göre, Sağlık Bakanlığı, Türkiye'de önemli bir halk sağlığı sorunu olan ve en son Hacettepe Hastanesi'nde 700'ü aşkın personelin 'Brusella'ya yakalanması üzerine hastalıkla ilgili kapsamlı bir rapor hazırladı. Çiğ ve pastorize edilmeyen sütün içilmesiyle ortaya çıkan Brusella'nın birinci hedefinin çiftçiler olduğunu belirten raporda, uyarılara yer verildi. Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan raporda, Brusella'ya yakalananlarda, düzenli olmayan sürekli ateş, baş ağrısı, sırt, kas ve eklemlerde ağrıları, titreme, gece terlemesi, yüzde 10-20 oranında karaciğer-dalak büyümesinin görüldüğü belirtildi. Raporda, ayrıca hayvancılıkla uğraşanların, taze peynir tüketenlerin, çiğ veya yeterince pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerini tüketenlerin 'risk altında' oldukları sıralandı.
Dondurmalar ve yenilebilir buzlu ürünler de patojen bakterilerin üremeleri bakımından ciddi bir tehlike kaynağı olduğunu belirten raporda, "Üretimde kullanılan alet ve ekipmanın uygun şekilde temizlenmemesi, gerekli ve yeterli önlemlerin alınmaması durumunda salgın hastalıklara neden olabilir. Özellikle salmonella kontaminasyonu bilinen en tehlikeli kontaminasyondur. Bu nedenle üretimden hemen sonra soğuk zincirin kırılmadan ürünün tüketiciye sunulması gerekmektedir" denildi.
BRUSELLA NASIL BULAŞIR? Sütün içerdiği protein, yağ, karbonhidrat, mineral madde, vitamin, enzim, su gibi besin maddeleri ve büyüme için gerekli tamamlayıcı faktörleriyle insanlar için olduğu kadar mikroorganizmalar için de vazgeçilmez bir besin kaynağı olduğunu vurgulayan raporda, Brusella'nın nasıl ortaya çıktığı şöyle anlatılıyor: "Hijyenik şartlarda elde edilmeyen süt, özellikle içerdiği patojen mikroorganizmalar açısından sütün işlenmesinde veya uygun şartlarda elde edilmeyen süt ürünlerinin tüketilmesinden dolayı sağlık açısından risk oluşturmakta ve istenmeyen sağlık sorunlarının yaşanmasına neden olmaktadır. Zararlı, hastalık yapan (patojen) mikroorganizmalar, süt ve süt ürünleri yoluyla nüfusun büyük bir bölümüne hızla yayılabileceği ve gerekli önlemler alınmadığı takdirde salgın hastalıklara yol açabileceği için özellikle insanlar açısından tehlikeli olarak düşünülmektedir.
Bu nedenle, çok ciddi hastalıklara neden olan patojen mikroorganizmaların ve kimyasal kirleticilerin süt ve süt ürünleri yolu ile insanlara bulaşmasını önlemek gerekir. Patojenler, gerek vücut içerisindeki faaliyetleri ile doğrudan, gerekse süt ve süt ürünleri içerisinde tüketim öncesinde toksin veya diğer zararlı maddeleri üretmek suretiyle dolaylı olarak insan sağlığını etkileyebilmektedir. Süt ve süt ürünleri, insanlar tarafından doğrudan veya enfekte olmuş kaplar, aletler, su gibi yollardan dolaylı kontamine olduğu taktirde çeşitli hastalıkları yayabilmektedir. Hastalıklı hayvanlardan elde edilen sütün tüketilmesi halinde, bir çok hayvan hastalığı insanlara bulaşabilmektedir". Çiğ süt ve çiğ sütten elde edilen ürünlerin tüketilmesi yoluyla bulaşan Brusella'nın ciddi sağlık sorunlarına neden olduğunun altını çizen bakanlık raporunda, hastalıklı hayvanlardan elde edilen sütler veya bu sütlerle yapılmış besinler, çiğ olarak tüketildiği veya yeterince pastörize veya sterilize edilmediği zaman ölümle sonuçlanabilecek çeşitli gıda zehirlenmelerin yaşanabileceği uyarısında bulunuldu. Raporda, bu nedenle, açıkta satılan süt ve süt ürünleri satın alınmaması, pastörize veya sterilize edilmiş sütler kullanılması istendi.
BRUSELLA'DAN KORUNMAK MÜMKÜN MÜ? Sağlık Bakanlığı raporunda, alınacak basit ama etkili önlemlerle Brusella'dan korunmanın mümkün olduğu yazıyor. Çiğ sütün Brusella gibi patojenlerle kontamine olmasını engellemenin oldukça zor olduğunu belirten raporda, bu nedenle, süt ve süt ürünlerinde patojenleri kontrol etmenin en güvenli yolunun, uygun ısıl işlemi uygulamak ve ardından süt ve süt ürünlerinin kontaminasyonunu engellemek olduğu ifade edildi. Kontaminasyonun sütün işlenmesi, süt ve süt ürünlerinin pazarlanması süreçlerinde her an meydana gelebileciğini anlatan raporda, Brusella'dan korunmak için yapılması gerekenler şöyle ifade edildi:
"Günümüzde geliştirilen modern üretim ve işleme tekniklerinin yanısıra, yeterli sağlık denetimi ve kalite kontrolü ile tüketicilere güvenli ve sağlıklı ürünler sunmak artık mümkündür. Sütün elde edilmesinden tüketime sunuluş aşamasına kadar uygun kontrol yapılmadığında, süt kaynaklı hastalıkların oluşma riski her zaman olacaktır. Çiğ süt ve çiğ sütten elde edilen ürünler hem hayvanlar, hem de insanlar tarafından kontamine olabilmektedir. Çiğ sütün ve pastörize edildikten sonra ambalajlanmayan sütün kaynatılmadan tüketilmemesi gerekir.
Yoğurt gibi fermente süt ürünlerinin yüksek asiditesi, patojenik mikroorganizmaların büyük bölümünü öldürmekte veya en azından çoğalmalarını engellemektedir. Her ne kadar fermente sütler hastalık taşıyıcısı olma riskini azaltsa da, sütün ekşimesi güvenli olduğunu kesin garanti etmemektedir. Özellikle tüberküloz ve brusellaya neden olan bakteriler aside karşı çok dirençli olup, mayalı süt içerisinde bir hafta kadar canlılıklarını koruyabilmektedir. Patojenlerin çoğu sütün içinde canlı kalabildikleri ve hatta salmonella, staphylococcus, coli ve streptococcus benzerleri süt içinde hızla çoğalabildikleri için, uzun süreli saklama aşamasında kaliteli olarak adlandırılan taze sütün uygun ısıl işlemden geçirilmeksizin içilmesi çok tehlikelidir. Çiğ sütten üretilen peynir, çiğ sütte mevcut olan bütün patojenleri içerebilmektedir.
Peynirin olgunlaştırılması patojenleri sayıca azaltsa da tüberküloz ve brusellaya neden olan mikroorganizmaların sporları tamamen yok edilemez. Aşırı tuzlama patojenleri önleyebilir ancak, staphylococcus salamura peynirde dahi çoğalabilmekte ve toksin üretebilmektedir. Bu nedenle, çiğ sütten elde edilen taze beyaz peynir özellikle sağlık açısından tehlikelidir". Raporda, ayrıca özellikle kırsal kesimde yaşayan köylülerin kendi ihtiyaçlarını karşılamak için elde ettikleri ya da satın aldıkları sütleri kaynatarak tüketmeleri gerektiği belirtildi.