Teknoloji çağında hemen hemen her şeyin taklidini yapmak daha da kolaylaşmaktadır. Hayatın her alanında karşımıza çıkabilen bu sahtecilik sadece kıymetli taşlar, eşyalar için değil para için de geçerli olmaktadır. Tedavülde olduğu andan itibaren paranın sahtesinin üretilmeye başlandığını söylemek mümkündür. Günümüzde de bununla ilgili önlemler alınması sahte banknotun önüne geçmek adına bir engel teşkil etmemiştir. Bundan dolayı sahte banknotun özelliklerinin bilinmesi, gerçeğinden ayırt etmek ve bu sahteciliğe maruz kalmamak adına önem teşkil etmektedir.
Sahte banknot nedir?
Genel tanımı itibarıyla sahte banknot, sahte olduğu mahkemece tespit edilmiş olan banknottur. Sahte Türk lirası banknotlarının ve sahte banknotların özellikleri genel olarak şu şekildedir:
- Sahte parada folyolarda gümüş renkli ve yanardöner yaldız kullanılır.
- Sahte paralarda genellikle filigran yoktur, olanlarda da kâğıdın dışında ya da içinde olacak şekilde baskı yoluyla taklit edilir.
- Sahte paralarda kılcal lifler yani güvenlik elyafları baskı ya da fosforlu kalemle yapılmaya çalışılır.
- Sahte paralarda emniyet şeridi baskıyla yapılmaya çalışılır.
- Sahte paralarda baskılar orijinale benzer şekildedir.
- Sahte paralarda kabartma baskı yoktur ve bazılarında yükseklik hissi veren yöntemler yapılır.
- Sahte paralarda gizli görüntü efekti, gerçek versiyonu gibi değildir.
- Sahte paralarda mikro yazı alanları deforme olduğu için büyüteçle bakılınca okunamaz.
- Bazı sahte paralarda baskı tekniği sonucunda mikro yazıların okunabilirliği artırılmaya çalışılır.
- Sahte paralarda bütünleşik görüntü çoğunlukla bozuk ve düzensizdir.
- Sahte paralarda “rakam” ve “TL” harfleri UV altında okunabilsin diye parlamasını sağlayacak yöntemler yapılır.
- Seri ve sıra numarası UV ışık altında yeşil olarak parlamaz.
- Kırmızı mürekkeple basılan sahte paralarda seri ve sıra numarası UV altında kırmızı parlayacak şekilde taklit edilmiştir.
- En ve boylarında birkaç mm'lik küçük farklılıklar gözlemlenmiştir.
Sahte banknot nasıl anlaşılır?
Bir banknotun sahte olup olmadığının anlaşılması pek çok ögeden anlaşılabilmektedir. Bu ögeleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Filigran
- Kılcal lifler (Güvenlik Elyafları)
- Emniyet şeridi
- Holografik şerit folyo
- Renk değiştiren şerit baskı
- Kabartma baskı
- Gizli görüntü
- Mikro yazı
- Bütünleşik görüntü
- Floresan (UV) etkili mürekkep
- Seri ve sıra numaraları
- Boyut farkı
Bu ögelerin birçoğunun UV ışık altındaki parlama farkları ya da baskı yoluyla taklit edilmesi sahte banknotun özelliklerini ortaya çıkarmaktadır. Buradan da banknotların sahteliği anlaşılabilmektedir.
Sahte banknot ve madeni paraların piyasaya sürülme yöntemleri nelerdir?
Pek çok yöntemle sahte banknot ve madeni paraların piyasaya sürüldüğünü görmek mümkündür. Sahte banknot ve madeni paraların piyasaya sürülme yöntemleri:
- Büfe ya da bakkallardan sigara-içki, çerez gibi ürünlerin alınması
- Eğlence yerlerinde hesap olarak verilmesi
- Akaryakıt karşılığında sahte paranın benzin istasyonlarında kullanılması
- Sinema ya da tiyatro gişesinde kullanılması
- Millî piyango bayilerinde kullanılması
- Takside ücret olarak verilmesi
- Toplu ödeme yapılacağı zaman orijinal paranın içine az miktarda sahta banknot yerleştirilmesi