Gıda Standartları Kurumu’na (FSA) göre, tavuğunuzu yıkamak bu zararlı bakterilerden arındırmaktan çok yayılmasına neden olabilir. Bunlardan biri de salmonella tehlikesi. Peki salmonella nedir? Tavuk etinde salmonella tehlikesi nasıl önlenir?
Salmonella, gıda zehirlenmelerinin en yaygın nedenlerinden biri olan bir grup bakterinin adıdır. Salmonella ile temastan yaklaşık 12-72 saat sonra enfeksiyon, ishal, ateş, ve karın krampları gelişir.Hastalık genellikle 4 ila 7 gün sürer ve çoğu kişi tedavi olmadan iyileşir. Bazı kişilerde, ishal hastanın hastaneye gitmesini gerektirecek kadar şiddetli olabilir. Bu hastalarda, Salmonella enfeksiyonu bağırsaklardan kan dolaşımına ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilir ve antibiyotik tedavisi gecikirse ölüme neden olabilir.Yaşlılar, bebekler ve bağışıklık sistemi bozulmuş olan kişilerde hastalık daha ciddi seyreder.
SALMONELLA NASIL BULAŞIR?
Salmonella bakterisi özellikle kuşlar olmak üzere , diğer hayvanların ve insanların bağırsak sistemlerinde yaşar. Genellikle hayvan dışkısı ile kontamine gıdalar yenmesiyle insanlara bulaşır. Kirlenmiş yumurta, kümes hayvanları , et , pastörize edilmemiş süt veya meyve suyu , peynir , kontamine çiğ sebze ve meyve , baharat , ve çerezler bulaşma kaynağı olabilir. Gıdaların iyi pişirilmesi salmonellayı öldürür.
Özellikle sürüngenler ( yılan, kaplumbağa , kertenkele ) , amfibi ( kurbağalar ) , kuşlar ( civciv ) ve evcil hayvanlar salmonellanın bulaşmasında rol oynayabilir ve temastan sonra hijyen kurallarına mutlaka uyulmalıdır. Tüm yaş gruplarını etkiler. Şiddetli veya komplike hastalık için en büyük risk altındaki gruplar bebekler,yaşlılar ve bağışıklık sistemi bozuk olan kişilerdir.
SALMONELLA BELİRTİLERİ?
Kuluçka Dönemi 12-72 saattir. Belirtileri ishal (bazen kanlı) , ateş, karın krampları ve kusmadır. Birçok sağlıklı kişide tedavi olmadan 4-7 günde iyileşir. Ancak bazı hastalarda barsak alışkanlıklarının tamamen normale dönmesi birkaç ay sürebilir. Hastalığa yakalananların küçük bir kısmında ise eklemlerde ağrı ,gözlerde tahriş ve ağrılı idrara çıkma gelişebilir . Buna reaktif artrit denir ve aylar ya da yıllar boyunca sürebilir ve tedavisi zor olan kronik artrite yol açabilir . Antibiyotik tedavisi artrit gelişimini engellemez.
SALMONELLADAN NASIL KORUNULUR?
Salmonelladan korunmak için çiğ ya da az pişmiş yumurta , pişmemiş kıyma veya kümes hayvanları ve pastörize edilmemiş süt de dahil olmak üzere yüksek riskli gıdalar yemekten kaçının. Çiğ yumurta ile yapılan ev yapımı soslar, mayonez vs. kullanmaktan kaçının. Çiğ et ya da kümes hayvanları ile temas ettikten hemen sonra su ve sabun ile ellerinizi , mutfak çalışma yüzeylerini ve eşyalarını yıkayın. Çapraz bulaşmayı önlemek için buzdolabında çiğ et , tavuk ve deniz ürünlerini diğer gıdalardan ayrı bir yerde tutun. Mümkünse , mutfakta iki kesme tahtası (çiğ et için ayrı meyve ve sebze için ayrı bir kesme tahtası) bulundurun. Önceden çiğ et tutulan yıkanmamış bir yüzey üzerine pişmiş yiyecek koymayınız. Besinleri pişirirken güvenli bir iç sıcaklığa ulaşıp ulaşmadığını denetleyebilmek için bir et termometresi kullanın.
ASKER ZEHİRLENMELERİNİN NEDENİ SALMONELLA
Çığ ya da pişmemiş sağlıklı şartlarda saklanmayan gıdalar insan sağlığını olumsuz etkiliyor. Trabzon’daki özel İmperial Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Nihat Cihanyurdu, Manisa’da askerlerin zehirlenmelerinde adı sıkça anılan” Salmonella” bakterisi ile ilgili uyarılarda bulundu. Şikayetlerin 12 saat içinde başladığına dikkat çeken Cihanyurdu, “Bağırsak enfeksiyonları virüs, bakteri, mantar, küf, parazitler ya da çeşitli hastalıkların neden olduğu tedavi edilmediğinde de ciddi sağlık riskleri doğurabilen rahatsızlıklardır. Karın ve bağırsaklarda ağrı, kramp, bulantı, öğürme, ishal, (bazen bulantı olabilir) şişkinlik tarzı şikayetler olabilir. Ayrıca enfeksiyon etkenine göre ateş, üşüme, baş ağrısı, kilo kaybı, kusma da sıkça görülebilen belirtilerdir. Solmonella, Esherichia coli staphylococcus ve parazitler ve rotavirüs gibi enfeksiyon etkenleri; çiğ ya da pişmemiş, sağlıklı şartlarda saklanılmayan etlerden bulaşabilir. Sağlığa zararlı ve arıtılmamış, klorlanmamış veya kaynatılmamış su ve içeceklerden bulaşma yollarıdır. Et ve benzeri yiyecekler ya da yumurta oda ısısında fazla beklerse staphylococcus toksinleri oluşabilir. 12 saat içinde de şikayetler başlayabilir” dedi.
İyi beslenme ve hijyene önem verilerek, hayat tarzında bazı değişiklikler yapılarak bağırsak enfeksiyonlarının oluşmamasının ve sindirim sisteminin rahatlamasının sağlanabileceğine dikkat çeken Cihanyurdu, “Çoğu parazitler mikroskobik ölçülerde küçük olsa da gözle görülebilen ascaris kıl kurdu gibileri de vardır. Bir çok parazit bağırsaklarımızda yaşam alanı bularak beslenme bozuklukları, vitamin eksiklikleri, zayıflama bulantı, karın ağrısı, ağız akmaları, makatta kaşıntı, iştahsızlık gibi şikayetlere yol açabilir. İyi beslenme ve hijyene önem verilerek, hayat tarzında bazı değişiklikler yaparak bağırsak enfeksiyonlarının oluşmasını ve sindirim sisteminin rahatlamasını sağlayabiliriz. Lifli gıdalar, baklagiller, yeşil sebzeler ve taze meyveler yenerek ancak iyi ve sağlıklı şartlarda yıkanması, kontrol ve denetimlerden geçirilmesi zaruridir. Susuz kalmak veya az sıvı almak sindirim sistemi ve böbrekler için sakıncalıdır. Düzenli egzersiz ve yürüyüşler sindirim sistemini önemli ölçüde rahatlatır. Bakteri ve parazitlerin neden olduğu bağırsak enfeksiyonlarında doktor kontrolünde ilaç ve gerekirse sıvı açığı olanlarda serum tedavisi gerekebilir. Her ne kadar şikayet ve hastalıklar artmayla bitmese de asıl olan hijyen ve kontroldür. Evlerde, iş yerlerinde özellikle çocuk, yaşlı ve kronik hastalığı olanların takip ve tedavileri öncelikli önem arz eder. Lokanta ve restoranların açıkta yiyecek ve içecek satan iş yerlerinin belediye ve toplum sağlığı ve il sağlık müdürlüklerince etkili ve sonuçlandırıcı kontrollerinin yapılması gerekir. Bozuk gıda satan, merdiven altı diye tabir edilen üretim yapan, son kullanma tarihleri geçmiş gıda satan iş yerlerinin takibi şarttır” diye konuştu.