WASHINGTON (A.A) - ABD'de Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Aykut Bayrak'ın geliştirdiği yeni yöntem, çocuk sahibi olamayan veya geç yaşta anne olmak isteyen kadınların hem hamile kalma hem de dünyaya sağlıklı bebek getirme şansını ciddi olarak artırıyor.
Dr. Bayrak, ''Geliştirdiğimiz testle hem özürlü bebek hem ikiz-üçüz riski neredeyse sıfıra iniyor. Mükemmelleştirdiğimiz 'çok hızlı' yumurta dondurma yöntemiyle de yumurta çözüldüğünde yaşama şansı çok yüksek oluyor'' dedi.
Yumurta dondurma işleminde kullandığı iki farklı yöntemle Mayıs ayında ABD'nin California eyaletindeki ilk sağlıklı bebeğin doğmasını sağlayan Bayrak, bu yeni yöntemin özelliklerini anlattı.
Kendisinin sekiz yıldır yumurta dondurma yöntemiyle uğraştığını belirten Bayrak, geliştirdikleri bu yeni yöntemin ilk unsurunun, moleküler biyolojide uzun yıllar kullanılan ancak tüp bebek ve embriyoların testinde yeni olan ''karşılaştırmalı genomik hibridizasyon (CGH)'' testine dayandığını söyledi.
Bayrak, CGH testinin geliştirilmesi konusunda 5-6 yıldır çalıştıklarını belirterek, bu testin sağlıklı bebek doğumuna getirdiği çok önemli gelişmeyi şöyle anlattı:
''Önceden, dondurulan yumurta veya tüp bebek yöntemiyle anne karnına yerleştirilecek embriyonun kromozomları test edilemiyordu. Dolayısıyla dondurduğumuz yumurtaların hepsinin kromozomları normal olmayabiliyor. Kişi anne olmak istediğinde, bunları çözdüğümüz zaman, eğer yumurta anormal ise embriyo da anormal oluyor ve sağlıklı bir gebelik oluşmamış oluyordu.
CGH testiyle yumurtanın genetik sorunları olup olmadığını, kromozomlarının normal olup olmadığını öğreniyoruz. Böylece, yumurtayı dondururken, hangi yumurtaların normal olduğunu belirleyerek, bunları donduruyoruz. Böylece, hamilelik istendiğinde sağlıklı ve kromozomu normal yumurtalar çözülüp döllendiğinden, sağlıklı bebek sahibi olmak mümkün oluyor. Yani özürlü ve down sendromlu gibi bebek doğumu riskini ciddi oranda azaltıyor.''
''TÜP BEBEKTE, İKİZ-ÜÇÜZ DOĞURMA RİSKİNİ DE AZALTIYOR''
CGH testinin yüzde 85-90 oranında güvenilir olduğuna dikkati çeken Bayrak, bu yöntemin kısırlık durumuna bağlı embriyo oluşturumunda da kullanılabileceğine işaret etti.
Bayrak, ''Bu durumda da embriyo, anne karnına yerleştirilmeden test edilebilir. Böylece sadece kromozomları normal olanlar rahim içine konulacağı için, otomatik olarak özürlü veya down sendromlu bebek olma riski çok çok aza iniyor, hatta neredeyse sıfıra iniyor. Ayrıca, kısırlıkta, embriyo oluşturulmasıyla hamile kalma oranı normalde yüzde 30-40 iken bu yöntemle yüzde 60, yüzde 80'e varan hamilelikler görüyoruz. Yani ikiye, üçe katlanıyor" dedi.
Testin tüp bebek yönteminde sıkça rastlanan ikiz, üçüz bebek doğma riskini de azalttığını vurgulayan Bayrak, ''Bu teknolojiyle bir tane embriyo bile transfer etseniz, yumurta normal olduğu için sağlıklı bebek doğuyor" diye konuştu. Bayrak, bu sayede ikiz-üçüz bebek hamileliğinden kaynaklanan erken doğum ve diğer komplikasyonların da minimuma indirildiğini kaydetti.
Bayrak, bu yöntemin yeni bulunmadığını ancak yumurtaların test edilmesinde yeni kullanıldığını ve bunu geliştirdiklerini dile getirdi.
''YUMURTALARI HIZLI DONDURMAYLA BEBEK SAHİBİ OLMA ŞANSI ÇOK ARTIYOR''
Dr. Aykut Bayrak, kullandıkları yeni yöntemin ikinci önemli özelliğinin ise yumurtaların ''çok hızlı dondurulması'' olduğunu söyledi.
Bu dondurma yönteminin yeni bulunmadığını ancak kendilerinin bunu ''mükemmelleştirdiğini'' ifade eden Bayrak, bu sayede dondurulmuş yumurtaların, çözüldüğünde yaşama oranının arttığına işaret etti. Bayrak, şunları kaydetti:
''İlk başta, yavaş dondurma yöntemini kullanıyorduk ve yumurta 2-2,5 saatte donuyordu. Ama çözdüğünüz zaman yumurtaların bir çoğunda zedelenme oluyordu ve çözme sonrasında yaşamıyordu. Bu yöntemde, en uygun sıvıyı bulduk, yumurtayı 4-6 dakika gibi çok hızlı sürede donduruyoruz. Dolayısıyla yumurtaya çok az zarar veriyor ve böylece yumurta çözüldüğünde çok yüksek oranda yaşama oranı ortaya çıkıyor.''
Bir soru üzerine, ''Bu yöntem güvenilir olarak görünüyor ama her teknolojide olduğu gibi doğan bebeklerin belli bir seviyeye çıkması lazım. Şu ana kadar doğan bebeklerde risk görünmüyor'' diyen Bayrak, Türkiye'de CGH'nin moleküler biyolojide kullanıldığını ancak bu iki yöntemin tüp bebek için uygulandığını sanmadığını söyledi.