OMÜ Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Eyüp Selim Köksal, dairesel hareketli sulama sistemlerinde kullanılan yağmurlama yöntemine ek olarak hareketli damlama sistemini geliştirerek, OMÜ Ziraat Fakültesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi Bafra İstasyonu'nda kullanmaya başladı.
Prof. Dr. Köksal, AA muhabirine, Türkiye'de kontrol altındaki su kaynaklarının yüzde 80'ine yakınının tarımda kullanıldığını belirtti.
Tarımda kullanılan su kaynaklarının da yüzde 60'ına yakınının yanlış uygulamalar nedeniyle israf edildiğine işaret eden Köksal, "Bu israfı önlemek için arazilerimizde, tarlalarımızda, bahçelerimizde doğru sulama sistemlerini tesis edip, bu sistemlerin doğru bir şekilde işletilmesi gerekir." dedi.
Tarımda su tasarrufunda damla sulama sisteminin ön plana çıktığına dikkati çeken Köksal, "Ama damla sulama sistemlerinde Türkiye'de çok önemli sıkıntılarımız var. Özellikle çiftçi arazilerinde kurulu olan damla sulama sistemlerinde su tasarrufu sağlanamıyor, aksine su israf ediliyor. Bu konuda Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğünün raporları var. Türkiye'de ilk defa kurulan bu sistem (hareketli damla sulama) ile amacımız damla sulamada kullanılan boru miktarını azaltmak, su israfının önüne geçmek, verim ve kaliteyi arttırarak tarımı daha karlı hale getirmek." diye konuştu.
"BÖYLE BİR SİSTEM KLASİK DAMLA SULAMAYA GÖRE 25 KAT DAHA AZ BORUYA İHTİYAÇ DUYUYOR"
Hareketli damla sulama sistemi ile hem yağmurlama sulama hem de damla sulama yapılabildiğini anlatan Köksal, şunları dile getirdi:
"Birçok tohumdan ekilen bitkilerde ilk önce yağmurlama ile çıkış sağlanmaya çalışılır sonrasında damla sistemine geçilir. Türkiye'de yanlış planlanan, projelendirilen, monte edilen damla ve yağmurlama sistemlerinden dolayı ciddi manada boru çöplüğüne dönen alanlarımız var. Bizim buna dur dememiz lazım. Bunun için de daha kontrollü daha büyük sistemlere ihtiyacımız var. Böyle bir sistem klasik damla sulamaya göre 25 kat daha az boruya ihtiyaç duyuyor. Bir başka avantajı da çiftçimiz klasik damla sulamada her sezon sulama borularını araziye sermesi gerekir sonrasında toplaması gerekir. Toplarken borularda ciddi zararlar oluyor, tekrar aynı borularla sistem kurulamıyor. Bu sistemde damla sulama borularının toplanması ve serilmesi işlemi ortadan kalktı ayrıca sistemin ehil eller tarafından kurulması gerektiğinden damla sistemlerinde filtre ve boru seçiminde yapılan hataların da önüne geçilecektir."
Dairesel sulama sistemlerinin 50 dekardan daha büyük alanlarda kurulmasını tavsiye eden Köksal, şunları kaydetti:
"Çiftçilerimize şunu önerebiliriz. Komşu parseller bir araya gelip merkezine bu sistemi (hareketli damla sulama sistemi) kurdurabilir ve böylelikle sulama işçiliğinden tamamen kurtulabilir. Yaptığımız hesaplamalara göre böyle bir sistem 10 yıllık bir zaman diliminde klasik damla sulama sisteminden daha karlıdır. Yatırım, işletme maliyetlerini bir araya getirdiğimizde bu sistem klasik damla sulama sisteminden 10 yıl içerisinde daha karlı olacaktır. İlk yatırım masraflarına gelince devletimizin çiftçimize verdiği sulama desteklemeleri var. Bu hibelerden de yararlanan çiftçilerimiz bunun maliyetinden de en az şekilde etkilenecektir. Böyle bir sistem bin dekarlık bir araziye kurulduğunda sadece bir kişi çay içerek bu sistem sayesinde sulama yapabilir. Gübre ve çeşitli kimyasalları da uygulayabilir. Bu sistemde yerli üretim oranımız yüzde doksanın üzerinde, onluk kısım da Türkiye'de üretilemediğinden değil, pazar payının henüz oluşmadığından dolayı. Tekerleklere hareket veren motor, yağmurlamada kullanılan başlık, bunlarda da üretimle ilgili girişimler var ama henüz pazar payı istenilen oranda olmadığı için firmalar bu konuda elbette ki biraz daha geri planda kalmayı tercih ediyor. "
Prof. Dr. Köksal, geliştirdikleri sistemle su tasarrufu sağladıklarını ise şu örnekle açıkladı:
"Örneğin Samsun Bafra'da, silajlık mısır için dekara sulama suyu ihtiyacı dairesel hareketli damla sulama yöntemi için 375 metreküp, dairesel hareketli yağmurlama yöntemi için 950 metreküp ve yüzey sulama yöntemi için 1300 metreküptür."
SIRADA SİSTEMİ DİJİTAL TARIMA UYGUN HALE GETİRMEK VAR
OMÜ üniversite sanayi işbirliği ve TÜBİTAK desteği ile yürüttükleri diğer bir AR-GE projesi kapsamında, bu sulama sistemlerine uydu sistemlerini, İHA sistemlerini entegre edip büyük arazilerde farklı bölgelere farklı miktarda sulama ve gübreleme uygulayan, dijital tarımla tam olarak uyumlu, tam otomasyona uygun bir sistem geliştirmek hedefinde olduklarını anlatan Köksal, bununla ilgili sonuçları da bir iki yıl içinde alacaklarını söyledi.
OMÜ Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkez Müdürü ve Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Akay ise proje kapsamında iki yıldır hareketli damla sistemi üzerinde çalıştıklarını anlattı.
Bafra İstasyonu'nda hareketli yağmurlama ve damla sistemlerini karşılaştırma imkanlarının olduğunu belirten Akay, "Bu arazinin yanında, başka bir alanda normal hareketli yağmurlama sulama sistemi ve burada hareketli damla sulama sistemi kullandık. Başarılı sonuçlar elde ediyoruz, daha az su kullanarak yağmurlama sulamanın üstüne çıkan verimler yakalamış durumdayız. Hareketli damla sulama sistemiyle daha az su kullanarak daha yüksek verim ve kalite yakalamış bulunmaktayız." ifadelerini kullandı.