Ülkeler arasındaki ürün ya da hizmetlerin sepette ortaya çıkan değerinin para cinsinden ifade edilmesi, satın alma gücü paritesidir. Parite hesaplamalarında döviz kurları dikkate alınır. Ekonomik açıdan temel amaç, satın alma gücünün eşitlenmesidir. Bu sayede fiyat farkları azalır ya da tamamı ile ortadan kalkar.
Mutlak satın alma ve nispi satın alma olmak üzere iki çeşit parite vardır. Mutlak satın alma paritesinde iki farklı ülkenin ürün ve hizmetleri baz alınır. Döviz kurunun eşitlenmesi sağlanır. Nispi satın alma paritesinde, iki ülke arasında ürünlerin yıllık olarak değişimi baz alınır. Değişimde yaşanan hızlar belirlenirken kurda da eşitlik sağlanmaya çalışılır.
Satın alma gücü paritesi hesaplama = Birinci ülkede oluşan sepet maliyeti / İkinci ülkede oluşan sepet maliyeti olarak yapılır.
Ülkeler arasındaki fiyat farklılıklarını ortadan kaldırmak için satın alma gücü paritesi (SAGP) devreye girer. Ülkedeki mevcut bir paranın satın alma gücü paritesi oranı ile farklı bir para cinsine dönüştürülmesi sonucu tüm ülkelerde aynı sepette bulunan mal ve hizmetler alınabilir.
Satın Alma Gücü Parite Hesaplaması = Birinci ülkenin yerel parası ile oluşan değerler / İkinci ülkenin yerel parası ile oluşan değerler olarak yapılır.
Örnekle açıklayalım; Türkiye’deki bir tüketici aldığı bir ürüne 100 TL ödüyor. ABD’de yaşayan bir başka tüketici ise aynı ürüne 80 USD ödüyor. Bu durumda iki ülke arasındaki satın alma gücü paritesi oranı; 100 TL/80 USD=1,25 olarak bulunur. Bu oran 1 ABD Doları alım gücü= 1,25 TL’ye denk geldiğini gösterir.
Satın alma gücü paritesi ve döviz kurları arasındaki ilişki oldukça yakındır. Satın alma gücü paritesi, döviz kuru belirlenmesinin ekonomik analizinde en önemli unsurlardan biridir. 1980’li yılların nominal ve reel döviz kurları incelendiğinde, bu modellerde satın alma gücü paritesi ve döviz kuru ilişkisindeki yoğunluk göze çarpar.
Satın alma gücü paritesi ile döviz kuru hesaplama; döviz kurunun, yurt dışı ve yurt içi enflasyon oranları arasındaki farka göre hesaplanması sonucu ortaya çıkar. Satın alma gücü paritesinde, döviz kuruları ile oluşturulmuş fiyat düzeylerinin ülkeler arasında farklı olmaması şartı aranır.